Wikipedia

Alain Delon

aktor francuski

Alain Fabien Maurice Marcel Delon[1] (ur. 8 listopada 1935 w Sceaux, zm. 18 sierpnia 2024 w Douchy) – francuski aktor filmowy, teatralny, telewizyjny, producent, scenarzysta i reżyser filmowy. Jedna z największych gwiazd kina europejskiego lat 60. i 70. XX wieku, twarz francuskiej Nowej Fali oraz symbol męskiego seksapilu[2].

Alain Delon
Ilustracja
Alain Delon (1959)
Imię i nazwisko

Alain Fabien Maurice Marcel Delon

Data i miejsce urodzenia

8 listopada 1935
Sceaux

Data i miejsce śmierci

18 sierpnia 2024
Douchy

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta, producent

Współmałżonek

Nathalie Delon
(1964–1968; rozwód)

Lata aktywności

1957–2012

Odznaczenia
Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Narodowego Zasługi (Francja)
podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

W trakcie całej swojej kariery święcił sukcesy zarówno komercyjne, jak i artystyczne[3]. Współpracował z takimi uznanymi twórcami kina autorskiego, jak Luchino Visconti, Michelangelo Antonioni, Louis Malle, Jean-Pierre Melville, René Clément, czy Jean-Luc Godard. Jako aktor wykreował specyficzny charakter samotnych i małomównych gangsterów lub policjantów[4]. Do jego najsłynniejszych kreacji zalicza się te w filmach Rocco i jego bracia (1960), W pełnym słońcu (1960), Zaćmienie (1962), Lampart (1963), Samuraj (1967), Basen (1969) czy W kręgu zła (1970).

Życiorys

edytuj

Wczesne lata

edytuj

Urodził się w rodzinie rzymskokatolickiej Édith i Fabiena Delonów. Kiedy miał cztery lata, jego rodzice się rozwiedli. Został przy matce, która ponownie wyszła za mąż. Jego ojczym Paul Boulogne był rzeźnikiem. Jako dziecko był sześciokrotnie wyrzucany z różnych szkół[5]. Uczęszczał do szkoły katolickiej, z której został wyrzucony w wieku piętnastu lat. W latach 1952–1956 służył w marynarce wojennej, w 1953 roku walczył podczas I wojny indochińskiej. Zamieszkał potem w Marsylii, gdzie poznał aktora Jean-Claude’a Brialego i za jego namową w 1957 pojechał na festiwal filmowy do Cannes[6].

Kariera

edytuj

W Cannes przyjął pierwszą propozycję zagrania drugoplanowej roli zabójcy Jo w dramacie Yves’a Allégreta Kiedy kobieta jest w coś zamieszana (Quand la femme s’en mêle, 1957). Rok później na planie komedii Bądź piękna i milcz (Sois belle et tais-toi, 1958) w roli Loulou poznał Jeana-Paula Belmondo, z którym zagrał jeszcze w następnych czterech innych obrazach – Sławne miłości (Amours célèbres, 1961), Czy Paryż płonie? (Paris brûle-t-il?, 1966), Borsalino (1970) i Dziewczyna dla dwóch (Une chance sur deux, 1998)[7].

 
Alain Delon (2019)

W melodramacie Christine (1958) jego ekranową partnerką była Romy Schneider. Filmowy romans przekształcił się w autentyczne uczucie. Schneider zerwała z rodziną i wyjechała z Delonem do Paryża, gdzie publiczność przyjęła gorąco ich występ na scenie w spektaklu Szkoda, że jest dziwką w reżyserii Luchina Viscontiego. Widzowie z zainteresowaniem oglądali ponowne spotkanie pary kochanków w dramacie kryminalnym Basen (La Piscine, 1969)[8], gdzie zagrał niespełnionego pisarza, który szuka spokoju i stabilizacji w pracy.

Do jednych z jego najlepszych ról należy kreacja biseksualnego mordercy Toma Ripleya, prowadzącego podstępną grę oszustw i kłamstw, nie cofając się nawet przed morderstwem, zabija syna milionera, przyjmuje jego tożsamość i rozpoczyna życie bogatego playboya w thrillerze W pełnym słońcu (Plein soleil, 1960) oraz występ w dwóch produkcjach Luchina Viscontiego: jako idealista Rocco Parondi, jeden z czterech synów rodziny sycylijskiej, który zostaje zawodowym bokserem w dramacie kryminalnym Rocco i jego bracia (Rocco e i suoi fratelli, 1960)[9]. Za kreację cynicznego siostrzeńca księcia Saliny w dramacie historycznym Lampart (Il Gattopardo, 1963) z Burtem Lancasterem i Claudią Cardinale był nominowany do Złotego Globu za najbardziej obiecujący debiut aktorski[10].

