Zbigniew Gęsicki
Zbigniew Gęsicki, ps. Juno (ur. 21 listopada 1919 w Dęblinie[1], zm. 1 lutego 1944 w Warszawie) – żołnierz oddziału dywersji bojowej Agat Armii Krajowej, uczestnik akcji „Kutschera”.
| |
| podchorąży | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
oddział Agat Armii Krajowej |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
,_Zbigniew_G%C4%99sicki_(gr%C3%B3b_symboliczny).JPG)
Życiorys
edytujUrodził się w Dęblinie, gdzie w Twierdzy pracowali jego rodzice. W 1928 rodzina Gęsickich przeniosła się do Piastowa pod Warszawą[2].
Był bardzo wysportowany, m.in. świetnie pływał[2]. W czasie wakacji 1939 z inicjatywy ojca, który marzył o umieszczeniu syna w szkole morskiej, ukończył 2-tygodniowy kurs żeglarski w Gdyni[2].
W 1941 wraz ze swoim przyjacielem Bronisławem Hellwigiem „Bruno” ukończył Liceum Telekomunikacyjne i podjął pracę na kolei. Tutaj m.in. dostarczał żywność żydowskiemu koledze ze szkoły, który trafił do warszawskiego getta i jako pracownik przymusowy pracował przy robotach kolejowych[2].
Od 1942 był członkiem grupy żoliborskiej organizacji samokształceniowej „PET” (chociaż sam mieszkał na Starym Mieście), która w tym samym roku weszła w skład drużyny CR 500 Grup Szturmowych Szarych Szeregów[3]. W sierpniu 1943 starsi członkowie CR 500, wśród nich „Juno”, weszli w skład 1. plutonu oddziału „Agat” (późniejszy „Pegaz”)[4].
1 lutego 1944 wziął udział w zamachu na dowódcę SS i Policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa Franza Kutscherę.
Po umieszczeniu w Szpitalu Przemienienia Pańskiego rannych kolegów, Bronisława Pietraszewicza „Lota” i Mariana Sengera „Cichego”, wraz z Kazimierzem Sottem ps. „Sokół”, wracając przez most Kierbedzia, natknęli się na blokadę niemieckiej żandarmerii. Po nierównej walce obydwaj skoczyli do Wisły, gdzie zostali zastrzeleni. Ich ciał nie odnaleziono.
Za udział w akcji rozkazem nr 267/BP Komendanta Głównego Armii Krajowej z dnia 25 marca 1944 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych, a 1947 – Krzyżem Grunwaldu III klasy[5].
Jego grób symboliczny znajduje się na Wojskowych Powązkach w Warszawie (kwatera BII30-7-2).
Upamiętnienie
edytuj- Tablica pamiątkowa umieszczona w latach 50. XX wieku na północnej balustradzie mostu Śląsko-Dąbrowskiego w Warszawie (bliżej strony praskiej)[6].
- W 1990 imieniem Zbigniewa Gęsickiego nazwano ulicę na warszawskim Ursynowie[7].
- Jego nazwisko widnieje na tablicy umieszczonej na kamieniu pamiątkowym znajdującym się w miejscu akcji Kutschera w Alejach Ujazdowskich 23[8].
- Tablica z brązu, odsłonięta 13 lutego 1983, wmurowana w ścianę domu przy ul. Gęsickiego 3 w Piastowie. W tym mieście Zbigniew Gęsicki mieszkał wraz z rodzicami przed II wojną światową[9].
- Jest patronem Szkoły Podstawowej nr 5 w Piastowie[10].
Przypisy
edytuj- ↑ Juliusz Jerzy Malczewski (red.): Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1989, s. 183. ISBN 83-217-2641-0.
- ↑ a b c d Maria Dylawerska, Elżbieta Dziembowska, Zbigniew Gąsior, Danuta Kaczyńska: Akcja na Kutscherę [w:] „Wojskowy Przegląd Historyczny” nr 4. Warszawa: 1959, s. 119.
- ↑ Tomasz Strzembosz: Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 220. ISBN 83-01-04203-6.
- ↑ Piotr Stachiewicz: „Parasol.” Dzieje oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 70, 706. ISBN 83-211-0273-5.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa: Akcja Kutschera. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1967, s. 7.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1997, s. 213. ISBN 83-01-06109-X.
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 404. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 27. ISBN 83-912463-4-5.
- ↑ Piastowskie pomniki. [w:] Urząd Miejski Piastów [on-line]. archiwum.piastow.pl. [dostęp 2019-05-01].
- ↑ Strona główna. [w:] Szkoła Podstawowa nr 5 im. Zbigniewa Gęsickiego „Juno“ w Piastowie [on-line]. [dostęp 2021-03-20].