X-Men (film)
X-Men – amerykański fantastycznonaukowy film akcji z 2000 roku na podstawie serii komiksów o grupie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię odpowiadał Bryan Singer na podstawie scenariusza Davida Haytera. W rolach głównych wystąpili: Patrick Stewart, Hugh Jackman, Ian McKellen, Halle Berry, Famke Janssen, James Marsden, Bruce Davison, Rebecca Romijn-Stamos, Ray Park i Anna Paquin.
 Logo filmu | |
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
12 lipca 2000 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
104 minuty[1] |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role |
Patrick Stewart |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Produkcja | |
| Wytwórnia |
20th Century Fox |
| Dystrybucja |
20th Century Fox |
| Budżet |
75 000 000 USD |
| Przychody brutto |
296 339 527 USD |
| Kontynuacja |
X-Men 2 (2003) |
Film ten opowiada historię mutantów Wolverine’a i Rogue, którzy zostali włączeni w konflikt między dwiema grupami mutantów, które w różny sposób próbują osiągnąć akceptację swojego gatunku przez społeczeństwo. Jedną z nich jest grupa „X-Men” profesora Charlesa Xaviera, natomiast drugą „Braterstwo Mutantów” dowodzone przez Erica Lensherra / Magneto.
Jego światowa premiera miała miejsce 12 lipca 2000 roku na Ellis Island. W Polsce film zadebiutował 13 października tego samego roku. Film zarobił prawie 300 milionów dolarów przy budżecie 75 milionów i spotkał się z pozytywną oceną krytyków. Bezpośrednimi kontynuacjami filmu są: X-Men 2 z 2003 i X-Men: Ostatni bastion z 2006 roku, które wchodzą w skład franczyzy uniwersum filmowego osadzonego w świecie X-Men.
Streszczenie fabuły
edytujW 1944 roku w okupowanej przez nazistów Polsce młody Eric Lehnsherr zostaje oddzielony od swoich rodziców w momencie wprowadzenia do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Kiedy próbuje się do nich przedostać, powoduje, że skrzydła stalowej bramy pochylają się w jego stronę. Jest to wynik jego zdolności jako mutanta do tworzenia pól magnetycznych i kontrolowania metalu. Eric zostaje ogłuszony przez strażników. Współcześnie amerykański senator Robert Kelly próbuje uchwalić w Kongresie „Ustawę o rejestracji mutantów”, która zmusiłaby mutantów do ujawnienia swojej tożsamości i umiejętności. W Kongresie obecni są Lehnsherr, który nazywa siebie „Magneto”, oraz jego kolega ze zdolnością telepatii, profesor Charles Xavier. Xavier zaniepokojony jest możliwą reakcją Lehnsherra na ustawę o rejestracji[2].
W Meridian w stanie Missisipi 17-letnia Marie D’Ancanto przez przypadek sprawia, że jej chłopak zapada w śpiączkę, ponieważ pochłania energię i siłę życiową innych. Postanawia uciec z domu i przyjmuje imię Rogue. W Albercie spotyka Logana, znanego również jako „Wolverine”, mutanta posiadającego zdolność samoregeneracji i metalowe szpony. Po drodze zostają zaatakowani przez Sabretootha, jednego ze sługusów Magneto, ale dwóch nauczycieli ze szkoły Xaviera, Cyclops i Storm, pojawiają się na miejscu i ratują ich. Wolverine i Rogue trafiają do posiadłości Xaviera, szkoły dla mutantów w hrabstwie Westchester w stanie Nowy Jork. Xavier informuje Logana, że prawdopodobnie jest nim zainteresowany Magneto, i prosi go, aby pozostał w posiadłości, kiedy jego X-Meni będą badać sprawę. Natomiast Rogue zostaje zapisana do szkoły[2].
Senator Kelly zostaje porwany przez dwóch kolejnych sługusów Magneto, Toada i Mystique. Przetrzymywany jest w ich kryjówce na wyspie Genosha. Magneto wykorzystuje Kelly’ego jako obiekt testowy dla maszyny zasilanej jego zdolnościami magnetycznymi, która generuje promieniowanie wywołujące mutacje u ludzi. Kelly później ucieka, wykorzystując swoją nowo odkrytą mutację[2].
Rogue odwiedza Wolverine’a w nocy, kiedy śnią mu się koszmary. Zaskoczony, przypadkowo rani ją szponami, jednak ona wchłania jego zdolność regeneracji i regeneruje się. Obserwują to koledzy, którzy przybyli jej z pomocą. Później zostaje przekonana przez Mystique w postaci Bobby’ego Drake’a, że Xavier jest na nią zły i powinna opuścić szkołę. Xavier używa Cerebro, maszyny do lokalizacji mutantów, aby ją odnaleźć. X-Meni wyruszają na stację kolejową, aby sprowadzić Rogue z powrotem. W tym czasie Mystique włamuje się do Cerebro i sabotuje maszynę[2].
