213 Eskadra Bombowa
213 eskadra bombowa (niszczycielska nocna) – pododdział lotnictwa bombowego Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
 Godło eskadry | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1931 |
| Rozformowanie |
1938 |
| Tradycje | |
| Kontynuacja |
eskadra ćwiczebno-bombowa |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
por. obs. Czesław Wajcht |
| Ostatni |
por.pil. Edmund Roj |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
II dywizjon |
Eskadra sformowania została w 1931 na lotnisku Okęcie jako 213 eskadra niszczycielska nocna. W 1938 przekształcona została w eskadrę ćwiczebno-bombową.
Godło eskadry[1]:
- biały słoń z bombą w trąbie skaczący przez półksiężyc z Myszką Miki na grzbiecie[a]
Formowanie, zmiany organizacyjne i szkolenie
edytuj213 eskadra niszczycielska nocna sformowana została w składzie II dywizjonu niszczycielskiego nocnego 1 pułku lotniczego, na lotnisku Okęcie latem 1931. Na organizatora eskadry wyznaczony został por. obs. Czesław Wajcht. Jednak już 7 lipca rozkazem dziennym dowódcy 1 pułku lotniczego wyznaczono na stanowisko dowódcy eskadry por. obs. Zygmunta Wasilewskiego. Gotowość bojową eskadra osiągnęła w połowie sierpnia 1931[1]. Personel latający wywodził się z nadwyżek etatowych 211 i 212 eskadry niszczycielskiej oraz 13 eskadry liniowej. Wyposażenie stanowiły samoloty Fokker F-VIIB/3m[1]. Swoje pierwsze ćwiczenia letnie eskadra odbyła na poligonie Grudziądz-Grupa[2]. W 1932 eskadra tradycyjnie odbywała szkołę ognia lotniczego w Grudziądzu, a w sierpniu klucz Fokkerów uczestniczył w ćwiczeniach obrony przeciwlotniczej w Siedlcach. W czerwcu 1933 jednostka uczestniczyła w paradnym przeglądzie 1 pułku lotniczego na lotnisku Okęcie, dokonanym przez wizytującego Polskę Generalnego Inspektora Sil Zbrojnych Rumunii – księcia Mikołaja. Coroczną szkołę ognia lotniczego eskadra odbyła na poligonie błędowskim, startując na zadania z lotniska Rakowice, a następnie odleciała na ćwiczenia letnie na poligon Toruń-Podgórz[2].
W 1935 samoloty eskadry otrzymały kolejne numery taktyczne od 94 do 99[3]. W maju 3-samolotowy klucz Fokkerów wziął eskadry w rewii na lotnisku Mokotów. Całością dowodził mjr pil. Stefan Pawlikowski. W czerwcu załogi eskadry odbyły szkołę ognia na poligonie Modlin. W czerwcu 1936 w Krakowie, wspólnie z 211 i 212 eskadrą, załogi realizowały program strzelecki i bombardierski, a w sierpniu brały udział w koncentracji jednostek lotniczych zakończonej defiladą powietrzną nad Warszawą[3].
Doskonalenie obserwatorów, pilotów i strzelców samolotowych odbywało się też metodą kursową. Szkolenie tego typu organizowane było w dywizjonie szkolnym 1 pułku lotniczego. We wrześniu 1936 załogi uczestniczyły w koncentracji lotnictwa Skniłowie. Tam współpracowano z oddziałami wojsk lądowych w rejonie Złoczów–Lwów. Po zakończeniu manewrów obserwatorzy i personel techniczny 213 eskadry zostali przeszkoleni w zakresie obsługi i eksploatacji nowego samolotu PZL-23 „Karaś”[3]. W styczniu 1937 eskadra szkoliła się na poligonie Modlin, w maju w ramach eskadry treningowej piloci odbyli przeszkolenie na samolotach „Karaś”, a latem szkolili się ogniowo na poligonie błędowskim, by w rejonie Modlina odbyć ćwiczenia letnie. Organizacja nowych jednostek w 1 pułku lotniczym spowodowała przesunięcie części wyszkolonego personelu latającego i naziemnego eskadry do formujących się nowych eskadr w ramach V/1 dywizjonu bombowego lekkiego[4].
