Wikipedia

Zygmunt Bychowski

Lekarz, działacz społeczny

Zygmunt Bychowski, Szneur Zalman (Załmen) Bychowski (hebr. שניאור זלמן ביחובסקי, ur. 18 sierpnia 1865 w Korcu, zm. 13 września 1934 w Warszawie) – polski lekarz neurolog, ławnik Magistratu Warszawy (1923–1934), działacz społeczny żydowskiego pochodzenia.

Zygmunt Bychowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 sierpnia 1865
Korzec

Data i miejsce śmierci

13 września 1934
Warszawa

Alma Mater

Cesarski Uniwersytet Warszawski

Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Zygmunta Bychowskiego na cmentarzu żydowskim w Warszawie
Grób Gizeli Bychowskiej na cmentarzu żydowskim w Warszawie

Życiorys

edytuj

Urodził się w Korcu na Wołyniu jako syn Samuela (Szmula) i Fejgi. Jego ojciec był talmudystą, działającym głównie w Petersburgu.

Do 17. roku życia pobierał religijno-ortodoksyjne wykształcenie, kolejno w chederze, talmud-torze i jeszybocie w Korcu. W Warszawie, dokąd się przeniósł, najpierw kontynuował studia talmudyczne, ale potem rozpoczął nauki świeckie wbrew woli rodziców (ojciec wyrzekł się go, dopiero potem się pogodzili)[1]. Po zdaniu egzaminu dojrzałości przez zieloną granicę dostał się do Austrii, rozpoczął studia przyrodnicze i filozoficzne na Uniwersytecie w Wiedniu. Później wrócił do Warszawy i studiował medycynę na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. Dyplom lekarza otrzymał 23 lutego 1893[2]. Przez pewien czas pracował w poliklinice Samuela Goldflama przy ul. Granicznej. Wyjeżdżał również za granicę, uzupełniając wiedzę w dziedzinie neurologii.

W 1904 roku brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej jako lekarz w rosyjskiej armii[3]. Po powrocie, jako członek stowarzyszenia Syjonistów został aresztowany w swoim mieszkaniu przy ul. Grzybowskiej w Warszawie i osadzony na dłuższy czas w więzieniu przy ratuszu[4].

Od 1892 roku pracował w Szpitalu Przemienienia Pańskiego w Warszawie, na oddziale Jana Rauma. W 1912 roku został odwołany ze stanowiska z powodu żydowskiego pochodzenia. W czasie I wojny światowej pracował (od grudnia 1916 do kwietnia 1918) w Instytucie Traumatologicznym w Moskwie[2].

Zmarł na raka przełyku[5]. Został pochowany 16 września na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej (kwatera 10, rząd 4)[6]. Jego nagrobek jest dziełem Abrahama Ostrzegi[7]. Nad mogiłą przemawiali m.in. Mojżesz Schorr, Izrael Milejkowski, Władysław Sterling, Majer Bałaban i Mateusz Hindes; śpiewał kantor Pinchas Szerman z chórem. Wspomnienia pośmiertne poświęcili mu Sterling[8], Henryk Higier[9] i Bałaban[10].

Miał starszego brata Bernarda (Berka), kupca. Żonaty z Gizellą Horwitz (1873–1937), córką Gustawa Horwitza (1844–1882) i Julii z Kleinmannów (1845–1912)[3]. Mieli troje dzieci: Gustawa (1895–1972), Jana (1901–1917) i Martę, zamężną Osnos (1907–1990)[11].

Działalność polityczna i społeczna

edytuj

Bychowski jeszcze na studiach pod wpływem Szaula Rabinowitza zbliżył się do ruchu Chowewej Syjon[12]. Po ukończeniu studiów na pewien czas wyjechał do Palestyny wspólnie z Ignacym Bernsteinem. Korespondował z Herzlem, uczestniczył w I Kongresie Syjonistycznym w Bazylei w 1897 i wielu kolejnych; był członkiem komisji organizacyjnej w V Kongresie Syjonistycznym i komisji do spraw kulturalnych. W 1905 roku był więziony w Rosji za działalność syjonistyczną[13]. Na początku lat 20. należał do Rady Partyjnej Organizacji Syjonistycznej w Polsce. Był kandydatem i zastępcą posła do Sejmu Ustawodawczego z listy Tymczasowej Żydowskiej Rady Narodowej w Warszawie[14], członkiem Centralnego Komitetu Wyborczego Et Liwnot na XIII Kongres Syjonistyczny w Karlsbadzie w 1923 roku, członkiem centralnego Komitetu Keren Hechaluc. Członek Komitetu Organizacyjnego Wystawy Palestyńskiej w Warszawie w 1925 roku. Od 1923 do 1934 ławnik Magistratu Warszawy, kierował resortem szpitalnictwa i zdrowia publicznego oraz wydziałem zaopatrywania. Zasiadał w Radzie Żydowskiej Gminy Wyznaniowej (1924-1931) i pierwszym zarządzie Komitetu Krzewienia Nauk Judaistycznych (1925), był pracownikiem naukowym Instytutu Nauk Judaistycznych w Warszawie[15]. Należał do warszawskiej loży B′nai B′rith[16].