Wolverine odnajduje Rogue w pociągu i przekonuje ją, by wróciła do szkoły. Przed ich odejściem przybywa Magneto. Obezwładnia Wolverine’a i porywa Rogue. Xavier próbuje powstrzymać Magneto, kontrolując swoim umysłem Sabretootha, jednak zostaje zmuszony, by zwolnić chwyt, kiedy Magneto atakuje policjantów. Dzięki temu Magneto ze swoim Bractwem i Rogue uciekają. Kelly pojawia się w szkole Xaviera, a ten dowiaduje się z jego myśli o maszynie Magneto. Uświadamia sobie, że wysiłek związany z napędzeniem urządzenia prawie zabił Magneto. Grupa wnioskuje, że zamierza on przenieść swoje moce na Rogue i użyć do zasilania kosztem jej życia. Kelly odrzuca mutację, a jego ciało zamienia się w ciecz. Xavier próbuje zlokalizować Rogue za pomocą Cerebro, ale uszkodzona przez sabotaż Mystique maszyna go obezwładnia i ten zapada w śpiączkę. Jean Gray, która również posiada zdolność telepatii, naprawia Cerebro i używa go. Dowiaduje się, że Magneto planuje umieścić swoją maszynę wywołującą mutacje na Liberty Island i użyć jej do zmutowania światowych przywódców spotykających się na szczycie na pobliskiej Ellis Island. X-Men docierają do Statuy Wolności, gdzie walczą z Bractwem, które ostatecznie pokonują. W tym czasie Magneto przekazuje swoje moce Rogue i aktywuje urządzenie. Wolverine i Cyclops atakują Magneto, a później Wolverine niszczy maszynę. Przekazuje swoje moce Rogue, a jego zdolności lecznicze regenerują ją. Sam zostaje obezwładniony[2].
Profesor Xavier i Wolverine powracają do zdrowia, a grupa dowiaduje się również, że Mystique udało się uciec i podszywa się pod senatora Kelly’ego. Xavier daje Wolverine’owi wskazówkę dotyczącą jego przeszłości, która dotyczy opuszczonej bazy wojskowej w Kanadzie. Magneto zostaje uwięziony w celi zbudowanej z plastiku. Podczas odwiedzin Xaviera ostrzega go, że pewnego dnia zamierza uciec i kontynuować walkę[2].
Obsada
edytuj- Patrick Stewart jako Charles Xavier / Profesor X, mutant, który posiada zdolność telepatii; pacyfista. Założyciel Szkoły Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz X-Menów[3].
- Hugh Jackman jako James „Logan” Howlett / Wolverine, mutant posiadający szpony w rękach, wyostrzone zmysły oraz umiejętność regeneracji. W wyniku eksperymentu jego szkielet, w tym również szpony, zostały pokryte niezniszczalnym adamantium[3].
- Ian McKellen jako Eric Lensherr / Magneto, mutant posiadający umiejętność manipulowania polem magnetycznym oraz metalem, który dowodzi Braterstwem Mutantów[3]. Brett Morris zagrał Erica jako dziecko[1].
- Halle Berry jako Ororo Munroe / Storm, mutantka potrafiąca kontrolować pogodę. Jest nauczycielką w Szkole Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz należy X-Menów[3].
- Famke Janssen jako Jean Grey, mutantka posiadająca zdolności telekinetyczne i telepatyczne. Jest nauczycielką w Szkole Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz należy X-Menów[3].
- James Marsden jako Scott Summers / Cyclops, mutant posiadający zdolność generowania wiązek energii z oczu, który w związku z tym nosi specjalne okulary. Jest nauczycielem w Szkole Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz należy do X-Menów[3].
- Bruce Davison jako Robert Kelly, senator Stanów Zjednoczonych, który jest przeciwny mutantom i zostaje porwany przez Magneto[3].
- Rebecca Romijn-Stamos jako Raven Darkholme / Mystique, mutantka posiadająca zdolność zmiany swojego wyglądu, należąca do Braterstwa Mutantów[4].
- Ray Park jako Mortimer Toynbee / Toad, bardzo zwinny mutant i poplecznik Magneto. Do jego zdolności należą: chwytliwy język, wydzielanie śluzowatej substancji, którą pluje na innych, oraz zwiększona zwinność[3].
- Anna Paquin jako Marie D’Ancanto / Rogue, nastoletnia mutantka, która uciekła z domu po tym, jak po pocałowaniu chłopaka zapadł on w śpiączkę. Poprzez fizyczny kontakt potrafi odebrać siły życiowe, poznać czyjeś wspomnienia, a w przypadku mutantów – używać ich mocy[5].
W filmie ponadto wystąpili: Tyler Mane jako Victor Creed / Sabertooth, brutalny mutant i najemnik Magneto[6]; Shawn Ashmore jako Bobby Drake / Iceman, uczeń szkoły Charlesa Xaviera, który zaprzyjaźnia się z Rogue[7]; Rhona Shekter[8] i Kenneth McGregor jako rodzice Erica Lensherra, którzy zostali straceni w Auschwitz-Birkenau[9]; Donna Goodhand[10] i John Nelles jako rodzice Marie D’Ancanto[11].
