Wikipedia

Aleja Wojska Polskiego w Szczecinie

aleja w Szczecinie

Aleja Wojska Polskiego w Szczecinie (przed 1945 r. niem. Falkenwalder Straße, tj. ulica Tanowska) – jedna z głównych ulic Szczecina[1] (długość 6,9 km[2]) przebiegająca od centrum miasta w kierunku północno-zachodnim. Położona na terenie ośmiu miejskich osiedli: Centrum, Śródmieście-Zachód, Śródmieście-Północ, Łękno, Pogodno, Arkońskie-Niemierzyn, Zawadzkiego-Klonowica i Głębokie-Pilchowo. Stanowi fragment drogi wojewódzkiej nr 115.

Aleja Wojska Polskiego
Centrum, Śródmieście-Zachód, Śródmieście-Północ, Łękno, Pogodno, Arkońskie-Niemierzyn, Zawadzkiego-Klonowica, Głębokie-Pilchowo
Ilustracja
Aleja Wojska Polskiego widziana z placu Zwycięstwa
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Miejscowość

Szczecin

Długość

6895,3 m

Poprzednie nazwy

Falkenwalder Straße

Przebieg
światła 1 plac Zwycięstwa
światła 27 plac Zgody
światła 49 ulica Jagiellońska
63 plac Szarych Szeregów
światła 69 ulica Niedziałkowskiego / ulica Mickiewicza
światła 75 ulica Felczaka
81 ulica Honorowych Krwiodawców
światła 97 ulica Królowej Korony Polskiej
światła 103 ulica Skargi
światła 113 ulica Miłaszewskich / ulica Wawrzyniaka
115 ulica Gorkiego
117 ulica Kurcyuszowej
123 ulica Bogumiły
167 ulica Zaleskiego
169 Obwodnica Śródmiejska / ul. Traugutta
195c ul. Prusa / ul. Solskiego
199a ul. Skłodowskiej-Curie
211a ul. Wincentego Pola / ul. Ostrawicka
ul. Unii Lubelskiej / ul. Michałowskiego
ul. Rodakowskiego
247 rondo Olszewskiego
ul. Jarzyńskiego
ul. Kupczyka / ul. Miodowa
↓ ul. Zegadłowicza
Położenie na mapie Szczecina
Mapa konturowa Szczecina, po lewej znajduje się punkt z opisem „Aleja Wojska Polskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Aleja Wojska Polskiego”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Aleja Wojska Polskiego”
Ziemia53°27′00,9″N 14°30′54,0″E/53,450250 14,515000
Multimedia w Wikimedia Commons

Według artykułów prasowych[3], folderów turystycznych, stron internetowych[4], a także oficjalnej strony Urzędu Miejskiego w Szczecinie[5] aleja Wojska Polskiego jest najdłuższą ulicą w Szczecinie. Formalnie najdłuższą ulicą w Szczecinie od 2015 stała się ul. Floriana Krygiera o długości ok. 8,5 km[6], jednak nie ma ona charakteru ulicy miejskiej, gdyż znajduje się na terenie niezabudowanym na terenie tzw. Autostrady Poznańskiej[7].

Przebieg

edytuj

Ulica rozpoczyna swój bieg na placu Zwycięstwa na osiedlu Centrum i biegnie na północny zachód[1]. Dochodzi do placu Zgody, krzyżuje się z ulicą Jagiellońską i dociera do placu Szarych Szeregów. Po jego minięciu krzyżuje się kolejno z ulicami: Adama Mickiewicza i Mieczysława Niedziałkowskiego, Wacława Felczaka, Honorowych Krwiodawców, Królowej Korony Polskiej, Księdza Piotra Skargi, Księdza Piotra Wawrzyniaka i Stanisława i Wandy Miłaszewskich, Maksyma Gorkiego, Heleny Kurcyuszowej, Bogumiły, Bohdana Zaleskiego, obwodnicą śródmiejską (ul. Kazimierza Majdańskiego) i Romualda Traugutta, Ludwika Solskiego i Bolesława Prusa, Marii Skłodowskiej-Curie, Ostrawicką i Wincentego Pola, Unii Lubelskiej i Piotra Michałowskiego, Henryka Rodakowskiego, dochodząc do ronda Olszewskiego. Za nim krzyżuje się jeszcze z ulicą Franciszka Jarzyńskiego, kończąc swój bieg na skrzyżowaniu z ulicą Miodową[8]. Jej przedłużeniem w kierunku granicy miasta jest ulica Emila Zegadłowicza.

