Żelistrzewo (przystanek kolejowy)

Żelistrzewo
	; Dworzec w 2010 roku
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miejscowość	Żelistrzewo
Poprzednie nazwy	Sellen (Kr. Neustadt)
	Dane techniczne
Liczba peronów	1
Liczba krawędzi; peronowych	1
Kasy
	Linie kolejowe
	213 Reda – Hel;
	Położenie na mapie Polski Żelistrzewo
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Żelistrzewo
	Położenie na mapie powiatu puckiego Żelistrzewo
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Puck Żelistrzewo
	54°40′27″N 18°24′58″E/54,674167 18,416111
	Multimedia w Wikimedia Commons

Żelistrzewo – przystanek kolejowy w Żelistrzewie. Stacja powstała w 1898 (pierwszy pociąg dojechał do Pucka 15 grudnia 1898). Stacja leży na linii kolejowej nr 213, która obsługuje Mierzeję Helską, z tego względu przewozy wykazują dużą sezonowość.

Ruch pasażerski

Rok	Wymiana pasażerska na dobę
2017^[1]	300-499
2022^[2]	300-499

Położenie

Przystanek Żelistrzewo znajduje się w południowo-zachodniej części miejscowości. Przystanek zlokalizowany jest przy ulicy Dworcowej.

Historia

Tło powstania

W 1870, przy okazji budowy linii kolejowej ze Słupska do Sopotu, kolej dotarła do Redy. Odcinek ten domykał połączenie Gdańsk – Szczecin przez Słupsk i Koszalin. W przeciwieństwie do większości budowanych w tym czasie na Pomorzu linii kolejowych, nie była ona budowana w ramach Królewskiej Kolei Wschodniej, później została jednak przez nią przejęta. W latach 80. i 90. XIX wieku sieć kolejowa w Prusach zaczęła się zagęszczać. Po wybudowaniu głównych magistrali zaczęły powstawać linie lokalne łączące miasta powiatowe^[3].

1897–1920

W grudniu 1897 rozpoczęto budowę pierwszego odcinka współczesnej linii 213 – z Redy do Pucka^[4]. Został on otwarty 15 grudnia 1898^[5]. Od razu linia miała dochodzić do Krokowej^[4] jednakże budowę rozpoczęto dopiero w 1901^[6] a oddano w 1903.

1920–1945

W 1918 Polska odzyskała niepodległość. Granice na Pomorzu ustalono dopiero w 1920. Wówczas linia kolejowa z Redy do Pucka znalazła się w Polsce. Stacja w Pucku była najbliżej morza położonym obiektem na sieci PKP, dlatego zbudowano w Pucku tymczasowy port wraz z bocznicą kolejową^[5].

1945–1989

Po 1989

26 września 1993 ze stacji Puck odjechał ostatni planowy pociąg pasażerski prowadzony trakcją parową^[5].

W 1998 linia została zmodernizowana. Stacje zostały wyposażone w urządzenia SRK sterowane zdalnie z Gdyni, przez co obsługa stacji (oprócz kas biletowych) stała się zbędna^[7].

Na przełomie stycznia i lutego 2019 PKP podpisały z konsorcjum firm Helifactor i MERX umowę na budowę tzw. innowacyjnego dworca systemowego w formie półotwartej poczekalni ogrzewanej promiennikami osłony^[8]. W styczniu 2024 budowlę oddano do użytku – wiata została wyposażona m.in. w elektroniczne tablice z rozkładem jazdy, a w części zabudowanej znajdują się toalety. Przebudowano także otoczenie przystanku – utworzono parkigni dla samochodów i rowerów, ustawiono ławki i kosze na śmieci^[9].

Linie kolejowe

Przystanek leży na linii kolejowej nr 213 łączącej Redę z Helem. Linia jest jednotorowa, normalnotorowa, niezelektryfikowana^[7].

Pociągi

Pociągi osobowe

Pociąg Hel-Gdynia Główna odjeżdżający z Żelistrzewa (2009)

Linią 213 jeżdżą pociągi osobowe w relacji Gdynia – Hel (i z powrotem) oraz Gdynia – Władysławowo (i z powrotem). W okresie letnim na Hel w niektórych latach był przedłużany pociąg osobowy przyspieszony Tur Gdynia – Chojnice prowadzony przez całą swoją trasę lokomotywą spalinową^[10].

Ze względu na duży ruch turystyczny w sezonie letnim oraz zdecydowanie mniejszy poza sezonem dla linii publikowane były dwie tablice w rozkładzie jazdy. Od 2005 do obsługi połączeń lokalnych pomiędzy Gdynią a Helem zaczęto stosować szynobusy i spalinowe zespoły trakcyjne^[11]. Od 2010 są to przypisane do tej linii (oraz do trasy Kościerzyna – Gdynia – Kościerzyna) spalinowe zespoły trakcyjne SA137 i SA138^[6].

W sezonie letnim z powodu wzmożonego ruchu przewozy są obsługiwane składami klasycznymi z wagonami piętrowymi. SZT łączy się wówczas w dłuższe składy często z wagonem doczepnym w środku^[11].

