Wierzbno (województwo lubuskie)
Wierzbno (niem. Wierzebaum[3]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Przytoczna, przy drodze krajowej nr 24.
| wieś | |
.jpg) Stacja kolejowa (2010) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
66-343[2] |
| Tablice rejestracyjne |
FMI |
| SIMC |
0186022 |
Położenie na mapie gminy Przytoczna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°34′02″N 15°48′06″E/52,567222 15,801667[1]
| |
Historia
edytujWieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od pierwszej połowy XV wieku. Wymieniona po raz pierwszy w dokumencie zapisanym po łacinie z 1432 pod nazwą "Wyrzbno", 1432 "Wirzbno", 1434 "Virzbno", 1475 "Vyrzbno", 1521 "Vyerzbno", 1522 "Vyrsbno", 1944 "Wierzebaum". Archeolodzy na polu pod lasem, między szosami do Międzyrzecza i do Przytocznej znaleźli kilkadziesiąt fragmentów ceramiki późnośredniowiecznej[4].
W 1432 miejscowość była wsią szlachecką i początkowo należała do Bodzęty Niewierskiego herbu Nałęcz, a później do jego potomków. Z biegiem lat podlegając sprzedaży i dziedziczeniu zmieniała właścicieli. W 1446 miejscowość leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. Do 1432 należała do par. Przetoczno, a po tym roku była już siedzibą własnej parafii[4].
Miejscowość odnotowano w historycznych dokumentach prawnych i podatkowych dzięki czemu można odtworzyć obraz stosunków własnościowych i społecznych we wsi. W 1508 we wsi odnotowano pobór podatków od 12 łanów oraz 6 groszy od karczmy. W 1510 odbył się pobór od 12 półłanków, karczmy oraz młyna. W 1510 we wsi było 14 półłanków, 3 półłanki opustoszałe, 7 zagrodników, dwie karczmy, młyn. W 1563 miał miejsce pobór z działu Macieja Wierzbieńskiego od 4,5 łana, karczmy dorocznej, młyna dorocznego o jednym kole. Podatek pobrano również z działu Elżbiety Wierzbieńskiej od 3 łanów, 3 rzemieślników. W 1577 odbył się pobór z działów Andrzeja Wierzbieńskiego i Krzysztofa Wierzbieńskiego. W 1580 pobór z działu Krzysztofa Wierzbieńskiego od 9 półłanków, 4 zagrodników, jednego komornika, kowala, karczmy i młyna korzecznika napędzanego jednym kołem wodnym. Z działu Andrzeja Wierzbieńskiego pobrano podatek od 4 półłanków, 6 zagrodników po 4 grosze, od kolejnego zagrodnika 6 groszy, a także od jednego komornika oraz 12 groszy od roli karczmarskiej[4].
Mieszkańcy studiowali na Akademii Krakowskiej. W 1487 odnotowano studenta Stanisława syna Sędziwoja z Wierzbna w diecezji poznańskiej, a w 1522 Serafina syna Mikołaja z Wierzbna[4].
Po rozbiorach Polski miejscowość wraz z całe Wielkopolską znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[5]. Wierzbno należało do okręgu rokitnickiego tego powiatu i stanowiło osobny majątek, którego właścicielem była wówczas Święcicka[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 208 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 22 dymy (domostwa)[5]. W skład majątku Wierzbno wchodziły wówczas także: folwark Brześć (5 domów, 67 osób), Wierzbno p. dr. (1 dom, 10 osób) oraz Wierzbno młyn[5].
Wierzbno było przed I wojną światową jedyną miejscowością powiatu skwierzyńskiego, w której większość mieszkańców stanowili Polacy (według ostatniego przedwojennego spisu z 1910 roku większość polską posiadał jeszcze sąsiedni Goraj)[6][7].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gorzowskiego.
We wsi znajduje się zabytkowy pałac z XIX wieku.
W pobliżu parku podworskiego rośnie kilka pomnikowych drzew, najokazalszy z nich – dąb szypułkowy miał w 2012 roku 731 cm obwodu. Jest tam także inny dąb, o obwodzie 555 cm oraz lipy o obwodach dochodzących do 500 cm.[8]
Galeria
edytuj-
-
Terminal Paliw PGNiG -
Zobacz też: Powiat skwierzyński, Wierzbno
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 146972
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1465 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Wierzebaum (GenWiki). [dostęp 2021-05-25]. (niem.).
- ↑ a b c d Dębiński 2015 ↓.
- ↑ a b c d Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 259.
- ↑ Kazimierz Nitsch, "Dialekty języka polskiego", 1957, s.19
- ↑ Gemeindelexikon für das Königreich Preussen. Heft V. Provinz Posen. Berlin S.W. 1908, Verlag des königlichen Statistischen Landesamts, s. 180
- ↑ Krzysztof Borkowski, Robert Tomusiak, Paweł Zarzyński. Drzewa Polski. 2016. PWN. s.254
Bibliografia
edytuj- P. Dębiński: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. V, (Ś – W), zeszyt 3, hasło „Wierzbno”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2014, s. 613-616.