Historia

edytuj

Przed rokiem 1945

edytuj
 
Falkenwalder Straße, 1903 r.

Dzisiejsza aleja Wojska Polskiego była pierwotnie traktem wiodącym od Bramy Portowej do miejscowości położonych na północny zachód od Szczecina[1]. W 1858 r. przy skrzyżowaniu z ulicą Unii Lubelskiej (Am Deutschen Berg[9]) zbudowano zespół budynków fabryki Stoewera. W latach 70. XIX wieku przy odcinku alei między skrzyżowaniem z ulicą Piotra Skargi (Roonstraße[10]) a placem Szarych Szeregów (Arndtplatz[11]) wzniesiono wille osiedla Westend. W 1879 r. przy skrzyżowaniu z ulicą Piotra Skargi powstał kompleks budynków zajezdni tramwaju konnego[12]. Z zajezdni tej 23 sierpnia 1879 r. wyjechały na trasę wiodącą od alei Wojska Polskiego do ulicy Stanisława Staszica (Grenzstraße[13]) pierwsze tramwaje konne[14]. W latach 90. XIX wieku linię tramwajową zelektryfikowano[15], a północną część alei zabudowano częściowo willami należącymi do osiedla Neu Westend. W tym samym czasie zagospodarowano parcele po obu stronach alei na odcinku od placu Szarych Szeregów do placu Zgody (Bismarckplatz[16]) poprzez wzniesienie na nich wielokondygnacyjnych kamienic[1]. Kolejne inwestycje budowlane przy alei przeprowadzono po zakończeniu I wojny światowej, kiedy to powstały spółdzielcze bloki mieszkalne na północ od ulicy Piotra Skargi[1]. W 1925 r. przy alei utworzono tor kolarski (współcześnie pod nazwą Tor Kolarski im. Zbysława Zająca)[17]. W 1938 r. zamknięto starą zajezdnię tramwajową przy skrzyżowaniu z ulicą Piotra Skargi i otwarto nową zajezdnię Straßenbahnhof West (współcześnie Zajezdnia Pogodno) pod numerem 200[18].

Lata 1945–1973

edytuj

W wyniku bombardowań Szczecina w czasie II wojny światowej zniszczeniu uległa część zabudowy w obrębie placu Zgody[1]. W 1959 r. na działce przy skrzyżowaniu z ulicą Małkowskiego zbudowano budynek dla Kina Kosmos zgodnie z projektem Andrzeja Korzeniowskiego[19]. W 1962 r. jeden z narożników z ulicą Jagiellońską wypełniono blokiem według projektu Janusza Karwowskiego[20]. W 1963 r. ogłoszono konkurs na zagospodarowanie parcel powstałych po usunięciu gruzów zniszczonych kamienic[21]. Konkurs rozstrzygnięto na korzyść szczecińskich architektów Wacława Furmańczyka i Witolda Jarzynki[22], którzy zaprojektowali cztery jednakowe, 10-piętrowe bloki mieszkalne. Dwa z nich stanęły w pobliżu skrzyżowania z ulicą Edmunda Bałuki, trzeci przy skrzyżowaniu z ulicą Bohaterów Getta Warszawskiego, a czwarty w pierzei między placem Zgody a ulicą Jagiellońską.

