Alexandronectes
Alexandronectes – rodzaj plezjozaura z rodziny elasmozaurów, żyjącego w kredzie późnej (mastrycht) w wodach obecnej Nowej Zelandii[1].
| Alexandronectes | |||
| Otero et al., 2016 | |||
| Okres istnienia: mastrycht | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Alexandronectes | ||
| Gatunki | |||
| |||
Skamieniałości nieznanego zwierzęcia znaleziono w Nowej Zelandii[1], na Wyspie Południowej. Znaleziono je w dorzeczu środkowej Waipary, na północ od Christchurch (prawdopodobne współrzędne 43°03’24’’ S, 172°34’52’’). Spoczywały wśród skał formacji Conway, miękkich, podatnych na erozję, ale masywnych ciemnoszarych mułowców bądź mulistych piaskowców ze śladami intensywnej bioturbacji i dużymi sferycznymi konkrecjami wapiennymi, powstałych pod koniec kredy[2], w mastrychcie[1]. Prawdopodobnie skały odłożyły się w warunkach niskiej dostępności tlenu, w wodach niewzburzonych silnym nurtem i falami. Wcześniej w skałach tej formacji znajdywano pozostałości ryb dokonałokostnych, zęby rekinów, ramienionogi, a także szczątki roślinne i bruzdnice, których z resztą użyto do wydatowania innych szczątków. Rzeczony okaz znajdował się w warstwie bruzdnic A. acutulum[2].
Skamieniałości znalazł w tym samym miejscu Alexander McKay. Dokładna data odkrycia nie jest znana, ale wedle katalogu Canterbury Museum musiało się to odbyć jeszcze przed 1888. Skatalogowano je jako CM Zfr 73 i CM Zfr 91. Były to dwa elementy czaszki[1]. Zfr 73 obejmował część żuchwy z kośćmi kwadratową i łuskową, z zachowanym wyrostkiem paroccipital process. Zfr 91 obejmował fragment czaszki (dużej czaszki, jak pisali później Hiller i Mannering), obejmujący część prawej kości skrzydłowej, kość klinową podstawową, kość potyliczną podstawową, zmiażdżoną prawą kość łuskową i kość kwadratową[2]. Początkowo uznano, że pochodzą od różnych osobników[1].
Sytuacja zmieniała się z publikacją autorstwa Hiller i Mannering w 2004 w piśmie wydawanym przez Canterbury Museum, gdzie umieszczono skamieniałości. Badacze doszli do wniosku, że oba fragmenty czaszki pochodzą z tego samego osobnika, dużego plezjozaura[2]. Istotnie, jak zauważyli Otero et al., fragmenty obejmują uzupełniające się fragmenty czaszki, mają odpowiadające sobie rozmiary, nie ma żadnych nakładających się elementów, a stopień mineralizacji kości jest taki sam. Podobny jest też sposób uszkodzenia kości poprzez ich zmiażdżenie, erozję i dezintegrację[1]. Hiller i Mannering porównali znalezisko do sympatrycznego Mauisaurus haasti, jednak w części systematycznej swej pracy określili opisywany okaz jako po prostu niezidentyfikowanego bliżej Elasmosauridae[2].
Lokowało by to rzeczone znalezisko w bogatej faunie nowozelandzkich plezjozaurów z kredy późnej. Wyróżniono już wcześniej 7 gatunków, aczkolwiek część z nich stało się później nomina dubia[1]. Z zachowanch wymienia się opisaną w 2002 Kaiwhekea, zaliczoną przez Cruickshanka et al. do Cryptoclididae[3], a później do Aristonectidae[4], przemianowanych jeszcze później na Aristonectinae[1], a także Tuarangisaurus z elasmozaurów[5] spoza Aristonectinae[1], i w końcu Mauisaurus, kreowany przez Hectora jeszcze w XIX wieku. Ponadto w Nowej Zelandii znajdywano nieokreślone bliżej szczątki Polycotylidae czy Pliosauroidea[1].
