11 Batalion Celny
11 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1921 |
| Rozformowanie |
1922 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
2/VI batalion wartowniczy |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
kpt. Henryk Heber |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Główna Komenda Batalionów Celnych |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujNa podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 w miejsce batalionów wartowniczych i batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 11 batalion celny powstał w granicach DOG Lwów, a zorganizowano go na bazie 2/VI batalionu wartowniczego. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2]. Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a pod względem politycznym Ministrowi Spraw Wewnętrznych[3].
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[4].
W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[5]. 11 batalion celny znalazł się w strukturze 4 Brygady Celnej[6]. W lutym 1922 w podporządkowanie 11 batalionu weszła kompania celna z 20 batalionu celnego. Otrzymała numer 5[7]. Latem 1922 11 batalion celny został zluzowany przez Straż Celną i ześrodkował swoje pododdziały przy dowództwie batalionu w Śniatyniu i okolicy celem reorganizacji. Jego 2 kompania pozostała na linii granicznej, a jej dowództwo stacjonowało w owym czasie w Horodynce. W lipcu 1922 batalion został przeznaczony do wzmocnienia granicy wschodniej, w sierpniu opuścił Śniatyń[7] i przegrupował się na Wileńszczyznę do dyspozycji Wojewody Wileńskiego[8]. Jego dotychczasowy odcinek graniczny obsadził nowo powstały Inspektorat Straży Celnej „Śniatyn”.
Od sierpnia do października 1922 dowództwo batalionu, 1 i 2 kompania stacjonowały w Dzisnej, 3 kompania w Kadniszkach, a 4 kompania w Kotowiczach[7].
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[9]. 11 batalion celny przemianowany został na 11 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
edytujOdcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[10]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[11].
W kwietniu 1922 bataliony celne będące na terenie DOG Lwów otrzymały zadanie chronić w rejonie swojej odpowiedzialności wiadukty, mosty kolejowe i dworce. Zadanie taki otrzymał także 11 batalion celny w Śniatynie[12].
- Sąsiednie bataliony
- 10 batalion celny w Kołomyi ⇔ WP – VI 1921
- 10 batalion celny ⇔ 22 batalion celny – IX 1921[13]
Kadra batalionu
edytuj- Dowódcy batalionu
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| kpt. | Henryk Heber | VI 1921 – VI 1922[1] | |
| mjr | Henryk Więckowski | VII 1922[1] – IX 1922 |
Struktura organizacyjna
edytuj
| Ordre be Bataille 11 batalionu celnego w Kołomyi na dzień 1 czerwca 1921[7] | ||||
|---|---|---|---|---|
| kompanie | 1. Uścieryki | 2. Horodenka | 3. Kuty | 4. Śniatyn |
| dowódcy | por. Bratanicki | por. Janicki | por. Bielecki | por. Romanowski |
| placówki | Hryniawa | Stecowa | Rożen Wielki | Popielniki |
| Jabłonica | Rudolfsdorf | Tudiów | Tuczapy | |
| Fereskula | Jasieniów Polny | Kuty | Drahasymów | |
| Dołhopole | Serafińce | Słobótka | Kniaże | |
| Uścieryki | Probabin | Rybno | Załucze | |
| Berwinkowa | Zawale | |||
| Chorocowa | Kułaczyn | |||
| Huptyn | Augustów | |||
| Roztoki | ||||
| Ordre de Bataille 11 batalionu celnego w Śniatyniu na dzień 1 grudnia 1921[7] | ||||
| kompanie | 1. Uścieryki | 2. Horodenica | 3. Kuty | 4. Śniatyn |
| dowódcy | por. Bratanicki | por. Janicki | por. Bielecki | por. Hartaś-Trzciński |
| placówki | Hryniawa | Stecowa | Rostoki | Popielniki |
| Jabłonica | Rudolfsdorf | Rożen Wielki | Tuczapy | |
| Fereskula | Serafińce | Tudiów | Drahasymów | |
| Donkopole | Probabin | Kuty | Kniazie | |
| Uścieryki | Słobódka | Załucze Górne | ||
| Barwinkowa | Rybna | Załucze Dolne | ||
| Horozowa | Zawale | |||
| Hubki | Przerwa | |||
| Kułaczyn | ||||
| Augustowo | ||||
| Dworzec kolejowy | ||||
| Ordre de Bataille 11 batalionu celnego w Dzisnej na dzień 30 września 1922[7] | ||||
| kompanie | 1. Dzisna | 2. Dzisna | 3. Kaduszki | 4. Kotowicze |
| dowódcy | por. Czekiśniak | por. Janicki | por. Śwuszczewski | por. Bratanicki |
| placówki | Mazurin | Darażkowice | Polanka | Radziewszczyzna |
| Łąki | Frułowo | Kopciowo | Barowszczyzna | |
| Dzisna | Powiamisze | Olchówka | Sielce | |
| Gregorowicze | Czerepy | Ostrów | ||
| Werki | Kniazyn | |||
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 13.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
- ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
- ↑ a b c d e f OdeB batalionów celnych ↓, s. 11bc.
- ↑ Organizacja batalionów celnych ↓.
- ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
- ↑ Ochrona granicy 10 bc ↓, s. 7.
- ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000
Bibliografia
edytuj- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
- Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
- Zarządzenia i wytyczne Ministerstwa Skarbu, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Głównej Komendy Batalionów Celnych dotyczące organizacji, reorganizacji i luzowania Batalionów Celnych → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Materiały dotyczące ochrony granicy na odcinku 10 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.