Lata 1973–2015

edytuj
 
Autobus linii E na alei Wojska Polskiego przed Kinem Pionier 1909, 2016

1 grudnia 1973 r. decyzją prezydenta Jana Stopyry z odcinka alei między placem Szarych Szeregów a placem Zwycięstwa wycofano ruch tramwajowy. Rok później odcinek ten poddano modernizacji polegającej na remoncie chodników i jezdni, montażu sygnalizacji świetlnej, ustawieniu elementów małej architektury, nasadzeniu drzew i odnowieniu fasad budynków[1]. Na skrzyżowaniu z ulicą Piotra Ściegiennego i Królowej Jadwigi stanęła fontanna w formie ścianki wyłożonej mozaiką, nazywana potocznie „Ścianą Płaczu”[23]. Od początku lat 80. XX wieku do 1994 r. wykonano także remont alei wraz z torowiskiem tramwajowym na odcinku od placu Szarych Szeregów do ulicy Bogumiły i dalej w kierunku Jeziora Głębokiego[1]. W 1994 r. zajezdnię przy skrzyżowaniu z ulicą Piotra Skargi odcięto od linii tramwajowej biegnącej aleją Wojska Polskiego[24].

W latach 90. XX wieku wolne parcele między placem Zwycięstwa a placem Zgody wypełniono zabudową plombową[1]. 25 listopada 2001 r. rozebrano „Ścianę Płaczu” i zastąpiono ją miedzianą fontanną w formie dzbana wylewającego wodę, która po niespełna trzech latach została zdewastowana i ostatecznie zdemontowana[23].

Po roku 2015

edytuj

W lipcu i sierpniu 2015 r. Szczecińskie Towarzystwo Socjologiczne i Centrum Rozwoju Społeczno-Gospodarczego przeprowadziły konsultacje społeczne dotyczące przyszłego wyglądu odcinka alei Wojska Polskiego między placem Szarych Szeregów a placem Zwycięstwa. W konsultacjach społecznych mieszkańcy odrzucili możliwość odtworzenia torowiska tramwajowego lub przemiany alei w deptak[25][26]. W styczniu 2017 r. miasto przeprowadziło drugie konsultacje społeczne, w których członkowie rad osiedli oraz mieszkańcy mieli możliwość wyboru jednej z czterech koncepcji przebudowy alei[27][28]:

  • Wariant I: dwie jezdnie po jednym pasie ruchu rozdzielone pasem zieleni z miejscami parkingowymi, wprowadzenie strefy z ograniczeniem prędkości do 30 km/h;
  • Wariant II: dwie jezdnie po dwa pasy ruchu, przy czym pasy środkowe współdzielone z torowiskiem tramwajowym, ograniczenie ruchu samochodów osobowych, dopuszczenie wjazdu na aleję jedynie taksówek, samochodów mieszkańców i autobusów,
  • Wariant III: utrzymanie dotychczasowego rozwiązania, tj. dwóch jezdni po dwa pasy ruchu, ograniczenie miejsc parkingowych poprzez wprowadzenie zieleni,
  • Wariant IV: powrót do modelu ruchu sprzed 1973 r., tj. dwie jezdnie po dwa pasy ruchu, torowisko tramwajowe na dwóch środkowych pasach, ograniczenie miejsc parkingowych poprzez wprowadzenie zieleni.

Ostatecznie zwyciężył wariant I[29]. W odpowiedzi na rezygnację z odbudowy linii tramwajowej, Stowarzyszenie Estetycznego i Nowoczesnego Szczecina zażądało od miasta ponownego przeprowadzenia konsultacji społecznych[30]. W maju 2017 r. środowisko złożone z aktywistów miejskich rozpoczęło zbieranie podpisów pod obywatelskim projektem uchwały w sprawie przywrócenia ruchu tramwajowego na alei Wojska Polskiego[31]. Głos za przywróceniem linii tramwajowej oddały 1554 osoby, po czym uchwałę poddano pod głosowanie na sesji rady miasta. Ostatecznie przy 9 głosach za, 9 przeciw i 2 wstrzymujących się uchwała nie została przyjęta[32].