Okaz wyróżniał się jednak od znanych wcześniej plezjozaurów niespotykaną dotąd kombinacją cech. Jego czaszka była nieco krótsza i węższa od należących do Aristonectes i Kaiwhekea, wyższa od Aristonectes, choć niższa od Kaiwhekea. Panewka stawu żuchwowego była zaokrąglona, gruba, podobnie nieco do obserwowanej u Kaiwhekea. Kość łuskowa miała wyrostek grzbietowy skierowany tylko-bocznie, tworzący wgłębienie w kształcie litery A. Tutaj również Otero et al. widzą podobieństwo do Kaiwhekea, różnicę natomiast stwierdzają w grubszych gałęziach grzbietowych. Z kolei wyrostek paroccipital process nie przypomina rozmiarami swych homologów u innych Aristonectinae, krótszy i bardziej krępy od nich. Jego koniec dalszy był poszerzony grzbieto-brzusznie, spłaszczany zaś aksjalnie, z wklęsłą powierzchnią grzbietową a wypukłą brzuszną. Nasuwa tutaj na myśl wyrostek Libonectes[1].
W 2016 Otero, R. A., O'Gorman, J. P., Hiller, N., O'Keefe, F. R. i Fordyce, R. E. opublikowali w piśmie Journal of Vertebrate Paleontology publikację zatytułowaną Alexandronectes zealandiensis gen. et sp. nov., a new aristonectine plesiosaur from the lower Maastrichtian of New Zealand ("Alexandronectes zealandiensis gen. et sp. nov., nowy plezjozaur z Aristonectinae z dolnego mastrychtu z Nowej Zelandii"). Nazwa rodzajowa upamiętnia Alexandra McKaya, który odkrył kości. W rodzaju umieszczono gatunek Alexandronectes zealandiensis. Epitet gatunkowy odwołuje się do obejmującego tereny współczesnej Nowej Zelandii mikrokontynentu Zelandii, który oderwał się od superkontynentu Gondwany w epoce kredy późnej[1].
Badacze umieścili zwierzę w rodzinie elasmozaurów i podrodzinie Aristonectinae. Przeprowadzili analizę filogenetyczną. Uwzględnili 24 rodzaje plezjozaurów, rozpatrując 91 cech. Otrzymali następujące drzewo strict consensus[1] (uproszczono):
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m Otero i inni, Alexandronectes zealandiensis gen. et sp. nov., a new aristonectine plesiosaur from the lower Maastrichtian of New Zealand, „Journal of Vertebrate Paleontology”, 36 (2), Society of Vertebrate Paleontology, 2016, e1054494, DOI: 10.1080/02724634.2015.1054494 (ang.).
- ↑ a b c d e N Hiller, A Mannering, Elasmosaur (Reptilia: Plesiosauria) skull remains from the Upper Cretaceous of North Canterbury. New Zealand, „Records of the Canterbury Museum”, 18, Canterbury Museum, 2004, s. 1-7 (ang.).
- ↑ Arthur R.I. Cruickshank, R. Ewan Fordyce, A new marine reptile (Sauropterygia) from New Zealand: further evidence for a Late Cretaceous austral radiation of cryptoclidid plesiosaurs, „Palaeontology”, 45 (3), 2002, s. 557–575, DOI: 10.1111/1475-4983.00249 (ang.).
- ↑ A. Yu. Berezin, A new plesiosaur of the family Aristonectidae from the Early Cretaceous of the center of the Russian platform, „Paleontological Journal”, 45 (6), 2011, s. 648-660 (ang.).
- ↑ J. Wiffen, W.L. Moisleu, Late Cretaceous reptiles (Families Elasmosauridae and Pliosauridae) from the Mangahouanga Stream, North Island, New Zealand, „New Zealand Journal of Geology and Geophysics”, 29 (2), Taylor & Francis, 1986, s. 205-252, DOI: 10.1080/00288306.1986.10427535 (ang.).