W rolach cameo wystąpili: scenarzysta filmu David Hayter[12] i współtwórca historii do scenariusza Tom DeSanto jako policjanci[13]; Stan Lee, twórca komiksów Marvel Comics jako sprzedawca na plaży[14]. Uczniów szkoły Charlesa Xaviera zagrali: Sumela Kay jako Kitty Pryde[15], Alexander Burton jako John Allerdyce / Pyro[16], Katrina Florece jako Jubilation Lee / Jubilee[17] i Donald Mackinnon jako Peter Rasputin / Colossus[18].
(Charles Xavier / Profesor X)
(James „Logan” Howlett / Wolverine)
(Eric Lensherr / Magneto)
(Ororo Munroe / Storm)
(Jean Grey)
(Scott Summers / Cyclops)
(Robert Kelly)
(Raven Darkholme / Mystique)
(Mortimer Toynbee / Toad)
(Marie D’Ancanto / Rogue)
Produkcja
edytujRozwój projektu
edytuj
Scenarzyści Marvel Comics, Gerry Conway i Roy Thomas, napisali scenariusz do filmu o X-Men w 1984 roku, kiedy prawa do ekranizacji należały do Orion Pictures, ale dalszy rozwój produkcji został wstrzymany wskutek problemów finansowych studia[19]. W latach 1989–1990 Stan Lee i Chris Claremont prowadzili rozmowy z Carolco Pictures dotyczące filmowej adaptacji. James Cameron został producentem, a Kathryn Bigelow odpowiadać miała za reżyserię. Wstępna wersja scenariusza została napisana przez Bigelow[20]. Projekt upadł, kiedy Lee wzbudził zainteresowanie Camerona postacią Spider-Mana, a Carolco zbankrutowało. Prawa postaci powróciły do Marvela[21]. W 1994 roku producentka Lauren Shuler Donner, współpracująca z 20th Century Fox, zakupiła prawa, a Andrew Kevin Walker został zatrudniony do napisania scenariusza. Później nad historią pracowali również Laeta Kalogridis, John Logan, James Schamus i Joss Whedon[20].
Studio rozważało przydzielenie funkcji reżysera Brettowi Ratnerowi[22]. Później zaoferowano tę funkcję Robertowi Rodriguezowi, ale ten odrzucił propozycję[23]. W grudniu 1996 roku Fox zatrudnił na to stanowisko Bryana Singera. W kwietniu 1997 roku Ed Solomon został poproszony o napisanie scenariusza. Pod koniec 1998 roku Singer i Tom DeSanto wysłali scenariusz do studia, któremu się on spodobał, jednak część pomysłów została odrzucona ze względu na ograniczenia budżetowe. Singer i DeSanto poprosili Christophera McQuarrie’a o pomoc w poprawkach. Ostatecznie tylko David Hayter został uwzględniony jako scenarzysta filmu[24].
Casting
edytujBryan Singer chciał obsadzić Russella Crowe’a w roli Wolverine’a, ale ten odrzucił propozycję i zaproponował swojego kolegę, Hugh Jackmana. Pierwotnie rolę tę otrzymał jednak Dougray Scott, jednak w wyniku wypadku na planie filmu Mission: Impossible II zrezygnował i ostatecznie angaż otrzymał Jackman, na trzy tygodnie przed rozpoczęciem zdjęć[25]. Studio na różnych etapach rozważało również Keanu Reevesa, Mela Gibsona, Viggo Mortensena[26], Gary’ego Sinise’a, Aarona Eckharta, Jean-Claude Van Damme’a, Edwarda Nortona[27] i Boba Hoskinsa[25].
W 1998 roku poinformowano, że Singer zaproponował Patrickowi Stewartowi rolę Xaviera[28]. Michael Jackson również zabiegał o tę rolę, ale nigdy nie był brany na poważnie przez studio[24]. W czerwcu 1999 roku potwierdzono angaż Stewarta, a także Iana McKellena jako Magneto[29]. Pod uwagę do roli Xaviera brano również Terence’a Stampa[30].
Jim Caviezel początkowo został obsadzony jako Cyclops, ale zrezygnował w lipcu 1999 roku z powodu innych zobowiązań filmowych[31]. Innymi kandydatami byli: Thomas Jane, Jonny Lee Miller, Eric Mabius, Owen Wilson, Edward Burns i Jude Law[27]. Ostatecznie rolę otrzymał James Marsden[3]. Studio chciało obsadzić Angelę Bassett jako Storm, ale w tamtym czasie okazała się ona zbyt droga. Pod uwagę brane były Janet Jackson i Mariah Carey[26]. Selma Blair, Renee O’Connor, Lucy Lawless, Maria Bello[27] i Helen Hunt znalazły się wśród kandydatek do roli Jean Grey[25]. Role te otrzymały Halle Berry i Famke Janssen[32].