Karierę kontynuował przede wszystkim w filmach policyjnych i gangsterskich, m.in. Klan Sycylijczyków (Le Clan des Siciliens, 1969), ale także melodramatach np. Zaćmienie (L’eclisse, 1962). W melodramacie wojennym Teheran 43 (Tiegieran-43, 1981) pojawił się jako inspektor Foche. Za rolę zdesperowanego alkoholika w surrealistycznej komedii Nasza historia (Notre histoire, 1984) otrzymał nagrodę Césara. Śpiewał w przebojowej piosence „Paroles... Paroles...” z piosenkarką Dalidą.

 
Alain Delon, 1966

Swoim wizerunkiem wypracował własną markę produkującą meble, odzież, perfumy oraz papierosy. Był na okładkach magazynów takich jak „Elle”, „Paris Match”, „Bravo”, „L’Officiel Hommes”, „Film” i „Vanity Fair”[11]. Trafił też okładkę albumu muzycznego The Queen Is Dead (1986) zespołu The Smiths. Zespół White Town napisał piosenkę „Hair Like Alain Delon” (1991), a włoska grupa rockowa Baustelle w 2003 wylansowała piosenkę zatytułowaną „La canzone di Alain Delon” („Pieśń Alaina Delona”).

Jako gwiazda gali Telekamery 1999 odebrał nagrodę specjalną, przyznawaną przez redakcję „Tele Tygodnia” dla najpopularniejszej gwiazdy zagranicznej.

Madonna zadedykowała mu piosenkę „Beautiful Killer” (2012) z albumu MDNA[12]. Grażyna Łobaszewska i Zbigniew Wodecki wykonywali utwór Alain Delon[13].

W 2019 otrzymał honorową Złotą Palmę za całokształt na 72. Festiwalu w Cannes[14].

Życie prywatne

edytuj

13 sierpnia 1964 zawarł związek małżeński z aktorką Nathalie Canovas-Delon, z którą miał syna Anthony’ego (ur. 30 września 1964). 25 sierpnia 1968 doszło do rozwodu. W latach 1987–2002 był związany z Rosalie van Breemen, z którą miał syna Alaina-Fabiena (ur. 18 marca 1994) i córkę Anouchkę (ur. 1990)[15]. Związany był także z Romy Schneider (1959–1964)[15]

Ze związku z piosenkarką Nico (1961–1962) miał nieuznanego przez siebie syna Christiana Aarona Boulogne'a (ur. 11 sierpnia 1962, zm. maj 2023[16]).

Romansował z austriacką aktorką Marisą Mell (1962)[15], Laną Wood (1965)[15], Mireille Darc (1969–1984)[15] i Anne Parillaud (1981–1983)[15].

Śmierć

edytuj

Zmarł 18 sierpnia 2024 w swoim domu w Douchy-Montcorbon w wieku 88 lat[17].