 
Zachowany fragment torowiska tramwajowego

W czerwcu 2017 r. miasto we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich ogłosiło konkurs na opracowanie projektu przebudowy alei Wojska Polskiego od placu Zwycięstwa do placu Szarych Szeregów[33]. W konkursie zwyciężył projekt przygotowany przez pracownię Archaid[34]. Pod koniec 2020 r. miasto ogłosiło przetarg na przeprowadzenie remontu rzeczonego odcinka alei zgodnie ze zwycięskim projektem[35]. Przetarg rozstrzygnięto w marcu 2021 r. na korzyść firmy MTM S. A.[36] Wybrany wykonawca zobowiązany jest do przeprowadzenia prac modernizacyjnych w terminie do 24 miesięcy od podpisania umowy na realizację każdego z dwóch etapów inwestycji[37].

W ramach modernizacji zerwano stare płyty chodnikowe i nawierzchnię asfaltową, ułożono nowe chodniki z płyt granitowych i wybrukowano jezdnie, zamontowano nowe oświetlenie i elementy małej architektury. W pasie między jezdniami nasadzono platany a w sąsiedztwie placu Zgody dodatkowo założono rabaty z krzewami. Na pamiątkę zlikwidowanej w 1973 r. linii tramwajowej w nową jezdnię wbudowano odkryty w czasie remontu fragment torowiska wraz z oryginalną nawierzchnią[38]. Większość prac remontowych zakończono w sierpniu 2023 r., pozostałe prace mają zakończyć się w połowie 2024 r.[39]. Uroczyste otwarcie odnowionego fragmentu alei dla ruchu pieszego nastąpiło w dniach 26-27 sierpnia 2023 r., kiedy zorganizowano festyn pod nazwą „Słynne Marki Słynna Aleja”[40][41]. 28 sierpnia przywrócono ruch kołowy[42].

Aleja Wojska Polskiego to pierwsza szczecińska ulica, której wyremontowanym odcinkiem zarządza specjalnie powołany społeczny menadżer[43].