Natalie Portman, Kate Winslet[25], Drew Barrymore[27], Sarah Michelle Gellar[30], Jennifer Love Hewitt, Katie Holmes, Christina Ricci, Alicia Silverstone i Katharine Isabelle były brane pod uwagę do roli Rouge[27], a Anna Paquin otrzymała angaż po rezygnacji z głównej roli w filmie Naiwna[33]. Aktor i kulturysta Christian Boeving ubiegał się o rolę Colossusa. Na casting przyszedł w charakteryzacji, która miała upodobnić jego ciało do metalu[34].
We wrześniu 1999 roku ujawniono, że w filmie wystąpią również: Ray Park, Rebecca Romijn-Stamos i Tyler Mane[32].
Zdjęcia i postprodukcja
edytujZdjęcia trwały od 22 września 1999 do 3 marca 2000 roku. Film był kręcony w Toronto w Kanadzie[35]. Za zdjęcia odpowiadał Newton Thomas Sigel, scenografią zajął się John Myhre, a kostiumy zaprojektowała Louise Mingenbach[1].
Montażem zajęli się Steven Rosenblum, Kevin Stitt i John Wright[1]. Efekty specjalne przygotowały studia: Digital Domain, Kleiser–Walczak Construction, Cinesite, Hammerhead Production, Matte World Digital, C.O.R.E. Digital Pictures i POP Film & Animation, a odpowiadał za nie Michael Fink[36].
Muzyka
edytujMuzykę do filmu skomponował Michael Kamen. Album zawierający ścieżkę dźwiękową z muzyką Kamena, X-Men (Original Motion Picture Soundtrack), został wydany 11 lipca 2000 roku przez Decca Records[37].
| X-Men (Original Motion Picture Soundtrack) – 2000 | |||
|---|---|---|---|
| Nr | Tytuł utworu | Autor | Długość |
| 1. | „Death Camp” | M. Kamen | 3:05 |
| 2. | „Ambush” | M. Kamen | 3:26 |
| 3. | „Mutant School” | M. Kamen | 3:48 |
| 4. | „Magneto’s Lair” | M. Kamen | 5:01 |
| 5. | „Cerebro” | M. Kamen | 2:13 |
| 6. | „Train” | M. Kamen | 2:35 |
| 7. | „Magneto Stand Off” | M. Kamen | 3:01 |
| 8. | „The X-Jet” | M. Kamen | 3:47 |
| 9. | „Museum Fight” | M. Kamen | 2:21 |
| 10. | „The Statue of Liberty” | M. Kamen | 2:38 |
| 11. | „Final Showdown” | M. Kamen | 2:31 |
| 12. | „Logan and Rogue” | M. Kamen | 5:58 |
| 40:24 | |||
Wydanie
edytujŚwiatowa premiera filmu miała miejsce 12 lipca 2000 roku na Ellis Island. W wydarzeniu uczestniczyła obsada i twórcy filmu oraz zaproszeni goście[38]. Dla szerszej publiczności w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie zadebiutował 14 lipca tego samego roku[39], natomiast w Polsce miał on premierę 13 października tego samego roku[40].
Film został wydany na VHS i DVD w Stanach Zjednoczonych 21 listopada 2000 roku[41]. Na Blu-ray został wydany 21 kwietnia 2009 roku[42]. W Polsce został wydany na DVD 26 listopada 2003 roku[43].
Odbiór
edytujBox office
edytujFilm, przy budżecie 75 milionów dolarów, zarobił w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie w weekend otwarcia 54,5 miliona, uzyskując najwyższy wynik otwarcia spośród dotychczasowych filmów o superbohaterach. X-Men pokonało ówczesnego lidera – film Batman Forever, który zarobił 52,7 miliona dolarów w weekend otwarcia. W sumie w USA i Kanadzie film zarobił ponad 157 milionów dolarów, a na świecie przychód wyniósł prawie 300 milionów dolarów[44].
Krytyka w mediach
edytujFilm spotkał się z pozytywną reakcją krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 81% z 167 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 7,1 na 10[45]. Na portalu Metacritic średnia ważona ocen z 33 recenzji wyniosła 64 punkty na 100[46]. Natomiast według serwisu CinemaScore, zajmującego się mierzeniem atrakcyjności filmów w Stanach Zjednoczonych, publiczność przyznała mu ocenę A- w skali od F do A+[47].
