Wikipedia

Bazylika św. Mikołaja w Więzieniu

rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie

Bazylika św. Mikołaja w Więzieniu (wł. Basilica di San Nicola in Carcere) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.

Bazylika św. Mikołaja w Więzieniu
Basilica di San Nicola in Carcere
Kościół tytularny
Ilustracja
Front bazyliki
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym
Via del Teatro di Marcello 46

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Santa Maria in Portico in Campitelli

Bazylika mniejsza

od niepamiętnych czasów

Wezwanie

św. Mikołaja

Wspomnienie liturgiczne

6 grudnia

Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Mikołaja w Więzieniu”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Mikołaja w Więzieniu”
Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Mikołaja w Więzieniu”
Ziemia41°53′28,1″N 12°28′49,5″E/41,891139 12,480417
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii Santa Maria in Portico in Campitelli oraz kościołem tytularnym, mającym rangę bazyliki mniejszej. Kościół jest również kościołem regionalnym dla Apulii i Lukanii[1], a także jest kościołem stacyjnym z piątej soboty wielkiego postu. Obecnie kościół tytularny kardynała Silvano Tomasiego CS.

Określenie in Carcere (pol. w więzieniu) wiązane jest z tym, że na miejscu obecnego kościoła dawniej istnieć mogło więzienie. Nie wiadomo jednak kiedy dokładnie miałoby to mieć miejsce[2].

Lokalizacja

edytuj

Bazylika znajduje się w XII Rione Rzymu – Ripa[2] przy Via del Teatro di Marcello 46[1].

Patron

edytuj

Patronem świątyni jest św. Mikołaj – biskup Miry żyjący na przełomie III i IV wieku.

Historia

edytuj

W kościele zachowały się pozostałości trzech starożytnych świątyń z czasów republiki stojących jedna koło drugiej na Forum Holitorium, które były poświęcone Janusowi, Junonie Sospita i Spes. Nie wiadomo kiedy i dokładnie w jaki sposób świątynie te przekształcono w kościół. Przypuszcza się, że najpierw środkowa świątynia została przekształcona w kościół, w późniejszym czasie kościół ten został powiększony w taki sposób, że świątynia środkowa stała się jego nawą główną, z uliczek pomiędzy świątyniami powstały nawy boczne, a kolumny z bocznych świątyń zostały wmurowane w ściany kościoła[2].

Pierwszym pewnym odniesieniem do kościoła jest epigraf z czasów pontyfikatu papieża Urbana II w XI wieku, zachowany w prawej nawie. Również w tej samej nawie znajduje się epigraf dotyczący remontu i ponownej konsekracji kościoła na polecenie papieża Honoriusza II:

Anno D[om]inicae Incarnationis, MCXXVII, D[omi]ni Honorii II P[a]p[ae] IIII, XII die mense madii, ind[ictione] VI, dedicata est haec ecclesia in honore sancti Nicolai confessoris.[2]

Przebudowa w 1128 roku obejmowała podłogę, schola cantorum, marmurowe ambony i tron biskupi w apsydzie. W 1280 roku przeprowadzono restaurację obejmującą kryptę[2].

Kościół został przebudowany w 1599 roku. Prace nadzorował Giacomo della Porta, dodano wówczas obecną fasadę[2].

Kościół został odnowiony trzykrotnie w XIX wieku, miało to miejsce w latach: 1856 (przebudowa ołtarza), 1865 i 1880[2]. W 1931 roku zlikwidowano parafię istniejącą przy kościele[1].

Architektura i sztuka

edytuj

Plan bazyliki oparty jest na literze T, ma ona półokrągłą apsydę. Po lewej stronie kościoła znajduje się kaplica boczna mająca własną małą kopułę i apsydę, natomiast po prawej jest dzwonnica[2].

