Waleńczów
Waleńczów (daw. Walenczów) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie kłobuckim, w gminie Opatów[4][5].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1 153[2] |
| Strefa numeracyjna |
34 |
| Kod pocztowy |
42-151[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SKL |
| SIMC |
0140994 |
Położenie na mapie gminy Opatów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłobuckiego  | |
 50°55′41″N 18°51′49″E/50,928056 18,863611[1]
| |
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
Wieś zamieszkuje ponad 1100[6] mieszkańców. Jest położona przy drodze krajowej nr 43 łączącej Częstochowę z Wieluniem.
W latach 1952-1954 miejscowość była siedzibą gminy Walenczów. 29 września 1954 roku, wraz z reformą[7] wprowadzającą gromady w miejsce gmin, Walenczów stał się ośrodkiem jednostki, w której skład weszły obszary wsi: Walenczów, Złochowice oraz Brzezinki (gromada zniesiona[8] 1 stycznia 1973 roku).
W Waleńczowie znajdują się jedna szkoła publiczna: podstawowa, do 2012 roku istniała jeszcze inna - Zespół Szkół w Waleńczowie[9]. W 2005 roku powstał klub sportowy pod nazwą KS (teraz GKS) Maraton Waleńczów, który od sezonu 2012/2013 występuje w A klasie, w lipcu 2015 roku ogłoszono kontynuację rozgrywek w tej samej lidze w sezonie 2015/2016[10].
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1002194 | Julianów | przysiółek |
| 1002248 | Osiedle Waleńczów | część wsi |
| 1002260 | Pogorzałka | część wsi |
| 1002283 | Posadówka | część wsi |
| 1002290 | Sachalin-Zajeździn | część wsi |
| 1002308 | Tuczarnia | część wsi |
Historia
edytujWaleńczów, obecnie wieś w gminie Opatów, przy drodze z Kłobucka do Krzepic, niegdyś wieś i folwark nad rzeką Okszą w powiecie częstochowskim w gminie opatowskiej, należąca do parafii w Kłobucku. W połowie XV wieku Waleńczów był wsią królewską, leżącą w parafii kłobuckiej. Wieś posiadała łany kmiece, z których dziesięcinę snopową konopną wartości 10 grzywien, płacona kanonikom regularnym w Mstowie. Kmiecie płacili meszne po korcu żyta i korcu owsa z łanu na rzecz kościoła parafialnego w Kłobucku.
Według rejestru poborowego powiatu lelowskiego z 1581 r. Waleńczów należał do zamku krzepickiego, posiadał 13,5 łanu kmiecego oraz jeden łan należący do sołtysa. W końcu XVII wieku wchodził w skład starostwa kłobuckiego.
Spis ludności diecezji krakowskiej z 1787 r. przeprowadzony z polecenia prymasa Michała Jerzego Poniatowskiego wykazał w Waleńczowie 220 mieszkańców, w tym 11 Żydów. Według lustracji z 1789 r. w Waleńczowie było 41 domów, w tym folwark i dwie karczmy a liczba ludności wynosiła 203 osoby (w tym 109 mężczyzn). Lustracja starostwa z 1790 r. wykazała, że w Waleńczów i Hutka miały 60 domów a taryfy i tabele podymnego z 1791 r. podały: 43 domy (w tym dwie karczmy i dwór), 210 mieszkańców (111 mężczyzn i 99 kobiet), w tym 6 szlachciców i 4 Żydów mieszkających w karczmie. Do folwarku należały łąki, zwiane: Mostki, Sierotki i Pasternik.
W 1872 r. Waleńczowie było 50 domów mieszkalnych: 403 mieszkańców. W 1882 r. dobra Waleńczów składały się z folwarków Waleńczów, Julianów albo Dębowiec i Posadówki o łącznej powierzchni 1121 mórg. Folwarki Waleńczów i Julianów (Dębowiec) obejmowały 555 morgów gruntów ornych i ogrodów, 43 morgi łąki, 354 morgi lasu i 26 morgów nieużytków. Na folwarkach tych było 21 budynków, w tym 11 murowanych. Opisy podkreślały, że lasy tych folwarków były nie urządzone. Folwark Posadówka posiadał m.in. 108 morgów gruntów ornych 22 morgi łąk. Z 5 budynków tworzących zabudowę folwarczną tylko jeden był murowany.
W 1822 r. wieś Waleńczów miała 521 morgów, a Hutka Stara 294 morgi. W 1892 r. we wsi było 50 domów mieszkalnych, 293 mieszkańców a folwark liczył 9 domów mieszkalnych i 30 mieszkańców. Na terenie Waleńczowa funkcjonowała gorzelnia, dobywano kamień i pracował piec wapienny (wapiennik).
Szkoła podstawowa
edytujHistoria szkoły podstawowej w Waleńczowie sięga czasów I wojny światowej. Nikt już nie pamięta nazwisk ówczesnych nauczycieli, ale wiadomo, np. że mieszkaniec Waleńczowa Franciszek Tarczewski ukończył tu 3-klasowa szkołę powszechną a Pan Józef Krysiak i wielu innych rówieśników uczęszczało po 2-3 miesiące w okresie zimowym. Szkoła miała 1 izbę rodzaj świetlicy gdzie spotykali się również mieszkańcy Waleńczowa. Po zakończeniu I wojny światowej szkoła istniała nadal po kierownictwem Panny Kulakównej.