Dennis Harvey z „Variety” napisał: „X-Men stanowi raczej umiarkowany środkowy rozdział epickiej serii, a nie odpowiedni początek. Fabuła i postacie są prowadzone chaotycznie, a akcja zbyt powoli zmierza ku kulminacyjnemu starciu dobra ze złem.”[1]. Kenneth Turan z „Los Angeles Times” stwierdził, że: „dzieje się tak wiele, że czujesz natychmiastową potrzebę kontynuacji jako nagrody za wchłonięcie tego wszystkiego. Podczas gdy X-Men nie zapiera tchu w piersiach tak jak Matrix, jest to dobrze zrealizowana praca z pokaźną ilością papki do obejrzenia”[48]. Roger Ebert z „Chicago Sun-Times” napisał: „podszedłem z sympatią do tego filmu czekając, aż wydarzy się coś naprawdę interesującego. Kiedy nic się nie działo, nie spodobało mi się to; zakładam, że X-Men będą dalej rozwijać swoją osobowość, jeśli nastąpi kontynuacja, i być może znajdą czas na zaangażowanie się w historię. Bez wątpienia fani komiksów zrozumieją subtelne aluzje i subtelne zachowania; po każdym pokazie powinni pozostać w holu, aby odpowiedzieć na pytania”[49].
Marcin Kamiński z portalu Filmweb stwierdził: „X-Men to z całą pewnością film, który warto zobaczyć, choć w naszym kraju nie zrobi zapewne takiej furory, jak w USA, gdzie seria otoczona jest, jak napisałem wcześniej, kultem. Tytuł ten to sprawnie zrealizowane kino akcji, z domieszką humoru i niezłymi efektami specjalnymi, którego obejrzenie powinno sprawić przyjemność wszystkim młodym ludziom. Idąc do kina nie zapominajmy jednak, iż mamy do czynienia z ekranizacją komiksu i nie stawiajmy filmowi zbyt wysokich wymagań fabularnych, ponieważ możemy opuścić seans poważnie zawiedzeni”[50].
Nagrody i nominacje
edytuj| Rok | Ceremonia | Kategoria | Nominowani | Rezultat | Przypis |
|---|---|---|---|---|---|
| 2001 | Saturn Awards | Najlepszy film science fiction | X-Men | Wygrana | [51] |
| Najlepszy aktor | Hugh Jackman | Wygrana | |||
| Najlepsza aktorka drugoplanowa | Rebecca Romijn-Stamos | Wygrana | |||
| Najlepszy aktor drugoplanowy | Patrick Stewart | Nominacja | |||
| Najlepszy młody aktor/aktorka | Anna Paquin | Nominacja | |||
| Najlepsza reżyseria | Bryan Singer | Wygrana | |||
| Najlepsza scenariusz | David Hayter | Wygrana | |||
| Najlepsze kostiumy | Louise Mingenbach | Wygrana | |||
| Najlepsza charakteryzacja | Gordon J. Smith, Ann Brodie | Nominacja | |||
| Najlepsze efekty specjalne | Michael L. Fink, Michael J. McAlister, David Prescott, Theresa Ellis Rygiel | Nominacja | |||
| MTV Movie Awards | Najlepszy film | X-Men | Nominacja | [52] | |
| Najlepsza przełomowa rola męska | Hugh Jackman | Nominacja | |||
| Najlepszy ekranowy zespół | Anna Paquin, Halle Berry, Hugh Jackman, James Marsden | Nominacja | |||
| Amerykańska Gildia Kostiumologów | Najlepsze kostiumy w filmie współczesnym | Louise Mingenbach | Nominacja | [53] | |
| Hugo Awards | Najlepsza prezentacja dramatyczna | Bryan Singer, David Hayter, Tom DeSanto | Nominacja | [54] | |
| Empire Awards | Najlepsza reżyseria | Bryan Singer | Wygrana | [55] | |
| Blockbuster Entertainment Awards | Ulubiona aktorka drugoplanowa w filmie science fiction | Rebecca Romijn-Stamos | Wygrana | [56] | |
| Famke Janssen | Nominacja | ||||
| Ulubiony aktor drugoplanowy w filmie science fiction | James Marsden | Wygrana | |||
| Ulubiona aktorka w filmie science fiction | Anna Paquin | Nominacja | |||
| Ulubiony aktor w filmie science fiction | Patrick Stewart | Nominacja | |||
| Ulubiony męski debiut aktorski | Hugh Jackman | Nominacja | |||
| Ulubiony złoczyńca | Ian McKellen | Nominacja |
Kontynuacje, anulowane projekty i reboot Filmowego Uniwersum Marvela
edytujW listopadzie 2000 roku 20th Century Fox poinformowało o planach na sequel[57]. X-Men 2 miał premierę w 2003 roku. Bryan Singer zajął się ponownie reżyserią na podstawie scenariusza Michaela Doughertya, Dana Harrisa i Davida Haytera[58]. Trzecia część została potwierdzona wraz z rezygnacją Singera z pracy nad nią[59]. Na stanowisku reżysera został zatrudniony Brett Ratner, a scenariusz napisał Hayter. X-Men: Ostatni bastion miał zadebiutował w 2006 roku[60]. W obu filmach swoje role powtórzyli: Hugh Jackman, Halle Berry, Ian McKellen, Famke Janssen, Anna Paquin, James Marsden, Rebecca Romijn, Shawn Ashmore i Patrick Stewart[58][60].