Ważniejsze obiekty

edytuj
Numer Nazwa Zdjęcie Lata budowy   Opis
Rzeźba „Labirynt”   1997 nie Fontanna z kształtek klinkierowych zaprojektowana przez Ryszarda Wilka i zbudowana z funduszy Urzędu Miasta Szczecin i Pomorskiego Banku Kredytowego[44][45]. Obecnie w stanie ruiny.
2 Kino Pionier 1907   1907 tak Jedno z najstarszych nieprzerwanie działających kin na świecie. Założycielem kina był Otto Blauert, rok później przejął je Albert Pietzke. Początkowo funkcjonowało jako Welt-Theater, później, do 1945, nosiło nazwę Helios.
8 Kino „Kosmos”   1959 tak Budynek kina wzniesiony w 1959 r. według projektu Andrzeja Korzeniowskiego[19]. Kino zostało zamknięte w 2003 r.
63   nie Kamienica, w której mieszkał w latach 1891–1935 Wilhelm Meyer-Schwartau[46].
64 Willa Heinricha Stoltinga   187x tak Zabytkowa willa wzniesiona po 1870 roku dla Heinricha Stoltinga. Współcześnie siedziba Szczecińskiej Agencji Artystycznej[47].
65   1882 tak Willa zbudowana w 1882 r.[48]
66 Willa Quodbacha   1882 tak Willa zaprojektowana w 1876 roku przez C.J. Deckera dla przedsiębiorcy Quodbacha[49][50]. Współcześnie siedziba m.in. Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód.
70 Willa Augusta Horna   1871–1872 tak Willa zbudowana dla Augusta Horna, przedsiębiorcy[51][52]. Jest to jeden z trzech drewnianych domów mieszkalnych zachowanych na terenie szczecińskiego Śródmieścia[49].
72 Willa Simona   1910–1911 tak Willa wzniesiona w latach 1910–1911 dla kupca o nazwisku Simon. Współcześnie siedziba przychodni lekarskiej[53].
73   tak Willa będąca wieloletnią siedzibą Polskiego Radia Szczecin.
76 Willa Fritza Hoerdera   1896–1897 tak Willa została wybudowana w latach 1896–1897 według projektu Nulina Widmana dla Fritza Hoerdera, przedsiębiorcy. Współcześnie siedziba Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego[54].
84 Willa Augusta Lentza   1888–1889 tak Wzniesiona w latach 1888–1889 w stylu eklektycznym według projektu Maxa Drechslera dla Augusta Lentza, dyrektora Szczecińskiej Fabryki Wyrobów Szamotowych[55][56].
92 Willa Quistorpów   1871–1872 tak Neorenensansowa willa zbudowana w latach 1871–1872 dla Johannesa Quistorpa[57]. Od 1950 r. siedziba Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego[58].
97 Willa Carla Gerloffa   1871–1872 tak Neorenesansowa willa wzniesiona w latach 1871–1872 dla mistrza ciesielskiego Carla Gerloffa[59]. Współcześnie siedziba przychodni lekarskiej[60].
115 Willa Georga Grawitza   1897–1898 tak Eklektyczna willa zbudowana w latach 1897–1898 dla radcy miejskiego Georga Grawitza[55][61]. Siedziba Państwowej Szkoły Muzycznej I Stopnia im. Tadeusza Szeligowskiego.
186 Fabryka Mechanizmów Samochodowych „Polmo”   1899 nie Fabryka powstała w Szczecinie w 1946 r. na terenie byłych niemieckich zakładów Stoewer Werke AG. Współcześnie budynek biurowy jest własnością dewelopera Modehpolmo.
200 Zajezdnia tramwajowa Pogodno   1938 nie Zajezdnia tramwajowa zlokalizowana na osiedlu Zawadzkiego-Klonowica, w dzielnicy Zachód. Została otwarta 22 września 1938 roku[62].
211 Willa Ottona Lindnera   1925 tak Modernistyczna willa wzniesiona w 1925 r. dla kupca Ottona Lindnera[63]. W latach 1956–1964 siedziba Konsulatu Finlandii[64]. Współcześnie mieści Przedszkole Publiczne nr 2.
246 Tor Kolarski im. Zbysława Zająca 1925 nie

Komunikacja miejska

edytuj

Współcześnie

edytuj
 
Tramwaj Tatra KT4DtM na linii nr 1 na przystanku Piotra Skargi

Według stanu z 24 maja 2021 r. aleją Wojska Polskiego w stałej organizacji ruchu kursowały następujące linie komunikacji miejskiej:

  • linie tramwajowe:
    •  1,  9[65]

Dawniej

edytuj
 
Autobus Solaris Urbino 18 na linii nr 87 w pobliżu placu Zgody
  • linie tramwajowe:
    • dzienne zwykłe: 5 (od 1905 r. do 1945 r. oraz od 1948 r. do 1973 r.), 7 (od 1934 r. do 1945 r. oraz od 1945 r. do 1973 r.), 10 (od 1967 r. do 1973 r.), 12 (od 1985 r. do 1988 r.)[15]
    • nocne: 1N (od 1960 r. do 1996 r.), 5N (od 1960 r. do 1973 r.), 7N (od 1969 r. do 1973 r.), 9N (od 1969 r. do 1996 r.)[15]

Numeracja

edytuj
  • Zawadzkiego-Klonowica: 184–202 parzyste, 235 – 248
  • Centrum: 1–63 nieparzyste
  • Łękno: 105–121 nieparzyste, 122–142, 143–171 nieparzyste, 185
  • Pogodno: 150–182 parzyste, 189–231c nieparzyste
  • Arkońskie-Niemierzyn: 187
  • Śródmieście-Zachód: 2–62 nieparzyste
  • Głębokie-Pilchowo: 245–254
  • Śródmieście-Północ: 64–106[2]