Przez wiele lat przewodniczył żydowskiemu Towarzystwu Przeciwgruźliczemu „Brijus-Zdrowie”. Był członkiem komitetu redakcyjnego „Neurologii Polskiej” i „Warszawskiego Czasopisma Lekarskiego”. Współpracował z czasopismami żydowskimi, m.in. z „Naszym Przeglądem”, tygodnikiem „Ewa” i dwutygodnikiem „Cjonistisze Welt”. Wiceprezes Warszawskiego Towarzystwa Neurologicznego. Członek zarządu i rady naukowej Zrzeszenia Lekarzy Rzeczypospolitej Polskiej, członek zarządu Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce. Współzałożyciel i członek Zarządu Towarzystwa do Badania Stanu Psychicznego i Fizycznego Żydów[17]. Kurator Domu Opieki dla Opuszczonych Dzieci Żydowskich. Prezes Żydowskiego Towarzystwa Gimnastyczno-Sportowego „Makabi”[12]. Filister honoris causa Akademickiej Korporacji Syjonistycznej Betharia. Członek założyciel Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego[18].

Dorobek naukowy

edytuj

Był autorem około 100 prac w języku polskim, niemieckim, francuskim i rosyjskim. Z jego inicjatywy przeprowadzono pierwsze w Polsce operacje neurochirurgiczne, m.in. operację Antona-Bramanna. Bychowski jako pierwszy w Polsce kwalifikował chorego do operacji guza przysadki[19]. Był autorem wielu opracowań na temat padaczki i endokrynologii. Jest cytowany jako autor prac opisujących objaw neurologiczny później znany jako objaw Hoovera[20]. Inny opisany przez niego objaw, obecny w niedowładach połowiczych, określa się jako objaw Grasset-Bychowskiego[19].

