Wikipedia

Burt Lancaster

amerykański aktor

Burton Stephen „Burt” Lancaster[1] (ur. 2 listopada 1913[2] w Nowym Jorku[3], zm. 20 października 1994[4] w Los Angeles[5]) – amerykański aktor filmowy. Laureat Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę w filmie Elmer Gantry (1960) Richarda Brooksa[6]. American Film Institute umieścił go na 19. miejscu w rankingu „Największych amerykańskich aktorów wszech czasów” (The 50 Greatest American Screen Legends)[7].

Burt Lancaster
Ilustracja
Lancaster (1947)
Imię i nazwisko

Burton Stephen Lancaster

Data i miejsce urodzenia

2 listopada 1913
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

20 października 1994
Los Angeles

Zawód

aktor, reżyser, producent filmowy

Współmałżonek

June Ernst
(1935–1946; rozwód)
Norma Anderson
(1946–1969; rozwód)
Susan Martin
(1990–1994; jego śmierć)

Lata aktywności

1945–1990

Multimedia w Wikimedia Commons
Lancaster i Ava Gardner w Zabójcach (1946).
Lancaster w scenie z filmu Dolina zemsty (1951).
Lancaster i Deborah Kerr w Stąd do wieczności (1953).

Życiorys

edytuj

Wczesne lata

edytuj

Urodził się na Manhattanie w Nowym Jorku przy 209 East 106. Street, między drugą a trzecią Aleją, dziś miejscu Benjamin Franklin Plaza w protestanckiej rodzinie klasy robotniczej angielskiego pochodzenia, jako jedno z pięciorga dzieci Elizabeth (z domu Roberts) i listonosza Jamesa Henry’ego Lancastera. Jego dziadkowie, będący potomkami angielskich imigrantów do północnej Irlandii z Ulsteru, wyemigrowali z Belfastu do Ellis Island (USA), jego rodzina ze strony matki twierdziła, że jest spokrewniona z Frederickiem Robertsem[8].

Dorastał we wschodnim Harlemie i spędził dużą część swojego czasu na ulicy; jego wielką pasją była gimnastyka. W roku 1930 ukończył szkołę średnią DeWitt Clinton High School w nowojorskim Bronksie[9]. W latach 1932–1939 pracował w cyrku jako akrobata. W latach 1939–1942, po urazie, dorabiał na stanowisku sprzedawcy w Marshall Field’s w Chicago. Był także strażakiem i pracował w zakładzie mięsnym[10]. Podczas II wojny światowej, w latach 1942–1945, służył w Armii Stanów Zjednoczonych.

Kariera

edytuj

Początkowo nie myślał o aktorstwie. Jego ówczesna żona June Ernst pracowała jako sekretarka w agencji aktorskiej, gdzie jeden z agentów namówił go, by zgłosił się na przesłuchanie do wystawianej broadwayowskiej sztuki Dźwięk polowania (1945). Przez dwa tygodnie odtwarzał rolę sierżanta Josepha Mooneya, która zwróciła na niego uwagę producentów filmowych i przyniosła mu nagrodę Theatre World Award. Na ekranie zadebiutował w dramacie kryminalnym Zabójcy (1946) w reżyserii Roberta Siodmaka, gdzie wystąpił u boku Avy Gardner. Zdobył znaczny rozgłos i pojawił się w dwóch kolejnych produkcjach w następnym roku: thrillerze Brutalna siła i dramacie kryminalnym Desert Fury.

Przez wiele lat przyjaźnił się z aktorem, Kirkiem Douglasem, z którym zagrał w sześciu filmach: I Walk Alone (1948), Pojedynek w Corralu O.K. (1957), Uczeń diabła (1959), Siedem dni w maju (1964), Zwycięstwo nad Entebbe (1976) i Twardziele (1986).

Za rolę sierżanta Miltona Wardena w melodramacie wojennym Stąd do wieczności (1953) Freda Zinnemanna otrzymał swoją pierwszą nominację do nagrody Oscara. Tytułowa kreacja w filmie Elmer Gantry (1960) przyniosła mu Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego oraz Złoty Glob. Kolejną nominację do Oscara otrzymał za postać Roberta Franklina Strouda w biograficznym dramacie Ptasznik z Alcatraz (1962) Johna Frankenheimera. Rola Lou Pascala w melodramacie kryminalnym Atlantic City (1980) Louisa Malle’a z Susan Sarandon i Michelem Piccoli po raz kolejny przyniosła mu nominację do Oscara i Złotego Globu.

Ma swoją gwiazdę (numer 6801) na hollywoodzkiej Walk of Fame.

Życie prywatne

edytuj

Był trzykrotnie żonaty: z June Ernst (w latach 1935–1946), Normą Anderson (w latach 1946–1969), z którą miał pięcioro dzieci: Jimmy’ego, Billa, Susan, Joannę i Sighle i z Susan Martin (od 10 września 1990 do jego śmierci w 1994).

Zmarł po kolejnym zawale serca w swoim domu w Los Angeles na dwa tygodnie przed 81. urodzinami.

Filmografia

edytuj

Nagrody

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Burt Lancaster. TCM Movie Database. [dostęp 2016-07-08]. (ang.).
  2. ↑ Burt Lancaster. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-07-08]. (ang.).
  3. ↑ Burt Lancaster. AllMovie. [dostęp 2016-07-08]. (ang.).
  4. ↑ Burt Lancaster. Listal. [dostęp 2016-07-08]. (ang.).
  5. ↑ Burt Lancaster. MYmovies. [dostęp 2016-07-08]. (wł.).
  6. ↑ Oscar Winner Burt Lancaster Dies at 80. Los Angeles Times. [dostęp 2016-07-08]. (ang.).
  7. ↑ AFI’s 100 YEARS...100 STARS. American Film Institute. [zarchiwizowane z tego adresu (26 maja 2012)]. (ang.).
  8. ↑ Kate Buford, Burt Lancaster [online], nytimes.com [dostęp 2024-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2023-08-06] (ang.).
  9. ↑ Burt Lancaster - Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2016-07-08]. (rum.).
  10. ↑ Burt Lancaster Biography (1913-1994). Film Reference. [dostęp 2016-07-08]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Burt_Lancaster&oldid=73683594”