Władysław Wagner (inżynier)
Władysław Wagner (ur. 17 marca 1865 w Warszawie[1], zm. 14 marca 1937[1] w Łodzi[2]) – polski inżynier odlewnik i szambelan papieski[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 marca 1865 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 marca 1937 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
inżynier odlewnik |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujWagner był synem odlewnika[3]. W młodości został osierocony. Po stracie rodziców rozpoczął pracę w firmie Rudzki w Warszawie, gdzie odbył praktykę, zostając wykwalifikowanym odlewnikiem. Następnie pracował w fabrykach metalurgicznych w Rosji, m.in.[1] w Zakładach Putiłowskich w Piotrogrodzie oraz w zakładach Malewskich koło Briańska[3] i w Moskwie, gdzie obejmował stanowiska kierownicze[1], zajmując się głównie odlewaniem pomników[3].
W latach 1907–1927[3] pracował jako kierownik w zakładach Józefa Johna w Łodzi[1]. W 1910 podjął się organizacji Towarzystwa Rzemieślniczego „Resursa”, którego był pierwszym założycielem i pierwszym prezesem[1]. Był także zaangażowany w budowę kościoła św. Stanisława Kostki oraz zawiązał komitet fundacji dzwonu „Zygmunt”, który powstał pod jego kierownictwem[1]. Dzwon zrealizował wraz z rzeźbiarzem Kazimierzem Bejmem i odlewnikiem Stanisławem Kwiatkowskim w zakładach Józefa Johna[4].
W 1912 był jednym z twórców wystawy rzemieślniczej, której był organizatorem i dyrektorem. Dzięki dochodom z wystawy „Resursa” nabył posesję i wybudował gmach przy ul. J. Kilińskiego 117 w Łodzi. Podczas wybuchu I wojny światowej Wagner przebywał w Niemczech. Nie mogąc wrócić do Łodzi, przedostał się przez Szwecję do Rosji, gdzie znajdował się do 1919. Po powrocie do Polski został ponownie kierownikiem w firmie J. Johna. Był organizatorem Szkoły Rzemiosł w Łodzi, przekazanej z czasem o.o. Salezjanom. W 1920 za zasługi został mianowany dożywotnim kuratorem Resursy Rzemieślniczej. W latach 20. XX był radnym Rady Miejskiej w Łodzi z ramienia partii chrześcijańsko-demokratycznej[5]. W 1928 kandydował do sejmu z ramienia Bloku Współpracy z Rządem[6]. Do 1935 był dyrektorem Szkoły Rzemiosł w Pabianicach[1]. Tam odlał wiele pomników, m.in.: odlew pomnika Tadeusza Kościuszki w Łodzi, popiersia króla Władysława Jagiełły w Tuszynie, pomnika Legionisty w Pabianicach[3].
Wagner był także członkiem Obozu Wielkiej Polski[5], kierownikiem Związku Teatrów Świetlnych[1][5], fundatorem brązu na wykonanie odlewu św. Jana Bosko w 1923 umieszczonego w Szkole Salezjanów w Oświęcimiu[7].
Został pochowany w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi[1]. Pogrzeb odbył się 17 marca 1937 po nabożeństwie w katedrze św. Stanisława Kostki[2].
Wyróżnienia
edytujWybrane odlewy
edytuj- Dzwon Zygmunt dla kościoła św. Stanisława Kostki w Łodzi,
- Pomnik Tadeusza Kościuszki w Łodzi,
- Popiersie króla Władysława Jagiełły w Tuszynie,
- Pomnik Legionisty w Pabianicach[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l Campo Santo Łodzi, [w:] Stanisław Rachalewski, Dziennik Zarządu miasta Łodzi R. 20 nr 10, bc.wbp.lodz.pl, 15 października 1938 [dostęp 2023-05-19].
- ↑ a b Franciszek Probst (red.), Zdarzenia i wypadki, „Echo” (75), bc.wbp.lodz.pl, 16 marca 1937 [dostęp 2023-08-28].
- ↑ a b c d e f g Święto rzemiosła polskiego w Łodzi. Dziś uroczysty zjazd wojewódzki w dniu jubileuszu Resursy. Sztandary cechowe składają hołd trudom i zasłudze., „Dziennik Łódzki” (80), bc.wbp.lodz.pl, 6 grudnia 1931 [dostęp 2023-08-28].
- ↑ Wacław Pawlak, Na łódzkim bruku, 1901-1918, Wyd. Đódzkie, 1986, ISBN 978-83-218-0462-0 [dostęp 2023-08-28] (pol.).
- ↑ a b c Argus, Polityka wyborcza za kulisami kin. Jak robi wybory na ekranie radny Wagner. Związek teatrów świetlnych na usługach Chjeny, „Ilustrowana Republika” (263), docplayer.pl, 25 września 1927 [dostęp 2023-08-28].
- ↑ Kto kandyduje z Łodzi?, „Ilustrowana Republika” (35), bc.wbp.lodz.pl, 4 lutego 1928 [dostęp 2023-08-28].
- ↑ Maria Sośnierz, Szkoły zawodowe prowadzone przez instytucje dobroczynne na terenie Wilna, Warszawy i Łodzi, „Saeculum Christianum” (2), 1996.