Wikipedia

Jiang Zemin

przywódca chiński w latach 1989–2002
Ta osoba nosi chińskie nazwisko Jiang.

Jiang Zemin (ur. 17 sierpnia 1926 w Yangzhou[1], zm. 30 listopada 2022 w Szanghaju[2]) – chiński polityk oraz działacz państwowy i partyjny. W latach 1989–2002 sekretarz generalny Komunistycznej Partii Chin, w latach 1989–2004 przewodniczący Centralnej Komisji Wojskowej, w latach 1993–2003 przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej[3]. Twórca tzw. zasady trzech reprezentacji.

Jiang Zemin
Ilustracja
Jiang Zemin (2002)
Data i miejsce urodzenia

17 sierpnia 1926
Yangzhou

Data i miejsce śmierci

30 listopada 2022
Szanghaj

Sekretarz Generalny Komunistycznej Partii Chin
Okres

od 24 czerwca 1989
do 15 listopada 2002

Przynależność polityczna

Komunistyczna Partia Chin

Poprzednik

Zhao Ziyang

Następca

Hu Jintao

Przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej
Okres

od 27 marca 1993
do 15 marca 2003

Przynależność polityczna

Komunistyczna Partia Chin

Poprzednik

Yang Shangkun

Następca

Hu Jintao

Przewodniczący Centralnej Komisji Wojskowej
Okres

od 9 listopada 1989
do 19 września 2004

Przynależność polityczna

Komunistyczna Partia Chin

Poprzednik

Deng Xiaoping

Następca

Hu Jintao

podpis
Odznaczenia
Order Kongijski Zasługi Wielka Wstęga Orderu Oswobodziciela (Wenezuela) Order José Martí (Kuba) Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia) Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Krzyż Wielki Orderu Narodowego (Mali) Członek Orderu Dobrej Nadziei (RPA) Order Domowy Korony Brunei Order „Złoty Orzeł” Medal Puszkina (Federacja Rosyjska)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Jiang Zemin i Mohammad Chatami w 2002

Życiorys

edytuj

Z wykształcenia inżynier elektryk. Absolwent Shanghai Shixi High School. Wstąpił do KPCh w 1946, w późniejszych latach był funkcjonariuszem partyjnym w przemyśle. Wewnątrz struktur partyjnych, był znany jako liberał partyjny. W 1983 został ministrem przemysłu elektronicznego. W 1985 został mianowany burmistrzem Szanghaju, a następnie, w 1988, Sekretarzem Partii Komunistycznej w tym mieście. Od 1987 był członkiem Biura Politycznego KPCh. W 1989 r., po zdławieniu przez wojsko prodemokratycznych wystąpień studenckich na placu Tian’anmen, został wyznaczony jako następca dla Zhao Ziyanga, w tym samym roku zajął stanowisko sekretarza generalnego. Jiang był sprzymierzeńcem Deng Xiaopinga, jawnie popierał i kontynuował przemiany gospodarcze[4], które zachodziły w Chinach już wcześniej od lat 80. W następnych latach zastąpił Denga na stanowisku szefa Centralnej Komisji Wojskowej.

Działalność polityczna

edytuj

Jiang był postrzegany za polityka pragmatycznego, osobę krytyczną wobec rzeczywistości i człowieka otwartego. Był też czynnym zwolennikiem otwarcia gospodarczego – dopuścił m.in. do wprowadzenia Chin do Światowej Organizacji Handlu (WTO)[5].

W trakcie jego kursu politycznego; Specjalny Region Administracyjny Hongkong został przyłączony, jako nadzwyczajny autonomiczny region Chin. Wcześniej był to teren zależny od Wielkiej Brytanii. To samo stało się z portugalskim regionem Makau, który został przyłączony jako region specjalny, z własnym ustawodawstwem i władzą wykonawczą.

Krytyka

edytuj

Niektóre źródła zarzucają mu zbudowanie pewnej wąskiej grupy oligarchii w strukturach partii komunistycznej, odchodząc tym od ideałów ideologicznych. Jiang Zemin chciał, by zachowano wobec niego pełną lojalność. Z tego powodu wytworzyła się wąska grupa bliskich adeptów jego chińskiej polityki. Niedługo później, wykorzystał to do obsadzania tych ludzi w najważniejszych funkcjach kierowniczych: w Biurze Politycznym i Stałym Komitecie Politbiura. Wiele źródeł opisuje korupcję w trakcie jego rządów[6].

Polityka Jiang Zemina była też wątpliwa dla wojskowych. W 1993 r. grupa 116 oficerów napisała do niego list otwarty, w którym poddała krytyce ustępstwa Chin wobec Stanów Zjednoczonych[7].

