3 Pułk Piechoty KOP

3 Pułk Piechoty KOP
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
	Dowódcy
Pierwszy	płk piech. Zdzisław Zajączkowski
	Działania zbrojne
	kampania wrześniowa
	Organizacja
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	Korpus Ochrony Pogranicza; SGO „Narew”

3 Pułk Piechoty KOP (3 pp KOP) – oddział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.

3 pułk piechoty KOP nie występował w pokojowej organizacji Wojska Polskiego. Został sformowany 24 sierpnia 1939, w mobilizacji alarmowej, przez pułk KOP „Głębokie”. Oddział został podporządkowany dowódcy Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” i skierowany do rejonu Augustowa.

Walki pułku

W pierwszych tygodniach kampanii wrześniowej 1939 pułk pozostawał na zajmowanym odcinku obrony na Suwalszczyźnie, nie biorąc udziału w walkach. W nocy z 12 na 13 września pułk załadował się na transporty kolejowe na stacjach Nowa Kamienna, Augustów i Czarna Wieś^[1]. W dniach 14–17 września został przetransportowany na Wołyń, w rejon Równe–Kostopol. W nocy z 17 na 18 września skoncentrował się w rejonie Daraźne^[2]. Tam do pułku dołączył trzyszwadronowy dywizjon kawalerii rtm. Bernarda Romanowskiego^[3].

19 września o 6:00 pułk podjął marsz w kierunku Bugu w celu dołączenia do SGO „Polesie”^[3]. W trakcie marszu dołączyły do pułku batalion Szkoły Lotniczej z Tczewa oraz resztki I/207 pp. 20 września o 14:00 pułk dotarł do Kołek nad Styrem. Idący w szpicy III batalion został ostrzelany na przeprawach. Batalion rozwinął się do natarcia i po krótkiej walce zdobył miasteczko opanowane przez dywersantów ukraińskich. Wieczorem pułk przeszedł przez Kołki zatrzymując się we wsi Kobyle^[2].

21 września o godzinie 10:00 pułk wyruszył w kierunku na Borowicze–Nawóz–Janówkę. Idący w straży przedniej I batalion, został zaatakowany pod wsią Borowicze przez nadjeżdżający od strony Łucka element rozpoznawczy batalionu rozpoznawczego sowieckiej 45 DS. Batalion w walce zniszczył 3 czołgi oraz 3 samochody ciężarowe. Nieprzyjaciel wycofał się w kierunku Hruziatyna i stąd wznowił natarcie. Na 3 pułk KOP uderzył sowiecki 16 pułk strzelecki wzmocniony batalionem czołgów i wspierany przez 212 pułk artylerii haubic. I batalion bronił pozycji w lesie pod Hruziatynem, a II baon pod wsią Nawóz. W ciężkich walkach bataliony ponosząc znaczne straty, utrzymywały pozycje^[2].

O świcie 22 września pułk podjął próbę opanowania przepraw przez Stochód koło Janówki. W wyniku działań nieprzyjacielskiego lotnictwa, artylerii i broni maszynowej, natarcie załamało się, pułk poniósł duże straty. Według obliczeń dowódców kompanii wyniosły one 35 zabitych i około 80 rannych. Około 18:00 pułk przerwał walkę i wycofał się w rejon Mielnica–Wilecko. W nocy z 22 na 23 września z szeregów pułku zdezerterowali prawie wszyscy żołnierze z mniejszości narodowych^[4].

23 września resztki pułku dotarły do Radoszyna, gdzie zostały okrążone przez sowieckie jednostki pancerne^[3]. Około 13:00 pułkownik Zajączkowski podjął decyzję o kapitulacji. Podpisane z przedstawicielami Armii Czerwonej warunki kapitulacji przewidywały zwolnienie wszystkich oficerów i szeregowych i odesłanie ich do domów. O 17:00 rozpoczęto składanie broni. Umowa kapitulacyjna została jednak złamana. Wbrew ustaleniom, wszystkich oficerów i podoficerów zawodowych zatrzymano jako jeńców^[4].