Wybrane prace

edytuj
  • O chorobie Parkinson’a. Medycyna 22, s. 491; 514; 533; 551; 576; 595; 631; 655; 916; 931; 960 (1894)
  • Przyczynek do kazuistyki uchyłków przełyku (diverticulum oesophagi). Medycyna 23, s. 233; 255 (1895)
  • Beitrag zur Casuistik des Oesophagus-Divertikels, „Archiv für pathologische Anatomie und Physiologie und für klinische Medicin”, 141 (1), 1895, s. 115–127, DOI: 10.1007/BF01966626.
  • Przyczynek do patogenezy padaczki. Medycyna, 1895
  • Przypadek pląsawicy miękkiej czyli paralitycznej. Medycyna, 1895
  • Przypadek myxoedematu leczonego tyreoidyną oraz kilka uwag o myxoedemacie w ogóle. Przegląd Chirurgiczny, 1896
  • O myxoedemacie. Chirurgja Polska, 1897
  • Beiträge zur Nosographie der Parkinson'schen Krankheit (Paralysis agitans), „Archiv für Psychiatrie und Nervenkrankheiten”, 30 (3), 1898, s. 722–765, DOI: 10.1007/BF02035011.
  • Zur Pathogenese der Epilepsie. Neurologisches Centralblatt 19, s. 933, 1900
  • Leczenie w naszych szpitalach. Zdrowie, 1901
  • Ein Fall von recidivirender doppelseitiger Ptose mit myasthenischen Erscheinungen in den oberen Extremitäten, „Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde”, 22 (3-4), 1902, s. 333–345, DOI: 10.1007/BF01668805.
  • Ein "Archiv für Zionismus" : (Vorschlag für die Mitglieder der Cultur-Commission). Die Welt 21, 1902
  • Czy bywa nierówność źrenic u ludzi zupełnie zdrowych? Gazeta Lekarska, 1902
  • Wybroczyny krwawe. Medycyna, 1903
  • Ueber Hypotonie und Hypertonie bei einer und derselben Kranken. Neurologiches Centralblatt 23, ss. 786–792, 1904
  • Z badań nad odruchami. Medycyna, 1907
  • Przyczynek do rozpoznania powierzchownych guzów mózgu. Gazeta Lekarska, 1907
  • Ueber organische Hemiplegieen ohne Babinski W: Compte rendu des travaux du 1er Congrès International de Psychiatrie, de Neurologie, de Psychologie et de l'Assistance des Aliénés tenu à Amsterdam du 2 à 7 Septembre 1907. J.H. de Bussy, 1908
  • Zur Klinik der Jacksonschen Epilepsie infolge extracerebraler Tumoren, „Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde”, 33 (1-2), 1907, s. 53–67, DOI: 10.1007/BF01652542.
  • Z badań nad odruchami. I. O zachowaniu się niektórych ścięgnowych i skórnych odruchów u dzieci w pierwszym roku życia. Medycyna i Kronika Lekarska 26; 60, 1908
  • O rozpoznaniu i operacyjnem leczeniu nowotworów przysadki mózgowej. Medycyna 44, s. 628, 1909
  • Ogólna symptomatologja i terapja nowotworów mózgu. Nowiny Lekarskie, 1909
  • Chłopiec dotknięty choroba tików (maladie des tics). Neurologia Polska, 1910
  • Różniczkowe rozpoznanie histerji. Nowiny Lekarskie, 1910
  • W sprawie anisokorji. Postęp Okulistyczny, 1910
  • Über einige Indikationen zur radikalen nnd palliativen Trepanation bei Gehirngeschwülsten, „Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde”, 39 (1-2), 1910, s. 141–164, DOI: 10.1007/BF01649713.
  • W sprawie cukromoczu u ciężarnych. Gazeta Lekarska, 1910
  • Zur Kasuistik der heredofamiliären Splenomegalie, 1911
  • Przyczynki do rozpoznawania i chirurgicznego leczenia chorób mózgu. Medycyna i Kronika Lekarska 47, s. 437, 1912
  • W sprawie utworzenia zakładów dla chroników. Zdrowie, 1912
  • Zur Klinik der oberflächlich gelegenen Gehirntumoren und über das Verhalten des Babinskischen Zehenphänomens bei kortikalen Hemiplegien, „Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde”, 49 (3), 1913, s. 227–243, DOI: 10.1007/BF01762779.
  • Benediktsches Syndrom nach einem Trauma, „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”, 14 (1), 1913, s. 353–358, DOI: 10.1007/BF02867894.
  • Über zwei Fälle von subduralem hämatom, „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”, 14 (1), 1913, s. 340–352, DOI: 10.1007/BF02867893, ISSN 0303-4194.
  • Dzieci kaleki i opieka nad niemi. Warszawa, 1914[21]
  • W sprawie pewnych objawów na skutek ran postrzałowych czaszki. Medycyna i Kronika Lekarska, 1916
  • Gibt es eine Reflexepilepsie? Neurologisches Centralblatt 37, ss. 680–681, 1918
  • Über die Restitution der nach einem Schädelschuß verlorengegangenen Sprachen bei einem Polyglotten, „Monatsschrift für Psychiatrie und Neurologie”, 45 (4), 1919, s. 183–201, DOI: 10.1159/000190739.
  • Cerebrale Polyplegien nach Schädelschüssen, 1919
  • Statistik der traumatischen Epilepsie im Kriege, 1919
  • Przyczynek do neurologji wojennej. Gazeta Lekarska, 1919
  • Neurologja wojenna. Lekarz wojskowy, 1920
  • 25-lecie objawu Babińskiego. Neurologia Polska 6, s. 169, 1922
  • Hemianopsie bei encephalitis epidemica, „Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie”, 99 (1), 1925, s. 508–513, DOI: 10.1007/BF02878557.
  • Sanitäre Verhältnisse und Bedürfnisse. Menorah 6-7, 421–423, 1927
  • „Przedmowa” W: Becker R. Zagadnienie rasy żydowskiej w świetle teoryj. Warszawa: Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce „TOZ”, 1927
  • Über eine ungewöhnliche Störung der willkürlichen Motorik nach Encephalitis epidemica. Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie, 1928
  • Ludwik Maurycy Hirszfeld profesor anatomji (1814–1876). Warszawskie Czasopismo Lekarskie 6 (16/18.), 1929[22]
  • Zur Klinik der Meralgia paraesthetica. Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde, 1930
  • Zur Klinik der Sclerosis tuberosa, „Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde”, 120 (5-6), 1931, s. 304–313, DOI: 10.1007/BF01653254.
  • Higiena u Żydów. Miesięcznik Żydowski 2, ss. 191-192, 1931
  • Dr Samuel Goldflam, lekarz i uczony, 1933[23]
  • Der Gegenwärtige Stand der Epithelkörperchenforschung, „Klinische Wochenschrift”, 12 (33), 1933, s. 1294–1297, DOI: 10.1007/BF01788942.
  • Ubój rytualny z punktu widzenia humanitarnego i sanitarnego. Warszawa: Monolit, 1936