W 2008 roku ujawniono, że studio pracuje nad prequelem X-Men: Pierwsza klasa[61]. W marcu 2010 roku poinformowano, że studio planuje rozpocząć tym filmem nową trylogię[62]. Matthew Vaughn zajął się reżyserią, napisał scenariusz razem z Ashley Miller, Zackiem Stentzem i Jane Goldman. Film miał premierę w 2011 roku. W młodszych wersjach Charlesa Xaviera, Magneto, Hanka McCoya i Mystique zostali obsadzeni James McAvoy, Michael Fassbender, Jennifer Lawrence i Nicholas Hoult[63].
Kolejny film, X-Men: Przeszłość, która nadejdzie, zadebiutował w 2014 roku. Singer, który wyreżyserował dwa pierwsze filmy franczyzy, zajął się ponownie reżyserią na podstawie scenariusza Simona Kinberga. W filmie powróciła obsada zarówno z Pierwszej klasy, jak i z oryginalnej trylogii. Swoje role powtórzyli między innymi: Jackman, McAvoy, Fassbender, Lawrence, Hoult, Berry, Elliot Page, McKellen i Stewart[64]. Jeszcze w grudniu 2013 roku Singer zapowiedział kontynuację[65]. Ponownie zajął się reżyserią, a scenariusz napisał Kinberg. X-Men: Apocalypse miał premierę w 2016 roku. Swoje role powtórzyli McAvoy, Fassbender, Lawrence, Hoult, Rose Byrne i Lucas Till. Do obsady dołączył Oscar Isaac jako Apocalypse oraz Tye Sheridan, Sophie Turner i Alexandra Shipp jako młodsze wersje Cyclopsa, Jean Grey i Storm[66].
W maju 2016 roku Kinberg zapowiedział, że 20th Century Fox planuje kolejną trylogię, która tym razem ma się koncentrować na młodych mutantach[67]. W lutym 2017 roku poinformowano, że Kinberg rozpoczął negocjacje ze studiem dotyczące wyreżyserowania kontynuacji na podstawie własnego scenariusza inspirowanego komiksami Dark Phoenix Saga[68]. X-Men: Mroczna Phoenix miała premierę w 2019 roku. W głównych rolach powrócili McAvoy, Fassbender, Lawrence, Hoult, Turner, Sheridan i Shipp. Dołączyła do nich Jessica Chastain jako Vuk[69].
Studio wyprodukowało też kilka spin-offów franczyzy filmowej o X-Menach. W 2009 roku premierę miał X-Men Geneza: Wolverine z Jackmanem w tytułowej roli[70]. Doczekał się on dwóch kontynuacji: Wolverine (2013)[71] i Logan: Wolverine (2017)[72] oraz dwóch części jego spin-offu: Deadpool[73] i Deadpool 2 z Ryanem Reynoldsem w głównej roli z 2016 i 2018 roku[74]. Wśród niezrealizowanych projektów studia znalazły się między innymi: Gambit z Channingiem Tatumem w głównej roli, Multiple Man z Jamesem Franco, Kitty Pryde z Elliotem Pagem oraz filmy o Alpha Flight i o Exiles[75].
W 2019 roku The Walt Disney Company sfinalizował transakcję zakupu 21st Century Fox, wskutek czego wszystkie filmy Foxa związane z franczyzą zostały anulowane, w tym planowane spin-offy i kontynuacje Mrocznej Phoenix, a Marvel Studios przejęło kontrolę nad postaciami[75]. Prezes Disneya, Robert Iger, poinformował, że X-Meni zostaną włączeni do Filmowego Uniwersum Marvela[76]. W lipcu 2019 roku, podczas San Diego Comic-Conu, Kevin Feige zapowiedział, że studio pracuje nad rebootem filmu o mutantach[77].
W 2020 roku premierę miał ostatni film franczyzy filmowej o X-Menach, samodzielny spin-off, Nowi mutanci[78].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Dennis Harvey: X-Men (2000). Variety. [dostęp 2000-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-03)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Bryan Singer, X-Men, 20th Century Fox.
- ↑ a b c d e f g h i Peter Travers: X-Men. Rolling Stone. [dostęp 2000-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-18)]. (ang.).
- ↑ Jennifer Lawrence ending role as Mystique after X-Men: Apocalypse. BBC. [dostęp 2015-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-18)]. (ang.).
- ↑ Vanessa Torres: Swain signs to top ‘Tart’ for Interlight. Variety. [dostęp 1999-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-03)]. (ang.).
- ↑ Emily Donn: Original X-Men Sabretooth Actor Explains Why He Was Recast For Origins. Screen Rant. [dostęp 2017-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-04)]. (ang.).
- ↑ Shawn Ashmore. Hello Magazine. [dostęp 2006-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)]. (ang.).