Galeria

edytuj
  •  
    Odcinek między Małkowskiego a placem Zwycięstwa
  •  
    Odcinek między placem Zgody a Jagiellońską
  •  
    Odcinek między placem Szarych Szeregów a Jagiellońską
  •  
    Fragment alei w 2015 r.
  •  
    Koszary 12 Brygady Zmechanizowanej

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i Tadeusz Białecki (red.), Encyklopedia Szczecina. Wydanie jubileuszowe z okazji 70-lecia polskiego Szczecina, Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 2015, s. 1200–1202, ISBN 978-83-942725-0-0, OCLC 924941684 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  2. ↑ a b Aleja Wojska Polskiego – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2020-11-05].
  3. ↑ Ruszył projekt „Słynna Aleja”. Jak ożywić Wojska Polskiego w Szczecinie? [online], 24kurier.pl [dostęp 2024-01-29].
  4. ↑ Pucowali najdłuższą ulicę Szczecina [wideo] [online], wszczecinie.pl [dostęp 2024-01-29] (pol.).
  5. ↑ Al. Wojska Polskiego | Szczecin.EU [online], www.szczecin.eu [dostęp 2024-01-29] (pol.).
  6. ↑ Najdłuższe ulice w Szczecinie [TOP 15] [online], szczecin.se.pl [dostęp 2024-01-29].
  7. ↑ Ulica Floriana Krygiera w Szczecinie Mapy Google (dostęp 29.01.2024)
  8. ↑ aleja Wojska Polskiego · Szczecin, Polska [online], Mapy Google [dostęp 2021-06-23] (pol.).
  9. ↑ Ulica Unii Lubelskiej – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2021-05-24].
  10. ↑ Ulica Księdza Piotra Skargi – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2021-05-24].
  11. ↑ Plac Szarych Szeregów – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2021-05-24].
  12. ↑ EDD: Dawna zajezdnia tramwajów konnych « sedina.pl [online], sedina.pl [dostęp 2021-02-26] (pol.).
  13. ↑ Ulica Księdza Stanisława Staszica – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2021-05-24].
  14. ↑ Remigiusz Grochowiak, Mirosław Janiak, Tramwaje w Szczecinie: 1897-1945, KOLPRESS, 2019, s. 352, ISBN 978-83-943075-7-8, OCLC 1126644897 [dostęp 2021-02-26].
  15. ↑ a b c Tramwaje Szczecinie (1945-2014), [w:] Kajetan Szmuciński, Tramwaje w Szczecinie. Historyja ulicznego omnibusu we 13 księgach prozą., 2017.
  16. ↑ Plac Zgody – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2021-05-24].
  17. ↑ Marek Łyskawa: Tor kolarski. W: Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. P–Ż. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 2000, s. 527. ISBN 83-7241-089-5. (pol.).
  18. ↑ Remigiusz Grochowiak, Mirosław Janiak, Tramwaje w Szczecinie: 1897-1945, KOLPRESS, 2019, s. 353, ISBN 978-83-943075-7-8, OCLC 1126644897 [dostęp 2021-02-26].
  19. ↑ a b Wyborcza.pl [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-06].
  20. ↑ Wojciech Bal, Architektura modernistyczna Szczecina lat 60. i 70. w idei i realizacji, „Wiadomości Konserwatorskie”, 47, 2017, s. 148 (pol.).
  21. ↑ Andrzej Kraśnicki jr., Plac Zgody. « sedina.pl [online], sedina.pl [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  22. ↑ Marcin Szneider, Plac Zgody w Szczecinie: konkurs z 1964 r. [online], 13 września 2020 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  23. ↑ a b Żal „ściany płaczu”, żal mozaiki [online], 24kurier.pl, 27 listopada 2020 [dostęp 2021-05-24].
