Abraham Ostrzega
Abraham Ostrzega (ur. 1889 w Okuniewie, zm. około 25 sierpnia 1942 w Treblince) – polski rzeźbiarz żydowskiego pochodzenia.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Alma Mater | |
Dziedzina sztuki | |
Ważne dzieła | |
Życiorys
edytujUrodził się w ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej. Odebrał tradycyjne religijne wykształcenie w jesziwach w Białymstoku i w Brześciu. W latach 1912–1913 kształcił się jako rzeźbiarz w pracowni Henryka Kuny. W 1915 rozpoczął studia w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Należał do Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych i współtworzył Żydowskie Towarzystwo Krzewienia Sztuk Pięknych. Przez niedługi czas współpracował z Szymonem Kratko.
Początkowo tworzył rzeźby portretowe i symboliczne. Z tego okresu jego twórczości pochodzą Macierzyństwo (1923, rzeźba wyróżniona I nagrodą na wystawie Salon Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w styczniu 1924), Majmonides (1925, obecnie w zbiorach Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie) oraz Prorok (1924). Później zajmował się też rzeźbą pomnikową. Zaprojektował m.in. pomnik Ludwika Zamenhofa dla Białegostoku (1931). Projektował dekoracje teatralne, a w latach 30. XX wieku prowadził wraz z Władysławem Weintraubem przy ul. Mylnej 9a w Warszawie Atelier Zdobnictwa Artystycznego. Wystawiał swe dzieła w Warszawie, Łodzi, Lublinie i Paryżu.
Największą sławę zyskał jednak jako twórca rzeźby sepulkralnej. Nagrobki jego autorstwa ustawiane były głównie w Warszawie, lecz także w Łodzi (nagrobki Stanisława Heymana i Ruty-Racheli Akawie[1]) oraz w Grodnie (nagrobek poety Lejba Najdusa). Jego nowatorskie podejście, wyrażające się w ekspresjonistycznych, symbolicznych i geometrycznych formach nawiązujących do dawnej sztuki żydowskiej, a także rzeźby figuralne ocierające się lub wręcz łamiące religijne zakazy ukazywania twarzy ludzkiej, zyskało mu uznanie wśród kół postępowych, a wrogość u ortodoksów. Ci ostatni zmuszali wielokroć Ostrzegę do zmiany lub usuwania już wykonanych nagrobków i niejednokrotnie niszczyli lub uszkadzali te obrażające ich uczucia religijne.
Podczas II wojny światowej uwięziony w warszawskim getcie, gdzie uruchomił fabrykę osełek, aby się utrzymać i uchronić przed wywózką. 25 sierpnia 1942, w czasie wielkiej akcji deportacyjnej, został wywieziony do obozu zagłady w Treblince i tam zamordowany.
Twórczość
edytujWiększość jego dzieł uległa zniszczeniu podczas II wojny światowej. Zachowało się jednak około 60 pomników na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie, m.in.:
- Mauzoleum Trzech Pisarzy,
- grobowiec Gitli Boczke,
- grobowiec Zygmunta Bychowskiego[2],
- grobowiec Reginy Handelsman[3],
- nagrobek Aleksandra Hochgemain-Homańskiego[4],
- nagrobek Józefa Izbickiego[5],
- grobowiec Magnusa Kryńskiego[6],
- nagrobek Hirsza Dawida Nomberga[7],
- nagrobek Estery Pave[8],
- nagrobek Adolfa Peretza[9],
- nagrobek Ezjasza Tenenbauma[10]
- a także pewna liczba nagrobków na nowym cmentarzu żydowskim w Łodzi.
Przypisy
edytuj- ↑ Dziewczyna z cmentarza w Łodzi. ewamaria2013, 2015-06-02. [dostęp 2018-04-24].
- ↑ Grób Zygmunta Bychowskiego w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
- ↑ Grób Reginy Handelsman w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
- ↑ Grób Aleksandra Hochgemain-Homańskiego w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
- ↑ Grób Józefa Izbickiego w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
- ↑ Grób Magnusa Kryńskiego w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
- ↑ Grób Hirsza Dawida Nomberga w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej
- ↑ Grób Estery Pave w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej
- ↑ Grób Adolfa Peretza w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej
- ↑ Grób Ezjasza Tenenbauma w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej
Bibliografia
edytuj- Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski: Polski słownik judaistyczny. Dzieje, kultura, religia, ludzie. T. 2. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, s. 277-278. ISBN 83-72551-75-8.
Linki zewnętrzne
edytuj- Abraham Ostrzega, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2009-10-12] .
- Abraham Ostrzega – więzień T2 na stronie Muzeum Treblinka