Pociągi dalekobieżne

Pociągi dalekobieżne jeżdżą linią kolejową nr 213 tylko w czasie wakacji ze względu na napływ turystów na Mierzeję Helską. Wówczas na tej trasie jeździ kilkanaście par par pociągów zarówno pospiesznych (TLK), jak i ekspresowych. Pociągi te ze względu na brak elektryfikacji są prowadzone lokomotywami spalinowymi. Zmiana lokomotyw następuje podczas postoju na stacji Gdynia Główna^[12].

Infrastruktura

Wnętrze dworca – poczekalnia (2010)

Budynek dworca

Budynek jest trójbryłowy, parterowy. Każda bryła jest kryta dwuspadowym dachem. Elewacja jest otynkowana. W budynku znajduje się poczekalnia^[13]

Perony

Przystanek w Żelistrzewie posiada jeden jednokrawędziowy peron o długości 125 m i wysokości 76 cm nad poziomem główki szyny. Peron wyposażony jest w wiatę i ławki^[14].

Przypisy

↑ Największe i najmniejsze stacje w Polsce. [w:] utk.gov.pl [on-line]. [dostęp 2019-12-18].
↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
↑ M. Jerczyński. Królewska Kolej Wschodnia – jak powstała legenda. „Świat Kolei”. 7/2001. s. 18–25. ISSN 1234-5962.
↑ ^a ^b Marcin Przegiętka. O tym pisano w grudniu... „Świat Kolei”. 12/2007, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
↑ ^a ^b ^c Krzysztof Labudda. 110-lecie linii Reda-Puck. „Świat Kolei”. 12/2007, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
↑ ^a ^b Filip Karoński, Marcin Przegiętka. O tym pisano w maju... „Świat Kolei”. 5/2011, s. 6. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
↑ ^a ^b Judyta Kurkowska-Ciechańska, Ariel Ciechański: Koleje. Warszawa: Carta blanca, 2008, s. 30. ISBN 978-83-60887-233.
↑ PKP SA wybudują 20 dworców systemowych. Jest umowa z wykonawcą [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2019-03-04] (pol.).
↑ Niewielki dworzec systemowy w Żelistrzewie obsługuje podróżnych [zdjęcia]. transport-publiczny.pl, 2024-01-16. [dostęp 2024-01-21]. (pol.).
↑ Filip Brzeziński. SP32 w Chojnicach. „Świat Kolei”. 6/2010, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
↑ ^a ^b Ryszard Stankiewicz. Nowy tabor na trasie Gdynia Gł. – Hel. „Koleje Małe i Duże”. 1/2007, s. 4. Katowice: APLAND. ISSN 1641-117X.
↑ Szymin Suliński. Wakacyjne pociągi. „Koleje Małe i Duże”. 2/2006, s. 14–15. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
↑ Jarosław Woźny, Marek Potocki (red.): Zelistrzewo. kolej.one.pl. [dostęp 2012-07-23]. (pol.).
↑ Wykaz peronów. plk-sa.pl, 2016-12-20. [dostęp 2016-12-27].

Żelistrzewo
Linia 213 Reda – Hel
Mrzezino odległość: 2,514 km		Puck odległość: 4,619 km

[roz-1] Największe i najmniejsze stacje w Polsce. [w:] utk.gov.pl [on-line]. [dostęp 2019-12-18].

[utk23-2] Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].

[ŚK_7/2001-3] M. Jerczyński. Królewska Kolej Wschodnia – jak powstała legenda. „Świat Kolei”. 7/2001. s. 18–25. ISSN 1234-5962.

[ŚK12/2007-4] Marcin Przegiętka. O tym pisano w grudniu... „Świat Kolei”. 12/2007, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.

[ŚK10/2008-5] Krzysztof Labudda. 110-lecie linii Reda-Puck. „Świat Kolei”. 12/2007, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.

[ŚK5/2011-6] Filip Karoński, Marcin Przegiętka. O tym pisano w maju... „Świat Kolei”. 5/2011, s. 6. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.

[Ciechańscy30-7] Judyta Kurkowska-Ciechańska, Ariel Ciechański: Koleje. Warszawa: Carta blanca, 2008, s. 30. ISBN 978-83-60887-233.

[8] PKP SA wybudują 20 dworców systemowych. Jest umowa z wykonawcą [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2019-03-04] (pol.).

[9] Niewielki dworzec systemowy w Żelistrzewie obsługuje podróżnych [zdjęcia]. transport-publiczny.pl, 2024-01-16. [dostęp 2024-01-21]. (pol.).

[ŚK6/2010-10] Filip Brzeziński. SP32 w Chojnicach. „Świat Kolei”. 6/2010, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.

[KMID1/2007-11] Ryszard Stankiewicz. Nowy tabor na trasie Gdynia Gł. – Hel. „Koleje Małe i Duże”. 1/2007, s. 4. Katowice: APLAND. ISSN 1641-117X.

[KMID2/2006-12] Szymin Suliński. Wakacyjne pociągi. „Koleje Małe i Duże”. 2/2006, s. 14–15. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.

[Koleje.one.pl-13] Jarosław Woźny, Marek Potocki (red.): Zelistrzewo. kolej.one.pl. [dostęp 2012-07-23]. (pol.).

[perony-14] Wykaz peronów. plk-sa.pl, 2016-12-20. [dostęp 2016-12-27].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]