  24. ↑ Encyklopedia: Historyczna zajezdnia przy ulicy Piotra Skargi [online], Serwis KOMIS [dostęp 2021-02-26] (pol.).
  25. ↑ Mirosław Winconek, Bez tramwajów? Dlaczego?, „Kurier Szczeciński”, 233, Szczecin: Kurier Szczeciński sp. z o.o., 2 grudnia 2016 (pol.).
  26. ↑ Marek Jaszczyński, Tramwaj nie pojedzie aleją. Mieszkańcy go nie chcą [online], Głos Szczeciński, 3 marca 2016 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  27. ↑ Marek Jaszczyński, Jaka będzie przyszłość al. Wojska Polskiego? Trwa dyskusja, „Głos Szczeciński 24”, Polska Press Sp. z o.o., 22 stycznia 2017.
  28. ↑ Mirosław Winconek, Co będą opiniować osiedlowcy?, „24Kurier.pl”, Kurier Szczeciński Sp. z o.o., 26 stycznia 2017 (pol.).
  29. ↑ Marek Jaszczyński, Jak będzie wyglądała aleja Wojska Polskiego po przebudowie? [online], Głos Szczeciński, 20 kwietnia 2017 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  30. ↑ Marek Jaszczyński, Walczą o tramwaj na al. Wojska Polskiego w Szczecinie [online], Głos Szczeciński, 17 marca 2016 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  31. ↑ Marek Jaszczyński, Tramwaje na al. Wojska Polskiego w Szczecinie? Zbierają podpisy „za” [WIDEO] [online], Głos Szczeciński, 18 maja 2017 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  32. ↑ Radni nie poparli odbudowy tramwaju na Wojska Polskiego w Szczecinie [online], Głos Szczeciński, 5 lipca 2017 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  33. ↑ Mirosław Winconek, Ledwie pięć wizji i... dywan [online], 24kurier.pl, 23 listopada 2017 [dostęp 2021-05-24].
  34. ↑ Mirosław Winconek, Zwycięska wizja alei [online], 24kurier.pl [dostęp 2021-05-24].
  35. ↑ Marcin Gigiel, O tym, kto przebuduje al. Wojska Polskiego dowiemy się później, niż zapowiadano [online], wszczecinie.pl [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  36. ↑ Wykonawca przebudowy al. Wojska Polskiego został wybrany, infoludek.pl, 31 marca 2021 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  37. ↑ Sylwia Polachowska, Przebudowa al. Wojska Polskiego w Szczecinie. Znamy wykonawcę! Zmiany będą ogromne. Zobacz WIZUALIZACJE [online], Głos Szczeciński, 31 marca 2021 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  38. ↑ Przystanek pamiątka po tramwajach na al. Wojska Polskiego. Fotograficzny raport z przebudowy alei [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-30].
  39. ↑ Przebudowa pl. Zwycięstwa i al. Wojska Polskiego. Znamy nowy termin zakończenia prac, proponowany przez wykonawcę. W tle pożar [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-30].
  40. ↑ Otwarcie Alei Wojska Polskiego – Aleja Wojska Polskiego w Szczecinie [online], 22 sierpnia 2023 [dostęp 2023-11-30] (pol.).
  41. ↑ Bezpłatne zwiedzanie muzeów, targ słodkości, spacery z przewodnikami. Festyn na otwarcie al. Wojska Polskiego już w weekend! - Szczecin [online], wszczecinie.pl [dostęp 2023-11-30] (pol.).
  42. ↑ Przebudowana aleja Wojska Polskiego w Szczecinie już otwarta dla ruchu. Obowiązuje strefa tempo 30 [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-30].
