Styxosaurus
Styxosaurus – rodzaj drapieżnego, morskiego gada, plezjozaura z rodziny elasmozaurów (Elasmozauridae). Jego szczątki datuje się na późną kredę (Kampan). Nazwa „Styxosaurus” pochodzi od dwóch greckich słów: Styks (Στυξ) i sauros (jaszczur)[1].
| Styxosaurus | |||
| (Welles, 1943) | |||
| Okres istnienia: Kampan | |||
 Schemat czaszki drapieżnika | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| (bez rangi) | Lepidosauriformes | ||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Styxosaurus | ||
| Gatunki | |||
| |||
Ten plezjozaur osiągał prawdopodobnie 11 metrów długości (36 stóp), podobnie jak inne elasmozauroidy[1][2]. Miał także długą szyję i ostre zęby (mogące przytrzymać śliską ofiarę np. rybę)[2]. Liczba kręgów u tego plezjozaura dochodziła nawet do 75[3].
Występował w okresie późnej kredy, na terenie Ameryki Północnej (Kansas i Dakota Południowa)[1]. Najprawdopodobniej odżywiał się rybami; polował na nie z zasadzki, wbijając się w ich ławice, a następnie schwytane ofiary połykał (zwierzę rzekomo nie mogło gryźć i odrywać kawałków mięsa)[2]. National Geographic sugeruje, że Styxosaurus mógł konkurować z rekinami Cretoxyrhina[2]. Blisko skamielin plezjozaurów znajdywano gastrolity i szczątki ryb[4].
Styxosaurus dzielił swe środowisko z mozazaurami (Mosasauroidae), rekinami i rybami kostnoszkieletowymi (Xiphactinus i Gillicus)[1]. W kampanie poza rybami i innymi gadami morskimi zaczęły pojawiać się wodne ślimaki (Gastropoda, gatunki: Cidarina beta, Mataxa arida, Bulbificopsis garza)[5].
Zagrożeniem dla styksozaura były mozazaury i rekiny (rodzaje Cretoxyrhina i Cardabiodon). Rekiny mogły polować na osobniki juwenalne, natomiast mozazaury mogły polować na nawet dorosłe[1].
Gatunek S. snowii naukowo opisał Samuel Wendell Williston w 1890, nadając mu nazwy Cimoliasaurus snowii, Elasmosaurus snowii[6][7]. Holotyp składał się z czaszki i 20 kręgów, przy okazji czaszka była zachowana w bardzo dobrym stanie[6]. Wcześniej odkryto dwa inne plezjozaury: Elasmosaurus platyurus oraz Mauisaurus haasti. „Styksozaura” odkryto później, jednak w przeciwieństwie do dwóch poprzednich elasmozaurów jego szczątki, a w szczególności czaszka były zachowane w znakomitym stanie, w przypadku holotypu Mauisaurus haasti – ten jej w ogóle nie posiadał[3]. Drugi gatunek – S. browni, opisał Samuel Paul Welles, następnie autor wykreował nowy rodzaj „Styxosaurus” w 1943 roku[8] (datę wykreowania rodzaju niekiedy datuje się na rok 1949[9]).
W Dakocie Południowej odnaleziono okaz z 1945 roku, który został początkowo nazwany Aldasaurus pembertoni, obecnie wiadomo, że to synonim gatunku S. snowii[9][10]. Kiedy uznano go za S. snowii, mianowano go za najbardziej kompletny szkielet rodzaju Styxosaurus[9]. Z okazem znaleziono także 253 gastrolitów, które najprawdopodobniej zostały połknięte przez ten okaz za życia[9]. Obecnie szkielet znajduje się w Muzeum w Kansas[9].
Okazuje się, że najbliższym krewnym gatunku S. snowii jest plezjozaur z Angoli – Cardicorax (takson siostrzany)[11]. Poniżej umieszczono kladogram z 2014 roku przedstawiający pozycję systematyczną Cardicorax, ale także Styxosaurus[11]:
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Styxosaurus. Prechistoric Wildlife. [dostęp 2021-12-06]. (ang.).
- ↑ a b c d Styxosaurus Snowii. National Geographic. [dostęp 2021-12-06]. (ang.).
- ↑ a b Sven Sachs & Benjamin P. Kear: Re-examination of the elasmosaurid Styxosaurus snowii. Sachs Vertebrate Paleontology. [dostęp 2022-01-29]. (ang.).
- ↑ M. J Everhart, Gastroliths associated with plesiosaur remains in the Sharon Springs Member of the Pierre Shale, western Kansas, 2000 [dostęp 2021-12-06].
- ↑ New late Cretaceous (Campanian and Maastrichtian) marine gastropods from California. Cambridge University Press. [dostęp 2021-12-06]. (ang.).
- ↑ a b S. W. Williston: Structure of the Plesiosaurian Skull. [dostęp 2021-12-06]. (ang.).
- ↑ S. W. Williston: A new plesiosaur from the Niobara Cretaceous of Kansas. archive.org. [dostęp 2021-12-06]. (ang.).
- ↑ S. P Welles, Elasmosaurid plesiosaurs with a description of the new material from California and Colorado, 1943 [dostęp 2021-12-06] (ang.).
- ↑ a b c d e Mike Everhart: Styxosaurus snowii An elasmosaur at the Museum of Geology, South Dakota School of Mines and Technology. [dostęp 2022-01-29]. (ang.).
- ↑ Comparison of gastroliths within plesiosaurs (Elasmosauridae) from the Late Cretaceous marine deposits of Vega Island, Antarctic Peninsula, and the Missouri River Area, South Dakota, [w:] James E. Martin, David C. Parris, The Geology and Paleontology of the Late Cretaceous Marine Deposits of the Late Cretaceous. Marine deposits of Dakotas, t. 427, 2007, s. 149-151, ISBN 978-0-8137-2427-0 [dostęp 2022-01-29] (ang.).
- ↑ a b R. Arau ́jo, M.J. Polcyn, A.S. Schulp, O. Mateus, L.L. Jacobs, A. Ol ́ımpio Gonçalves & M.-L. Morais: A new elasmosaurid from the early Maastrichtian of Angola and the implications of girdle morphology on swimming style in plesiosaurs. Netherlands Journal of Geosciences. [dostęp 2021-12-06]. (ang.).