Fasada nie odpowiada wymiarom budowli za nią położonej. W fasadzie znajdują się trzy kolumny ze świątyni Juno Sospita, z tym że dwie z nich zostały pokryte stiukiem i flankują one portal wejściowy, natomiast trzecia z nich, znajdująca się w lewym rogu, jest dość zniszczona i nie ma głowicy. Kolumny przy wejściu widoczne są tylko częściowo (jako półkolumny), pozostała ich część jest wmurowana w ścianę, mają one jońskie kapitele, na których umieszczono krótkie pilastry wspierające gzyms nie rozciągający się na całej szerokości fasady. Środkowa część fasady jest lekko wysunięta. Nad ramą obramowującą wejście znajduje się pusty trójkątny fronton. Nad nim jest okrągłe okno otoczone pierścieniem z dwunastu ośmioramiennych gwiazd. Powyżej znajduje się napis: Petrus SRE Diac[onus] Card[inalis] Aldobrandinus. Po bokach okna znajdują się panele z płaskorzeźbami świętych, po lewej św. Mikołaj, a po prawej dwóch męczenników identyfikowanych jako św. Marek i Marcelian. Nad gzymsem znajdują się cztery pilastry doryckie podtrzymujące trójkątny fronton z pustym tympanonem[2].

W lewej ścianie kościoła osadzonych jest siedem kolumn ze starożytnej świątyni Spes, natomiast w prawej ścianie znajdują się kolumny ze świątyni Janusa[2].

Po prawej stronie fasady znajduje się średniowieczna dzwonnica, która pierwotnie była warowną wieżą. Jest to kwadratowa ceglana wieża z dwuspadowym dachem[2].

 
Kolumny ze starożytnej świątyni Spes w lewej ścianie bazyliki
 
Prawa ściana bazyliki z widocznymi kolumnami starożytnej świątyni Janusa
 
Dzwonnica


Kościół ma trzy nawy. Pomiędzy nawą główną a nawami bocznymi znajduje się po siedem starożytnych kolumn podtrzymujących belkowanie z modylionami. Kolumny nie stanowią jednolitego kompletu. Większość z nich jest marmurowa z korynckimi kapitelami, natomiast cztery najbliższe prezbiterium są granitowe z kapitelami w porządku jońskim[2].

 
Wnętrze bazyliki


Ściany boczne nawy głównej mają u góry nad pierwszymi pięcioma przęsłami arkady cztery okna oddzielone od siebie trzema XIX-wiecznymi freskami. W dalszych trzech wnękach ścian bocznych są dwa panele freskowe otaczające pusty panel. Freski przedstawiają sceny z życia i cuda św. Mikołaja, są one autorstwa Marco Tullio Montagna[2].

Na zdobionym kasetonowy drewnianym XIX-wiecznym suficie nawy głównej umieszczono herb papieża Piusa IX[2].

W nawie przy prezbiterium znajduje się wejście do krypty otoczone marmurową balustradą w kształcie litery U[2].

Ołtarz główny ma XIX-wieczny baldachim wsparty na czterech marmurowych kolumnach korynckich. Jako ołtarz służy starożytna zielona wanna z serpentynu zawierająca relikwie męczenników św. Marka i Marceliana. Apsydę zdobią freski z 1865 roku[2].

W prawej nawie bocznej znajduje się fragment fresku Madonna z Dzieciątkiem autorstwa Antoniazzo Romano[2].

 
Ołtarz główny z baldachimem


Duża zewnętrzna kaplica przy lewej nawie jest poświęcona Matce Bożej z Guadalupe. Umieszczono w niej kopię wizerunku Matki Bożej z Guadalupe namalowaną na jedwabiu, przysłaną tutaj z Meksyku w 1773 roku[2].

W podziemiach bazyliki znajdują się podia starożytnych świątyń na których powstała bazylika oraz fragmenty ulic[2].

 
Kaplica Matki Bożej z Guadalupe
 
Podziemia bazyliki


Kardynałowie diakoni

edytuj

Bazylika św. Mikołaja w Więzieniu jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-diakonom (Titulus Sancti Nicolai in Carcere Tulliano)[3].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Chiesa rettoria san Nicola in Carcere. Diocesi di Roma. [dostęp 2020-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-26)]. (wł.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s San Nicola in Carcere. Churches of Rome. [dostęp 2020-01-25]. (ang.).
  3. ↑ Bazylika św. Mikołaja w Więzieniu [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2020-01-25] (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Bazylika_św._Mikołaja_w_Więzieniu&oldid=74401356”