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Henryk Kroszczor: Kartki z historii Żydów w Warszawie XIX-XX w: sylwetki, szkice. Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, 1979
  2. ↑ a b Piotr Szarejko: Słownik lekarzy polskich XIX wieku. Tom 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper 1995 ISBN 83-85810-82-X
  3. ↑ a b Joanna Olczak-Ronikier: W ogrodzie pamięci. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2002 s. 46-47
  4. ↑ Więzień – inicyator biblioteki dla więźniów. „Nowości Illustrowane”. Nr 16, s. 6, 21 kwietnia 1906. 
  5. ↑ Zgon znakomitego uczonego i przywódcy syjonistycznego D-ra Zygmunta Bychowskiego. Nasz Przegląd 260 (4330), s. 6 (14.9.1934)
  6. ↑ Grób Zygmunta Bychowskiego w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
  7. ↑ Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983. ISBN 83-01-04304-0.
  8. ↑ Sterling W. Dr. Zygmunt Bychowski. Warszawskie Czasopismo Lekarskie 12 (4), s. 89–72, 1935.
  9. ↑ Higier H. B.p. Dr. Zygmunt Bychowski jako lekarz praktyk i lekarz społecznik. Nasz Przegląd 263 s. 7 (16.9.1934)
  10. ↑ Bałaban M. B.p. Dr. Zygmunt Bychowski. Nasz Przegląd 262 (4332), s. 6 (15.9.1934)
  11. ↑ Marta Osnos, 83, Dies; Researcher on Cancer. New York Times 17.9.1990
  12. ↑ a b B.C. „Bychowski, Szneur Zalman” W: Encyklopedia Palestyńska T.1 zesz. 9. Warszawa-Kraków: B. Cwejbaum, 1939, ss. 562–563
  13. ↑ Dr. Zygmunt Bychowski. Opinja 37 (85), s. 1 (16.9.1934)
  14. ↑ Rzepecki T. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku. Poznań, 1920 s. 140
  15. ↑ Czesław Brzoza: Żydowska mozaika polityczna w Polsce 1917-1927: wybór dokumentów. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2003
  16. ↑ Stowarzyszenie humanitarne "Braterstwo B'nei-B'rith" w Warszawie 1922-1932. Warszawa: Stowarzyszenie humanitarne „Braterstwo B′nei-B′rith”, 1932 s. 17
  17. ↑ Towarzystwo badań stanu fizycznego i psychicznego żydów. Nasz Przegląd 89 (1509), s. 5–6 (30.3.1927)
  18. ↑ Dr. Zygmunt Bychowski. Rocznik Psychjatryczny 23, ss. 163-164, 1934
  19. ↑ a b Eufemiusz Herman: Neurolodzy polscy. Warszawa, 1958 ss. 168–174
  20. ↑ PJ Koehler, MS Okun. Important observations prior to the description of the Hoover sign. „Neurology”. 63 (9), s. 1693-7, 2004. PMID: 15534257. 
  21. ↑ Zygmunt Bychowski, Dzieci kaleki i opieka nad niemi, wyd. 1914. [online], polona.pl [dostęp 2018-07-17].
  22. ↑ Zygmunt Bychowski, Ludwik Maurycy Hirszfeld profesor anatomji (1814-1876), wyd. 1929. [online], polona.pl [dostęp 2018-07-17].
  23. ↑ Zygmunt Bychowski, Dr Samuel Goldflam, lekarz i uczony : (Przemówienie wygłoszone na uroczystej akademji żałobnej w Stowarzyszeniu Humanitarnem "Braterstwo-B'nei B'rith" w Warszawie dn. 31 października 1932 r.), wyd. 1933. [online], polona.pl [dostęp 2018-07-17].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Zygmunt_Bychowski&oldid=74983302”