W roku 1923 kierownictwo szkoły objął Piotr Wróbel, młody człowiek zapalony ideą oświatową. Z jego inicjatywy powstał pomysł budowy szkoły. Pomysł poparł sołtys Józef Krysiak oraz Aleksander Tarczewski – urzędnik drogi publicznej. Czynem społecznym pozyskano kamień i cegłę na budowę już w roku, 1925 lecz nad szkołą zawisł los niepewności. Przyczyną była budowa szkoły w Wilkowiecku. Lecz dotacje, którą otrzymano przekazano na budowę szkoły w Waleńczowie. W latach 1929–1934 szkoła w Waleńczowie posiadała 7 klas, a od roku 1935 zarządzeniem ówczesnego premiera zmniejszono liczbę klas do 4. Z chwilą otwarcia szkoły było w niej miejsce dla ochronki (tak się nazywało dawnej przedszkole). Kierownikiem szkoły był oczywiście pan Wróbel. W Waleńczowie przez całą okupację kierownikiem była pani Gołąbek, która nauczałą w okresie zimowym i prowadziła zajęcia praktyczne, jak nakazywały władze okupacyjne. Po wojnie kierownictwo szkoły podstawowej objął pan Gnośniński.
W 2008 roku szkoła otrzymała patrona. Został nim dziennikarz i komentator sportowy Jan Ciszewski.
Zespół Szkół w Waleńczowie
edytujW 1973 roku powstała Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Waleńczowie z połączenia Zasadniczej Szkoły Rolniczej w Złochowicach i Zasadniczej Szkoły Rolniczej w Opatowie. Od 1974 roku w skład jednostki wchodziły m.in. Zasadnicza Szkoła Ogrodnicza i Zasadnicza Szkoła Hodowlana, Średnie Studium Zawodowe (od 1977), Liceum Zawodowe (od 1990), Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych (od 1999), Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące, Technikum, Technikum dla Dorosłych, Szkoła Policealna (brak słuchaczy w roku zamknięcia). W 2012 roku rada powiatu kłobuckiego przyjęła uchwałę w sprawie likwidacji z końcem sierpnia 2012 Zespołu Szkół w Waleńczowie[11].
Kościół pw. Narodzenia NMP
edytujPod względem organizacji kościelnej Waleńczów był związany z parafią św. Marcina w Kłobucku. W latach 1949–1955 staraniem ks. Augusta Kańtocha została wybudowana kaplica, którą 4 listopada 1962 r. poświęcił ks. Walenty Patykiewicz. 18 czerwca 1980 r. biskup Stefan Bareła utworzył w Waleńczowie tzw. misję duszpasterską, w 1982 r. erygował parafię i mianował pierwszym administratorem ks. Stanisław Sikorę. Ks. Henryk Łada (1985-1991) rozbudował kościółek, a jego następca ks. Bernard Kozłowski przejął działkę z zabudowaniami od Lucjana Beksy z zamiarem budowy nowego kościoła i wygodniejszej parafii.
OSP Waleńczów
edytujW roku 1924 na zebraniu wiejskim z wołanym z inicjatywy Jana Szancera, właściciela miejscowego majątku, zostało powołane Stowarzyszenie Ogniowe pod nazwą Ochotnicza Straż Pożarna. Ustalono również wysokość opodatkowania się mieszkańców na zakup podstawowego sprzętu przeciwpożarowego. W roku 1932 działacze Stowarzyszenia zaczęli myśleć o budowie strażnicy. W 1934 r. oddano do użytku remizę strażacką. W 1939 r. okupant wyznaczył zadania zabezpieczenia przeciwpożarowego, a na komendanta wyznaczył druha Franciszka Zająca, który pełnił tę funkcję do końca wojny. W 1977 r. na bazie byłej strażnicy przystąpiono do budowy nowego obiektu, który zapewniłby wszelkie potrzeby Ochotniczej Straży Pożarnej i wiejskiego Domu Kultury. Budowę ukończono w 1983 r. W tym okresie naczelnikiem był Tadeusz Zając, który pełnił tę funkcję przez wiele lat. W Izbie Pamięci znajdują się pamiątki oraz trofea zdobyte podczas zawodów strażackich.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 143716
- ↑ https://www.polskawliczbach.pl/wies_Walenczow
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1317 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Ludność w miejscowościach statystycznych według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r. [dostęp 2015-07-24].
- ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191: Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.
- ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312: Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych.
- ↑ Strona internetowa ZS Waleńczów. web archive. [dostęp 2015-07-24].
- ↑ Maraton Waleńczów w A klasie 2015/2016. [dostęp 2015-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-25)].
- ↑ Jarosław Jędrysiak: Likwidacja szkół przesądzona. wklobucku.pl. [dostęp 2015-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-25)].
Bibliografia
edytuj- wywiady z mieszkańcami Waleńczowa
- księgi parafialne Kościoła pw. Narodzenia NMP
- kronika OSP Waleńczów