Filmografia

edytuj
Rok Tytuł Rola Reżyser
1957 Kiedy kobieta jest w coś zamieszana (Quand la femme s’en mêle) Jo Yves Allégret
1958 Bądź piękna i milcz (Sois belle et tais-toi) Loulou Marc Allégret
Christine Franz Lobheiner Pierre Gaspard-Huit
1959 Słaba płeć (Faibles femmes) Julien Fenal Michel Boisrond
Droga młodości (Le chemin des écoliers) Antoine Michaud Michel Boisrond
1960 Rocco i jego bracia (Rocco e i suoi fratelli) Rocco Parondi Luchino Visconti
W pełnym słońcu (Plein soleil) Tom Ripley René Clément
1961 Co za radość żyć (Che gioia vivere) Ulysse Cecconato René Clément
Sławne miłości (Les Amours célèbres) książę Albert Michel Boisrond
1962 L’Amour à la mer gwiazdor filmowy Guy Gilles
Zaćmienie (L’eclisse) Piero Michelangelo Antonioni
Karambole (Carambolages) Pan Lambert Marcel Bluwal
Diabelskie sztuczki (Le Diable et les Dix Commandements) Pierre Messager Julien Duvivier
1963 Koty (Les Félins) Marc René Clément
Skok na kasyno (Mélodie en sous-sol) Francis Verlot Henri Verneuil
Lampart (Il Gattopardo) Tancredi Luchino Visconti
Czarny tulipan (La Tulipe noire) Guillaume / Julian de Saint Preux Christian-Jaque
1964 Zemsta OAS (L’Insoumis) Thomas Vlassenroot Alain Cavalier
1965 Żółty Rolls-Royce (The Yellow Rolls-Royce) Stefano Anthony Asquith
Był sobie złodziej (Once a Thief) Eddie Pedak Ralph Nelson
Czy Paryż płonie? (Paris brûle-t-il?) Jacques Chaban-Delmas René Clément wg Gore’a Vidala i Francisa Forda Coppoli
1966 Teksas po drugiej stronie rzeki (Texas Across the River) Don Baldazar Michael Gordon
Wojna w Algierze (Lost Command) kapitan Philippe Esclavier Mark Robson
1967 Łowcy przygód (Les Aventuriers) Manú Robert Enrico
Diabolicznie twój (Diaboliquement vôtre) Pierre Julien Duvivier
Samuraj (Le Samouraï) Jef Costello Jean-Pierre Melville
1968 Trzy kroki w szaleństwo (Histoires extraordinaires) William Wilson Louis Malle (segment „William Wilson”)
Żegnaj przyjacielu (Adieu l’ami) Dino Barran Jean Herman
Dziewczyna na motocyklu (La Motocyclette) Daniel Jack Cardiff
1969 Jeff Laurent Jean Herman
Klan Sycylijczyków (Le Clan des Siciliens) Roger Sartet Henri Verneuil
Basen (La Piscine) Jean-Paul Jacques Deray
1970 Madly Julien Dandieu Roger Kahane
Doucement les basses Simon Jacques Deray
Borsalino Roch Siffredi Jacques Deray
W kręgu zła (Le Cercle rouge) Corey Jean-Pierre Melville
1971 Zabójstwo Trockiego (The Assassination of Trotsky) Frank Jackson Joseph Losey
Fantasia chez les ploucs pasażer (cameo) Gérard Pirès
Samuraj i kowboje (Soleil Rouge) Gauche Terence Young
Wdowa Couderc (La Veuve Couderc) Jean Lavigne Pierre Granier-Deferre
Glina (Un flic) Edouard Coleman Jean-Pierre Melville
1972 Pierwsza spokojna noc (La prima notte di quiete) Daniele Dominici Valerio Zurlini
1973 Terapia szokowa (Traitement de choc) Dr Devilers Alain Jessua
Tony Arzenta Tony Arzenta Duccio Tessari
Skorpion (Scorpio) Jean Laurier Michael Winner
Spalone stodoły (Les Granges brûlées) Sędzia Larcher Jean Chapot
La Race des seigneurs Julien Dandieu Pierre Granier-Deferre
Dwaj ludzie z miasta (Deux hommes dans la ville) Gino Strabliggi José Giovanni
1974 Borsalino i spółka (Borsalino & Co.) Roch Siffredi Jacques Deray
Lodowate serce (Les Seins de glace) Marc Rilson Georges Lautner
1975 Zorro Zorro / Diego Duccio Tessari
Cygan (Le Gitan) Hugo Sennart (także producent) José Giovanni
Policyjna opowieść (Flic Story) Roger Borniche Jacques Deray
1976 Bumerang (Comme un boomerang) Jacques Batkin (także scenariusz) José Giovanni
Armaguedon (Quel giorno il mondo tremerà) Doktor Michel Ambroise Alain Jessua
Pan Klein (Monsieur Klein) Robert Klein (César dla najlepszego filmu) Joseph Losey
1977 Człowiek pod presją (L’Homme pressé) Pierre Niox Édouard Molinaro
Śmierć człowieka skorumpowanego (Mort d’un pourri) Xavier Maréchal Georges Lautner
Gang (Le Gang) Robert (także producent) Jacques Deray
1978 Uwaga, dzieci patrzą (Attention, les enfants regardent) mężczyzna Serge Leroy
1979 Port lotniczy ’79 (The Concorde ... Airport ’79) Paul Metrand David Lowell Rich
Lekarz (Le Toubib) Jean-Marie Desprès Jean Freustié
1980 Trzech ludzi do zabicia (Trois hommes à abattre) Michel Gerfaut (także scenariusz) Jacques Deray
1981 Teheran 43 (Tiegieran-43) inspektor policji Foche Aleksandr Ałow
Władimir Naumow
Za skórę gliny (Pour la peau d’un flic) Choucas Alain Delon (także scenariusz)
1982 Szok (Le choc) Martin Terrier Robin Davis
1983 Uderzenie (Le Battant) Jacques Darnay Alain Delon
1984 Nasza historia (Notre histoire) Robert Avranches Bertrand Blier
Miłość Swanna (Un amour de Swann) Baron de Charlus Volker Schlöndorff
1985 Słowo gliny (Parole de flic) Daniel Pratt José Pinheiro
1986 Przejście (Le Passage) Jean Diaz René Manzor
1988 Nie budzi się gliniarza, który śpi (Ne réveillez pas un flic qui dort) komisarz Eugène Grindel José Pinheiro
1990 Dancing Machine Alan Wolf Gilles Béhat
Nowa fala (Nouvelle Vague) Lennox Jean-Luc Godard
1992 Powrót Casanovy (Le Retour de Casanova) Casanova Édouard Niermans
Kryminał (Un crime) Charles Durand Jacques Deray
1994 L’Ours en peluche Jean Rivière Jacques Deray
1995 Sto i jedna noc (Les cent et une nuits de Simon Cinéma) w roli samego siebie (cameo) Agnès Varda
1997 Dzień i noc (Le Jour et la Nuit) Alexandre Bernard-Henri Lévy
Dziewczyna dla dwóch (Une chance sur deux) Julien Vignal Patrice Leconte
1999 Aktorzy (Les Acteurs) w roli samego siebie Bertrand Blier
2003 Frank Riva (serial MHZ Worldwide Television) Frank Riva
2008 Asterix na olimpiadzie (Astérix aux Jeux Olympiques) Juliusz Cezar Frédéric Forestier, Thomas Langmann
2012 Szczęśliwego Nowego Roku, matki! (С новым годом, мамы!) w roli samego siebie Klim Poplavskiy, Dmitriy Grachev, Anton Bormatov, Sarik Andreasyan, Artyom Aksenenko