- ↑ Rhona Shekter. Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-17)]. (ang.).
- ↑ Kenneth J. McGregor. Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-17)]. (ang.).
- ↑ Donna Goodhand. Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-17)]. (ang.).
- ↑ John E. Nelles. Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-04)]. (ang.).
- ↑ David Hayter. Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-29)]. (ang.).
- ↑ Tom DeSanto. Brytyjski Instytut Filmowy. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-14)]. (ang.).
- ↑ Rachel Yang: Here’s Every Single Stan Lee Marvel Cameo. Variety. [dostęp 2018-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-13)]. (ang.).
- ↑ Gemma Dodd: X-Men: Ellen Page Would ‘Love’ To Reprise as Kitty Pryde. Screen Rant. [dostęp 2015-10-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-04)]. (ang.).
- ↑ Russ Burlingame: X-Men: Days of Future Past Director Sued, Alleging Sexual Abuse of a Minor. Comic Book. [dostęp 2014-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-01)]. (ang.).
- ↑ Albert Ching: Bryan Singer announces Jubilee as latest addition to „X-Men: Apocalypse”. CBR.com. [dostęp 2015-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
- ↑ Katherine Cusumano: Why Ryan Reynolds' 'Deadpool' Might Even Appeal To People Who Don’t Like Marvel Movies. Bustle. [dostęp 2015-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)]. (ang.).
- ↑ Joey Paur: An X-MEN Movie Was Almost Made in the 1980s at Orion Pictures and Here Are the Details. Geek Tyrant. [dostęp 2019-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ a b Gabriella Geisinger: The X-Men’s first movie that we never got to see sounded so much better. Digital Spy. [dostęp 2020-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-31)]. (ang.).
- ↑ Thomas Bacon: Every MCU Movie That Almost Happened In The 1990s. Sreen Rant. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-28)]. (ang.).
- ↑ Michael Fleming, Claude Brodesser: New master for mutants. Variety. [dostęp 2005-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-21)]. (ang.).
- ↑ Darby Harn: X-Men: 10 Things You Didn’t Know About The 2000 Movie. Sreen Rant. [dostęp 2020-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-30)]. (ang.).
- ↑ a b Tatiana Siegel: Bryan Singer's Traumatic 'X-Men' Set: The Movie "Created a Monster". The Hollywood Reporter. [dostęp 2020-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-20)]. (ang.).
- ↑ a b c d Dean Manness: Almost Mutants: 10 Actors Who Were Nearly X-Men That Could've Been Better (And 10 That Could've Been Worse). CBR.com. [dostęp 2018-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
- ↑ a b Julia Bianco: Actors who were almost cast as X-Men. Looper. [dostęp 2017-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-12)]. (ang.).
- ↑ a b c d e They Could've Been X-Men. Comic Book Movie. [dostęp 2010-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
- ↑ Willow Green: From Next Gen to X-Men. Empire Magazine. [dostęp 1998-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
- ↑ Nicky Smith: June 1999. nicky_smith.tripod.com. [dostęp 1999-06-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-12)]. (ang.).
- ↑ a b Shaun Stacy: 15 Actors Who Were Almost Cast In The X-Men Movies. CBR.com. [dostęp 2017-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-13)]. (ang.).
- ↑ X-Men: Casting: Jim Caviezel passes on Cyclops. Ain’t It Cool. [dostęp 1999-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
- ↑ a b David Kilmer: Fox sets release date for X-Men. Animation World Network. [dostęp 1999-08-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
- ↑ Vanessa Torres: Swain signs to top ‘Tart’ for Interlight. Variety. [dostęp 1999-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-03)]. (ang.).
- ↑ „Once upon a time, when 20th Century Fox was casting for the very first X-Men movie, I was asked to audition for the part of Colossus”. Instagram. [dostęp 2021-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-04)]. (ang.).
- ↑ Greg Dean Schmitz: X-Men (2000). Yahoo!. [dostęp 2007-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Marc Graser: Seven f/x houses will share ‘X-Men’ duties. Variety. [dostęp 1999-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-26)]. (ang.).
- ↑ X-Men (2000). soundtrackinfo.com. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-01)]. (ang.).
- ↑ Ian McKellen: X-Men Premieres at Ellis Island. mckellen.com. [dostęp 2000-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-05)]. (ang.).
- ↑ John Orquiola: X-Men 2000 Was The First True Marvel Movie (But Its Legacy Is Spoiled). Screen Rant. [dostęp 2020-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-16)]. (ang.).
- ↑ Bractwo mutantów. Dziennik Polski. [dostęp 2000-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)]. (pol.).
- ↑ DVDInsider: Sales And Rentals Of Twentieth Century Fox's „X-MEN” Xceeds Xpectations. highbeam.com. [dostęp 2000-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Nate Boss: X-Men. bluray.highdefdigest.com. [dostęp 2009-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-23)]. (ang.).
- ↑ X-Men. interia.pl. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-30)]. (pol.).