Polsko-litewski zatarg graniczny spowodował, że w połowie marca 1938 eskadra odleciała na lotnisko Lida. Na Okęcie eskadra wróciła 26 marca. W początkach maja zorganizowano przeszkolenie pilotów eskadr bombowych w obsłudze technicznej użytkowanych samolotów. W okresie letnim załogi zostały przejściowo wyposażone w samoloty „Karaś” i na nich uczestniczyły w szkole ognia, a następnie w dużych manewrach na Wołyniu. Po powrocie na Okęcie 213 eskadra otrzymała kilka nowoczesnych samolotów PZL-37A „Łoś”, na których podjęto szkolenie i zgrywanie załóg. Ponadto przy eskadrze zorganizowano V Kurs Strzelców Samolotowych–Radiotelegrafistów[5].
Eskadra ćwiczebno-bombowa
edytujRozkazem MSWojsk. L.dz. 2784/tjn. Wyszk. z 8 sierpnia 1938, z dniem 1 listopada 213 eskadra została zreorganizowana w eskadrę ćwiczebno-bombową[5]. Zadaniem tej specjalnej jednostki miało być szkolenie personelu latającego przeznaczonych do jednostek bombowych. W przyszłości eskadra ćwiczebno-bombowa miała się przekształcić w szkolny dywizjon bombowy[6]. Wyposażono ją między innymi w bombowce LWS-6 Żubr[7]. W marcu 1939 eskadra została przesunięta z Okęcia na lotnisko Małaszewicze. Nowo wybudowane lotnisko stało się bazą szkoleniowo-zaopatrzeniową lotnictwa bombowego. Od maja uruchomiono w eskadrze VI Kurs Strzelców Samolotowych-Radiotelegrafistów, zakończony w ostatnich dniach sierpnia 1939. W lecie odbyło się szkolenie na samolotach Łoś. Przeszkolono około 20 podchorążych – absolwentów SPL w Dęblinie. Zasilili oni eskadry 210, 215 i 220 dywizjonów bombowych, wyposażonych w samoloty PZL.37 Łoś[6]. W kampanii wrześniowej eskadra ćwiczebno-bombowa została ewakuowana na lotnisko Prużana, a następnie na południowy wschód kraju[8].
Żołnierze eskadry
edytuj| Stopień | Imię i nazwisko | Okres pełnienia służby |
|---|---|---|
| por. obs. | Czesław Wajcht | VI–VII 1931 |
| por. obs. | Zygmunt Wasilewski | VII 1931 – |
| por.obs. | Apoloniusz Protassewicz (czpo) | 30 VI 1933 – |
| kpt. obs. | Stanisław Kijankowski (czpo) | 30 IX 1933 – |
| por.pil. | Stefan Floryanowicz | 19 X 1933 – |
| kpt. pil. | Stanisław Cwynar | 1 XI 1937 – 20 X 1938 |
| kpt.pil. | Józef Wyrzykowski | 20 X 1938 – |
| por. pil. | Edmund Rój[b] | 1939 |
Samoloty eskadry
edytuj
Wypadki lotnicze
edytujW okresie funkcjonowania eskadry miały miejsce następujące wypadki lotnicze zakończone obrażeniami lub śmiercią pilota[10]:
- 18 sierpnia 1931 samolot typu Fokker ana skutek awarii silników rozbił się przy lądowaniu. Załoga: por. obs. Gustaw Dąbrowski, plut.pil. Jan Kibler i plut. strz. samol. Jerzy Daszkiewicz poniosła śmierć. Wraz z nimi zginął pasażer – adiutant komendanta Lotniczej Szkoły Strzelania i Bombardowania por. obs. Michał Mazurek.
- 8 lipca 1933 załoga eskadry rozbiła samolot. Szer.mech. Tadeusz Piotrowski zginął, a ppor. obs. Olgierd Cumft, plut.pil. Antoni Paszkowski i szer.mech. Tadeusz Chłudziński doznali ciężkich obrażeń.
- 23 listopada 1938 w czasie lotu treningowego zginęła załoga: kpr.pil. Władysław Szpiganowicz, kpr.strz.samol. Jan Grűn i kpr.strz.samol. Kazimierz Kalinowski.
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d Pawlak 1989 ↓, s. 100.
- ↑ a b Pawlak 1989 ↓, s. 101.
- ↑ a b c Pawlak 1989 ↓, s. 102.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 103.
- ↑ a b Pawlak 1989 ↓, s. 104.
- ↑ a b c Pawlak 1989 ↓, s. 401.
- ↑ Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939. Warszawa: Bellona, 2003, s. 161. ISBN 83-11-09319-9.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 402.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 100-104.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 100–104.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.