Struktura organizacyjna

Dowództwo 3 pułku piechoty KOP
I batalion (batalion KOP „Łużki”) – ppłk piech. Romuald II Kozłowski
II batalion (batalion KOP „Podświle”) – ppłk piech. Władysław Stępkowicz
- 4 kompania – kpt. Józef Minkina^[5]
III batalion (batalion KOP „Słobódka II”) – ppłk piech. Jan Lachowicz

Żołnierze pułku

Obsada personalna dowództwa

dowódca pułku – płk piech. Zdzisław Zajączkowski
I adiutant – kpt. piech. Stefan IV Kozłowski
II adiutant – kpt. piech. Adam Ludwik Kryciński †1940 Katyń
kwatermistrz – kpt. adm. (piech.) Adam Kowalczyk
lekarz – kpt. lek. Antoni Ignacy Gmerek

Żołnierze pułku – ofiary zbrodni katyńskiej

Osobne artykuły: zamordowani w Katyniu, zamordowani w Charkowie, zamordowani w Kalininie, zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej (ULK) i zamordowani z Białoruskiej Listy Katyńskiej (BLK).

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego^[6]

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Doboszyński Jarosław^[7]	porucznik rezerwy	inżynier rolnik		Katyń
Grobelny Stefan	podporucznik rezerwy	nauczyciel	majątek Alchimowszczyzna	Katyń
Kowalczyk Adam	kapitan	żołnierz zawodowy	kwatermistrz pułku	Katyń
Sochacki Tadeusz^[8]	kapitan	żołnierz zawodowy	dowódca 3 kg/baonu KOP „Łużki”	Katyń
Kozłowski Stefan	kapitan	żołnierz zawodowy	I adiutant	Katyń
Kryciński Adam Ludwik	kapitan	żołnierz zawodowy	II adiutant	Katyń
Stępkowicz Władysław^[9]	podpułkownik	żołnierz zawodowy	dca II batalionu (batalion KOP „Podświle”)	Katyń
Szlezinger Kazimierz^[10]	kapitan	żołnierz zawodowy	dowódca plutonu łączności baonu KOP „Łużki”	Katyń
Rachel Franciszek Augustyn	kapitan	żołnierz zawodowy		Katyń
Gmerek Antoni^[11]	kapitan lekarz	żołnierz zawodowy	lekarz pułku	Charków
Kurkliński Edward	porucznik rezerwy	nauczyciel		Charków

Przypisy

↑ Kowalski 1995 ↓, s. 65.
↑ ^a ^b ^c Prochwicz 2003 ↓, s. 265.
↑ ^a ^b ^c Dymek 1999 ↓, s. 124.
↑ ^a ^b Prochwicz 2003 ↓, s. 266.
↑ Barański i Kryska-Karski 1974 ↓, s. 40.
↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
↑ Księgi Cmentarne – wpis 639.
↑ Księgi Cmentarne – wpis 3436.
↑ Księgi Cmentarne – wpis 3538.
↑ Księgi Cmentarne – wpis 3648.
↑ Księgi Cmentarne – wpis 5217.

Bibliografia

Przemysław Dymek: Samodzielna Grupa Operacyjna „Narew” 1939 w polskiej historiografii wojskowej. Poznań: Wydawnictwo SORUS s.c., 1999. ISBN 83-87133-54-X.
Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Włodzimierz Kowalski. Baon KOP „Sejny” w kampanii wrześniowej 1939. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1-2 (151-152), 1995. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468.
Henryk Barański, Tadeusz Kryska-Karski: Piechota 1939-1945. Zeszyt 15. Londyn: Polish Institute, 1974.
УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.

[CITEREFKowalski199565-1] Kowalski 1995 ↓, s. 65.

[CITEREFProchwicz2003265-2] Prochwicz 2003 ↓, s. 265.

[CITEREFDymek1999124-3] Dymek 1999 ↓, s. 124.

[CITEREFProchwicz2003266-4] Prochwicz 2003 ↓, s. 266.

[CITEREFBarańskiKryska-Karski197440-5] Barański i Kryska-Karski 1974 ↓, s. 40.

[6] Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.

[7] Księgi Cmentarne – wpis 639.

[8] Księgi Cmentarne – wpis 3436.

[9] Księgi Cmentarne – wpis 3538.

[10] Księgi Cmentarne – wpis 3648.

[11] Księgi Cmentarne – wpis 5217.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]