  43. ↑ Dorota Kowalewska, menedżerka al. Wojska Polskiego: To miejsce jest tak wymyślone, żeby pchnąć Szczecin w lepszą stronę [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-30].
  44. ↑ „Labirynt” :: Zakład Usług Komunalnych w Szczecinie [online], zuk.szczecin.pl [dostęp 2020-11-05].
  45. ↑ Ewa Podgajna, A jednak. Jedyna taka fontanna w Szczecinie zostanie rozebrana i zbudowana od nowa [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-05].
  46. ↑ Niezwykli szczecinianie i ich kamienice | Visit Szczecin [online], visitszczecin.eu [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  47. ↑ Kontakt [online], Szczecińska Agencja Artystyczna, 30 stycznia 2016 [dostęp 2021-05-23] (pol.).
  48. ↑ Willa przy alei Wojska Polskiego 65 – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], encyklopedia.szczecin.pl [dostęp 2021-05-23].
  49. ↑ a b Encyklopedia Szczecina. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 2015, s. 1178. ISBN 978-83-942725-0-0.
  50. ↑ Willa Quodbacha – al. Wojska Polskiego 66. sedina.pl, 2009-02-12. [dostęp 2017-08-18].
  51. ↑ Marek Łuczak: Pogodno, Łękno. Szczecin: Pomorskie Towarzystwo Historyczne, 2009. ISBN 978-83-751817-6-0.
  52. ↑ Gonia: Dom drewniany – al. Wojska Polskiego 70. sedina.pl, 2009-01-08. [dostęp 2017-09-29].
  53. ↑ Zabytkowa willa przy al. Wojska Polskiego w Szczecinie odzyska dawny blask, „Infoludek” [dostęp 2021-05-23] (pol.).
  54. ↑ Liceum Katolickie Szczecin – Katolickie Liceum Ogólnokształcące [online], sk.edu.pl [dostęp 2021-05-23].
  55. ↑ a b Encyklopedia Szczecina. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 2015, s. 1179. ISBN 978-83-942725-0-0.
  56. ↑ Maciej Słomiński: Pałac Młodzieży w Szczecinie – dawna willa Augusta Lentza. Szczecin: Pałac Młodzieży – Pomorskie Centrum Edukacji, 1998. ISBN 83-909632-1-3.
  57. ↑ Gonia: Willa Quistorpa – al. Wojska Polskiego 92. sedina.pl, 2009-01-22. [dostęp 2017-09-29].
  58. ↑ Damian Grzesiak: Willa Quistorpa (Pogotowie Ratunkowe). pomorzezachodnie.travel. [dostęp 2017-09-29].
  59. ↑ Marek Łuczak: Pogodno, Łękno. Szczecin: Pomorskie Towarzystwo Historyczne, 2009, s. 160–161. ISBN 978-83-751817-6-0.
  60. ↑ Willa Gerloffa (Przychodnia dla Szkół Wyższych). pomorzezachodnie.travel. [dostęp 2017-09-27].
  61. ↑ Willa Grawitza – al. Wojska Polskiego 115. sedina.pl, 2009-02-12. [dostęp 2017-08-17].
  62. ↑ Remigiusz Grochowiak, Mirosław Janiak, Tramwaje w Szczecinie: 1897-1945, wyd. 1, Poznań: KOLPRESS, 2019, s. 365, ISBN 978-83-943075-7-8, OCLC 1126644897 [dostęp 2021-01-31].
  63. ↑ EDD: Willa Lindnera – al. Wojska Polskiego 211 « sedina.pl [online], sedina.pl [dostęp 2021-05-23] (pol.).
  64. ↑ Ryszard Techman: Przedstawiciele służby konsularnej Finlandii w Szczecinie po drugiej wojnie światowej, Komunikaty Instytutu Bałtyckiego, Gdańsk 2012, zeszyt 49
  65. ↑ a b c Schemat sieci komunikacji dziennej, Szczecin: Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego w Szczecinie, 24 maja 2021.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Aleja_Wojska_Polskiego_w_Szczecinie&oldid=74283905”