Yang Liwei
Yang Liwei (chiń. 楊利偉; ur. 21 czerwca 1965 w Huludao[1]) – chiński lotnik wojskowy i tajkonauta. Pierwszy obywatel chiński w przestrzeni kosmicznej[2][3]. Generał major Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej.
 Yang Liwei (2011) | |
| Data i miejsce urodzenia |
21 czerwca 1965 |
|---|---|
| Funkcja | |
| Łączny czas misji kosmicznych |
21 godzin, 22 minut, 45 sekund |
| Misje | |
| Stopień wojskowy | |
Życiorys
edytujWykształcenie i służba wojskowa
edytuj
We wrześniu 1983 wstąpił do lotnictwa Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej[2][4]. W 1987 ukończył Wojskową Szkołę Lotniczą nr 8[2]. Latał na myśliwcach. Jako pilot wylatał ponad 1350 godzin.
Kariera tejkonauty i loty kosmiczne
edytuj1 stycznia 1998 został wybrany do pierwszej, 14-osobowej, grupy chińskich kosmonautów (Chiny grupa 1) przewidzianych do lotów w kosmos na pokładzie statków kosmicznych typu Shenzhou. Kandydowało do niej ponad 1500 pilotów wojskowych[2]. O tym, że to on będzie pierwszym chińskim astronautą, zadecydowano dopiero w przeddzień startu.
Start do misji Shenzhou 5 nastąpił 15 października 2003 z kosmodromu Jiuquan. Orbitę okołoziemską statek osiągnął w niespełna 10 minut. Po około 7 godzinach wykonano manewr korekcji orbity (zmieniono ją na kołową). W czasie lotu Yang Liwei sprawdzał działanie wszystkich systemów statku i systemu podtrzymywania życia. Na pokład zabrał ze sobą flagi Chińskiej Republiki Ludowej i Organizacji Narodów Zjednoczonych. Na wypadek lądowania na nieprzewidzianym terenie miał ze sobą broń, nóż i pałatkę. Lot Shenzhou 5 był typowym lotem testowym. Kabina mogła faktycznie pomieścić jednocześnie 3 kosmonautów, a czas lotu, który nie przekroczył doby w docelowych planach może sięgać nawet kilkunastu dni. Próby na orbicie wypadły pomyślnie i po wykonaniu 14 okrążeń Ziemi Shenzhou 5 pomyślnie wylądował w rejonie miasta Siziwang w odległości ok. 100 km od Hohhot, stolicy Mongolii Wewnętrznej w Chinach. Po 15 minutach od lądowania przy pomocy ekipy ratunkowej opuścił kapsułę Shenzhou 5. Na orbicie pozostał moduł orbitalny statku, który wykonywał zadania o charakterze wojskowym (jego deorbitacja nastąpiła 30 maja 2004). Po zakończonym locie Yang Liwei został bohaterem narodowym Chin. W jednym z wywiadów przyznał, że nie widział z kosmosu Chińskiego Muru. 31 października 2003 odwiedził Hongkong, natomiast 5 listopada Makau.
Wiosną 2007 został nieoficjalnie wytypowany na dowódcę misji Shenzhou 10. W październiku 2007 mianowany zastępcą członka Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin (był nim do listopada 2012). 22 lipca 2008 został awansowany do stopnia generała majora[5]. W 2010 opublikował swoją autobiografię[6].
Ordery, odznaczenia i nagrody
edytuj7 listopada 2003 przewodniczący Centralnej Komisji Wojskowej Jiang Zemin, z uznaniu zasług, przyznał mu tytuł „Bohatera kosmosu”. Uroczystość odbyła się w Wielkiej Hali Ludowej. Doktorat honoris causa przyznał mu Uniwersytet Chiński w Hongkongu[7]. W październiku 2017 otrzymał prestiżowy UNESCO Medal on Space Science[8][9][10].
Upamiętnienie
edytuj- Na jego cześć została nazwana planetoida (21064) Yangliwei[11].
- W 2010 jego wizerunek znalazł się na somalijskim znaczku pocztowym[12].
Życie prywatne
edytujŻonaty, ma syna[4].
| Lp. | Data startu | Data lądowania | Statek kosmiczny | Funkcja | Czas trwania |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 15 października 2003 | 15 października 2003 | Shenzhou 5 | Dowódca | 21 godzin 22 minuty i 45 sekund. |
| Łączny czas spędzony w kosmosie — 21 godzin 22 minuty i 45 sekund. | |||||
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Yang Liwei, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-11-12].
- ↑ a b c d Yang Liwei [online], www.astronautix.com [dostęp 2020-11-08].
- ↑ Yang Liwei, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-11-12] (ang.).
- ↑ a b Yang Liwei: China's first astronaut -- china.org.cn [online], www.china.org.cn [dostęp 2020-11-13].
- ↑ 我国首位“太空人”杨利伟被授予少将军衔(图)-杨利伟,少将-北方网-新闻中心 [online], news.enorth.com.cn [dostęp 2020-11-08].
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2020-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-24)].
- ↑ Mission possible for Yang Liwei [online], www.chinadaily.com.cn [dostęp 2020-11-08].
- ↑ Chinese astronaut Yang Liwei among first UNESCO Space Science Medal winners [online], www.chinadaily.com.cn [dostęp 2020-11-08].
- ↑ 中国航天员杨利伟荣获联合国教科文组织“空间科学奖章”--国际--人民网 [online], world.people.com.cn [dostęp 2020-11-09].
- ↑ 杨利伟荣获联合国教科文组织“空间科学奖章” [online], www.cmse.gov.cn [dostęp 2020-11-09].
- ↑ (21064) Yangliwei – Physik-Schule [online], physik.cosmos-indirekt.de [dostęp 2020-11-11] (niem.).
- ↑ Alamy Limited, Stock Photo - Yang Liwei 2010 Somalia stamp [online], Alamy [dostęp 2020-11-11] (ang.).
- ↑ Yang Liwei [online], lk.astronautilus.pl [dostęp 2020-11-13].