W rezultacie prowadzonej przez niego polityki gospodarczej doświadczono nietypowego wzrostu gospodarczego[8]. Czynniki gospodarcze, które wpłynęły na ten wzrost gospodarczy, to polityka rozkwitu przemysłu ciężkiego i inwestycji, jakie dalej opierały się na modelu centralnego planowania[9]. Niektórzy ekonomiści podają jednak krytyczny czynnik tzw. niezdrowego kapitału, który spłynął do Chin: chodzi o zasoby zbudowane na łamaniu praw pracowniczych, wyzysku i wartości dodatkowej. Owe elementy mają odzwierciedlenie w skutkach, gdyż nierówności ekonomiczne w trakcie rządów Jiang Zemina, rosły szybciej niż poprzednio, w 2010 r. przyjęto konsensus, że nierówności są w Chinach większe niż w Stanach Zjednoczonych[10].

Wycofanie się z życia publicznego

edytuj

W listopadzie 2002 z powodów zdrowotnych zrezygnował z przewodnictwa w partii, w marcu 2003 ze stanowiska przewodniczącego ChRL (na obu stanowiskach zastąpił go Hu Jintao); w marcu 2005 zrezygnował z funkcji przewodniczącego Centralnej Komisji Wojskowej ChRL, co było jego ostatnim oficjalnym stanowiskiem. Tę funkcję przejął Hu Jintao.

W 2007 uczestniczył w uroczystości z okazji 80. rocznicy powstania Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej[11]. Pojawił się na ceremonii otwarcia XXIX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Pekinie. W lipcu 2011 w mediach na świecie zaczęły krążyć plotki o jego rzekomej śmierci[12][13]. Chińskie media zdementowały nieprawdziwe informacje[14]. 9 października 2011 wystąpił publicznie w Pekinie na uroczystości upamiętniającej 100. rocznicę rewolucji Xinhai[15].

W październiku 2012 gościł na XVIII zjeździe KPCh, wziął też udział w bankiecie z okazji 65. rocznicy powstania Chińskiej Republiki Ludowej. We wrześniu 2015 pojawił się na chińskiej paradzie wojskowej z okazji 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej[potrzebny przypis]. W październiku 2017 gościł na XIX zjeździe KPCh[16]. W 2019 pojawił się na pogrzebie byłego premiera ChRL Li Penga[17][18][19]. Był także obecny podczas parady wojskowej z okazji 70. rocznicy proklamowania Chińskiej Republiki Ludowej.