Nagrody

edytuj
Rok Nagroda Kategoria Film
1972 David di Donatello Nagroda specjalna[18] –
1985 Cezar Najlepszy aktor[18] Nasza historia (1984)
1987 Bambi Międzynarodowy Bambi[18] –
1995 45. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Berlinie Honorowy Złoty Niedźwiedź[18] –
1997 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Mar del Plata Nagroda za całokształt twórczości przyznana przez Normę Aleandro –
1998 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Moskwie Honorowy George za osiągnięcia zawodowe[19] –
1999 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Kairze Nagroda za całokształt twórczości –
2012 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Locarno Nagroda za całokształt twórczości[18] –
2017 Międzynarodowy Festiwal Filmowy Transilvania Nagroda za całokształt twórczości[18] –
2019 72. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes Honorowa Złota Palma[18] –

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Alain Delon. Listal. [dostęp 2016-03-28]. (ang.).
  2. ↑ Kate Hakala, Daniel Addice: The 50 Greatest Male Sex Symbols in Film History. s. Nerve. [dostęp 2017-07-30]. (ang.).
  3. ↑ Jacek Szczerba, Alain Delon: samotny tygrys w dżungli. Kobiety spały pod jego drzwiami, by go zobaczyć, „Gazeta Wyborcza”, 10 marca 2017 [dostęp 2017-07-30] (pol.).
  4. ↑ Alain Delon jakiego nie znamy. s. Planete+. [dostęp 2017-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-30)]. (pol.).
  5. ↑ Alain Delon Trivia. FamousFix. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).
  6. ↑ Alain Delon. AlloCiné. [dostęp 2024-08-18]. (fr.).
  7. ↑ Alain Delon. Rotten Tomatoes. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).
  8. ↑ Alain Delon. MYmovies. [dostęp 2016-03-28]. (wł.).
  9. ↑ Alain Delon, persönlich. ARTE. [dostęp 2016-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)]. (niem.).
  10. ↑ Alain Delon Awards. AllMovie. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).
  11. ↑ Alain Delon Magazines. FamousFix. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).
  12. ↑ Madonna craque complètement pour… Alain Delon!. Voici. [dostęp 2016-03-28]. (fr.).
  13. ↑ Grażyna Łobaszewska i Zbigniew Wodecki - Alain Delon. 2024-08-19. [dostęp 2024-08-19].
  14. ↑ French screen legend Alain Delon suffers a stroke at the age of 83, his son reveals, „Daily Mail” [dostęp 2024-08-18] (ang.).
  15. ↑ a b c d e f Alain Delon Relationships. FamousFix. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).
  16. ↑ Caroline Piquet, Ari Boulogne, le fils illégitime d’Alain Delon, retrouvé mort à Paris», „Le Parisien”, 20 maja 2023 [dostęp 2024-08-18] (fr.).
  17. ↑ Magdalena Bojanowska: Alain Delon nie żyje. Aktor miał 88 lat. Gazeta.pl, 18 sierpnia 2024. [dostęp 2024-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-08-18)]. (pol.).
  18. ↑ a b c d e f g Alain Delon Awards. FamousFix. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).
  19. ↑ Joël Chapron, Le Festival de Moscou, instrument politique de Nikita Mikhalkov, „Le Monde”, 6 sierpnia 1999 [dostęp 2024-08-18] (fr.).

Bibliografia

edytuj
  • Adam Czerwiński. Alain Delon. „Playboy”. nr 5 (78), s. 136–139, maj 1999. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 1230-2724. 

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Alain_Delon&oldid=74764865”