- ↑ X-Men. Box Office Mojo. [dostęp 2018-09-30]. (ang.).
- ↑ X-Men (2000). Rotten Tomatoes. [dostęp 2018-09-30]. (ang.).
- ↑ X-Men 2000. Metacritic. [dostęp 2018-09-30]. (ang.).
- ↑ Matt Singer: 'Dark Phoenix' Is the Worst Reviewed X-Men Movie in History. Sreen Crush. [dostęp 2019-06-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-20)]. (ang.).
- ↑ Kenneth Turan: Gen-'X'. Los Angeles Times. [dostęp 2000-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-27)]. (ang.).
- ↑ Roger Ebert: X-Men. rogerebert.com. [dostęp 2000-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-01)]. (ang.).
- ↑ Marcin Kamiński: Mutanci w matrixowym stylu. Filmweb. [dostęp 2000-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-04)]. (pol.).
- ↑ Past award winners. Saturn Awards. [dostęp 2002-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-06-07)]. (ang.).
- ↑ 2001 MTV Movie Awards nominations. Hollywood. [dostęp 2001-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
- ↑ 2001 Costume Designers Guild Awards. awardsandwinners.com. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-08)]. (ang.).
- ↑ 2001 Hugo Awards. Hugo Awards. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-25)]. (ang.).
- ↑ Vinnie is best British actor at Empire Awards. Daily Mail. [dostęp 2001-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-10)]. (ang.).
- ↑ 2001 Blockbuster Entertainment Awards. awardsandwinners.com. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-07)]. (ang.).
- ↑ Brian Cox signs for X-Men 2. The Guardian. [dostęp 2000-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-09)]. (ang.).
- ↑ a b Todd McCarthy: X2 review. Variety. [dostęp 2003-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-03)]. (ang.).
- ↑ Cathy Dunkley, Michael Fleming: Supe’s on with ‘X’ man. Variety. [dostęp 2004-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-11)]. (ang.).
- ↑ a b Justin Chang: X-Men: The Last Stand. Variety. [dostęp 2006-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-09)]. (ang.).
- ↑ Tatiana Siegel, Marc Graser: Fox, Josh Schwartz mutate ‘X-Men’. Variety. [dostęp 2008-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-10)]. (ang.).
- ↑ Mike Fleming Jr.: Bryan Singer Producing 'X-Men: First Class'. Deadline Hollywood. [dostęp 2010-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-23)]. (ang.).
- ↑ Justin Chang: X-Men: First Class. Variety. [dostęp 2011-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-06)]. (ang.).
- ↑ Justin Chang: Film Review: ‘X-Men: Days of Future Past’. Variety. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
- ↑ Rebecca Ford, Borys Kit: Release Date Announced for 'X-Men: Apocalypse'. The Hollywood Reporter. [dostęp 2013-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-12)]. (ang.).
- ↑ Geoff Berkshire: Film Review: ‘X-Men: Apocalypse’. Variety. [dostęp 2016-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-12)]. (ang.).
- ↑ Hilary Lewis: James McAvoy, 'X-Men: Apocalypse' Cast Talk Future Franchise Films. The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-20)]. (ang.).
- ↑ Steve Weintraub: Exclusive: Simon Kinberg in Talks to Write and Direct the Next ‘X-Men’ Movie. Collider. [dostęp 2017-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
- ↑ Tim Grierson: 'X-Men: Dark Phoenix': Review. Screen Daily. [dostęp 2019-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-30)]. (ang.).
- ↑ Justin Chang: Film Review: ‘X-Men Origins: Wolverine’. Variety. [dostęp 2009-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (ang.).
- ↑ Peter Debruge: Film Review: ‘The Wolverine’. Variety. [dostęp 2013-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-02)]. (ang.).
- ↑ Brett White: Updated: 20th Century Fox Refutes Extended Logan Synopsis. CBR.com. [dostęp 2017-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-30)]. (ang.).
- ↑ Justin Chang: Film Review: ‘Deadpool’. Variety. [dostęp 2016-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-18)]. (ang.).
- ↑ Andrew Barker: Film Review: ‘Deadpool 2’. Variety. [dostęp 2018-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-10)]. (ang.).
- ↑ a b Allie Gemmill: X-Men Movies Fox Had Planned (That Won’t Happen At Disney). Screen Rant. [dostęp 2019-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-28)]. (ang.).
- ↑ Peter White, Dade Hayes: Disney-Fox Deal: Bob Iger Discusses Digital Future, James Murdoch, Hulu and $2B Cost Savings. Deadline Hollywood. [dostęp 2017-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
- ↑ Hannah Shaw-Williams: Blade Is Officially An MCU Phase 5 Movie. Screen Rant. [dostęp 2019-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Peter Debruge: ‘The New Mutants’ Review: Orphaned X-Men Spinoff an Off-Brand Remix of 1980s Teen and Horror Movie Clichés. Variety. [dostęp 2020-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-31)]. (ang.).