Zmarł w Szanghaju, 30 listopada 2022 roku. Według oświadczenia wydanego przez KPCh powodem śmierci była białaczka i niewydolność wielonarządowa[20][21]. Jego ciało zostało skremowane, a 11 grudnia 2022 roku prochy rozrzucono przy ujściu rzeki Jangcy z pokładu fregaty Yangzhou[22][23].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Frank W. Thackeray, John E. Findling, Events That Formed the Modern World, ABC-CLIO, 2012, ISBN 978-1-59884-901-1 [dostęp 2020-11-11] (ang.).
  2. ↑ 告全党全军全国各族人民书. news.cn, 2022-11-30. [dostęp 2022-11-30]. (chiń.).
  3. ↑ Jiang Zemin biography [online], who2.com [dostęp 2020-11-09] (ang.).
  4. ↑ P.R. (Peter R.) Baehr, Deng's Generation: Young Intellectuals in 1980s China, and: Tiger on the Brink: Jiang Zemin and China's New Elite, and: The Era of Jiang Zemin (review), „China Review International”, 7 (1), 2000, s. 7–18, DOI: 10.1353/cri.2000.0001, ISSN 1527-9367 [dostęp 2022-11-30], Cytat: Many argue that Jiang's greatest legacy is continued economic reform and development..
  5. ↑ Joanna Skrzypczyńska, Chiny w WTO, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” (406), 2015, DOI: 10.15611/pn.2015.406.06 [dostęp 2022-11-30].
  6. ↑ Józef Pawłowski, System władzy w ChRL w okresie reform: Ewolucja, wyzwania, sprzeczności. Część I: lata 1978-2002, „Roczniki Humanistyczne”, 68 (9), 2020, s. 67–99, DOI: 10.18290/rh20689-4, ISSN 2544-5200 [dostęp 2022-11-30], Cytat: ludzie Jiang Zemina zaczęli także coraz liczniej zajmować funkcje w najważniejszych gremiach kierowniczych: w Biurze Politycznym i Stałym Komitecie Politbiura. W ten sposób doszło do ukształtowania się wewnątrzpartyjnej grupy bliskich stronników Jianga, nazywanej dziś nieformalnie „frakcją szanghajską” (Shanghai ban 上海办), która już w drugiej połowie lat 90. XX wieku stanowiła trzon elity władzy, mający silną reprezentację nie tylko w aparacie centralnym, ale także we władzach prowincji. (pol.).
  7. ↑ Modernization of the Chinese PLA : from massed militia to force projection | WorldCat.org [online], www.worldcat.org [dostęp 2022-11-30], Cytat: The attempt apparently failed because in mid-April 1993, 116 high-ranking PLA officers reportedly wrote to Deng Xiaoping and Jiang Zemin[...] (ang.).
  8. ↑ V.V. Moiseev i inni, Main Factors of Economic Growth of China, Atlantis Press, wrzesień 2019, s. 536–540, DOI: 10.2991/icemse-19.2019.124, ISBN 978-94-6252-796-6 [dostęp 2022-11-30], Cytat: Deng Xiaoping's reforms were successfully continued by his successors - Jiang Zemin (1989-2002), Hu Jintao (2002- 2012) and Xi Zemin (from 2012 to the present) [18, р. 14]. Thanks to their well-coordinated work on managing the country's social and economic development, the steady implementation of the course developed by Deng Xiaoping, as early as 2010 the Chinese economy outperformed the Japanese economy and became the world's second economy by nominal GDP, and since December 2014 is the world's first GDP in parity purchasing power. (ang.).
  9. ↑ Jakub Ratajczak, Uwarunkowania bezpośrednich inwesytcji zagranicznych na przykładzie Chińskiej Republiki Ludowej, 2020, DOI: 10.13140/RG.2.2.33587.66080 [dostęp 2022-11-30], Cytat: Ważnym elementem badania rozwoju gospodarczego Chińskiej Republiki Ludowej jest spojrzenie na szereg wdrażanych tam reform, które przez niedemokratyczny system władzy pozwalał regulować każdą gałąź gospodarki. Dzięki zastosowaniu „socjalizmu o chińskiej specyfice” władze ChRL implementowały długofalowe plany i strategię, szczególnie odnoszące się do bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Istotą chińskiego sukcesu na arenie międzynarodowej jest strategiczne myślenie o przyszłości kraju, wykorzystując BIZ i nadając mu własną specyfikę. (pol.).
  10. ↑ Yu Xie, Xiang Zhou, Income inequality in today’s China, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 111 (19), 2014 [dostęp 2022-11-30], Cytat: Since its beginning in 1978, China’s economic reform has led not only to rapid economic growth but also to a large in- crease in economic inequality. Although scholars continue to debate about precise estimates (1), the consensus is that income inequality in China has now reached a level much higher than that in the United States (2). As we will discuss below, the Gini coefficient for family income in China has now reached a level above 0.5, compared with 0.45 in the United States in 2010..
  11. ↑ China’s leadership makes show of unity ahead of key Communist Party congress [online], web.archive.org, 13 października 2007 [dostęp 2020-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-13].
  12. ↑ CCP birthday gala: where’s Jiang Zemin? [online], web.archive.org, 8 lipca 2011 [dostęp 2020-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-08].
  13. ↑ 中国・江沢民氏に死亡説流れる 情報錯綜 [online], 日本経済新聞 電子版 [dostęp 2020-11-09] (jap.).
  14. ↑ Hannah Beech, Is China’s Ex-Leader Jiang Zemin Dead? Local Censors Don’t Want Any Speculation, „Time”, 6 lipca 2011, ISSN 0040-781X [dostęp 2020-11-09] (ang.).
  15. ↑ Ex-China President Jiang Appears in Public After Death Report, „Bloomberg.com”, 9 października 2011 [dostęp 2020-11-09] (ang.).
  16. ↑ 19th Party Congress: Former president Jiang Zemin’s appearance quashes death rumour [online], The Straits Times, 18 października 2017 [dostęp 2020-11-09] (ang.).
  17. ↑ Ex-president Jiang joins mourners at Tiananmen premier’s funeral [online], South China Morning Post, 29 lipca 2019 [dostęp 2020-11-09] (ang.).
  18. ↑ 多维新闻, 【李鹏逝世】中共七常委出席李鹏告别式 江泽民现身[图] [online], 多维新闻, 29 lipca 2019 [dostęp 2020-11-09] (chiń.).
  19. ↑ 92-year-old Jiang Zemin makes rare appearance at Li Peng funeral [online], Nikkei Asia [dostęp 2020-11-09] (ang.).
  20. ↑ Jiang Zemin: Former Chinese leader dies aged 96, „BBC News”, 30 listopada 2022 [dostęp 2022-12-02] (ang.).
  21. ↑ Former Chinese president Jiang Zemin dies at 96 [online], the Guardian, 30 listopada 2022 [dostęp 2022-12-02] (ang.).
  22. ↑ Late Chinese leader Jiang Zemin's ashes are scattered at mouth of Yangtze River, „Reuters”, 11 grudnia 2022 [dostęp 2023-03-27] (ang.).
  23. ↑ Ashes of former Chinese president Jiang Zemin scattered into the sea [online], South China Morning Post, 11 grudnia 2022 [dostęp 2023-03-27] (ang.).
  24. ↑ 江泽民同纳扎尔巴耶夫举行会谈 [online], www.people.com.cn [dostęp 2020-11-09].
  25. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 31.10.2007 г. № 1440 [online], Президент России [dostęp 2020-11-09] (ros.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Jiang_Zemin&oldid=73221224”