Ulica Wroniecka w Poznaniu
Ulica Wroniecka – ulica w Poznaniu na Starym Mieście, na osiedlu samorządowym Stare Miasto biegnąca od Starego Rynku w kierunku północnym.
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||
 Widok w kierunku Starego Rynku, widoczna wieża ratusza, a z lewej hotel Puro | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Poznania  | |||||||||||||||||||||||||||||||
 52°24′32,4″N 16°55′57,9″E/52,408990 16,932750
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Nazwa
edytujW średniowieczu nosiła nazwę Wroniecka, do 1919: Wronkerstrasse, 1919-1939: Wroniecka, 1939-1945: Schinkelstrasse, od 1945: Wroniecka. W ciągu ulicy zlokalizowana była brama stanowiąca element murów miejskich.
Historia i obiekty
edytujOd daty lokacji miasta w 1253 ulica prowadziła z Rynku na północ, ku Bramie Wronieckiej (zburzonej przez Prusaków[1]) i dalej do m.in. Wronek oraz do Szczecina. W średniowieczu mieszkali tu głównie rzeźnicy i piwowarzy, czerpiący wodę z pobliskiej (obecnie skanalizowanej) Bogdanki[2]. Obecna zabudowa w dużym stopniu pochodzi z XIX wieku, jak również z odbudowy po II wojnie światowej[1] (teren ten mocno ucierpiał w czasie bitwy o Poznań w 1945, straty w zabudowie dochodziły do 90%[3])[4].
W przeszłości (przed 1939) przy ulicy znajdowały się m.in.:
- składnica licytacyjna Brunona Trzeciaka (za Pałacem Mielżyńskich),
- kawiarnia Jana Geislera, właściciela pobliskiej ujeżdżalni Geislera (pierwszy taki lokal w Poznaniu[4][5] z ogrodem, bilardem i kręglami),
- Zakłady Elektro-Mechaniczne K. Kaczmarek i J. Fleih (nr 4),
- skład komisowy Towarzystwa Akcyjnego "Zawiercie" Bronisława Gliksmana (nr 4),
- Poznańska Fabryka Bielizny Jana Ebertowskiego (nr 6/8),
- piekarnia reemigranta z Westfalii, Wacława Jankowiaka (nr 10), który wprowadził na rynek poznański chleb razowy,
- restauracja i sala posiedzeń Franciszka Tomczyka (nr 13),
- przedstawicielstwo fabryki "Richard Heike" (Walentego Grządzielskiego pod nr 16)[5].
Synami piekarza Wacława Jankowiaka, którzy zamieszkiwali przy ulicy byli profesorowie poznańskich szkół wyższych: Józef Jankowski (balneolog), Adam Jankowski (higienista) oraz Ludwik Jankowski (ekonomista)[5].
Obecnie pod numerem 14 funkcjonuje Muzeum i Pracownia Józefa Ignacego Kraszewskiego[6], a także Ośrodek Dokumentacji Wielkopolskiego Środowiska Literackiego. Kamienica ta wzniesiona została w XVIII wieku na murach gotyckich piwnic.
W północnej części ulicy stoi Hotel Puro (budynek otrzymał Nagrodę Jana Baptysty Quadro w 2014)[7].
Zabytki
edytujW rejestrze zabytków znajdują się następujące budynki:
- zespół domu nr 2-3:
- dom od frontu zbudowany około 1756, przebudowany w 1864, odbudowany w 1957,
- dom od frontu zbudowany około 1796, przebudowany w latach 1873–1877, 1881, 1905, odbudowany w 1957,
- dom od frontu zbudowany około 1766, przebudowany w 1874, odbudowany w 1957,
- dom nr 5: zbudowany w XV wieku, ponownie w 1736, rozbudowany w latach 1784-1785, przebudowany w latach 1873-1876 i 1907, odbudowany w 1946,
- zespół domu nr 6-8:
- dom od frontu zbudowany około 1786, przebudowany w latach 1879-1882, odbudowany w 1957,
- dom od frontu zbudowany około 1804, przebudowany w 1879, odbudowany w 1957,
- dom od frontu zbudowany około 1766, przebudowany w 1879, odbudowany w 1957,
- dom nr 10 zbudowany w 1874,
- dom nr 13: zbudowany w XV wieku, przebudowany w latach 1805, 1879, 1905 i 1929,
- dom nr 14: zbudowany w XV wieku, przebudowany w latach 1803 i 1883,
- dom nr 15: zbudowany w XVI wieku, rozbudowany w latach 1794-1795, przebudowany w latach 1856 i 1876,
- zespół domu nr 16:
- dom od frontu zbudowany w XV wieku, rozbudowany około 1790, przebudowany w 1845,
- oficyna z 1908,
- dom nr 17-17a: zbudowany w XVI wieku, rozbudowany w 1766, przebudowany w latach 1872, odbudowany w 1950,
- dom nr 18: zbudowany około 1804, przebudowany w latach 1867-1868, rozbudowany około 1900,
- dom nr 19: zbudowany w XVI wieku, przebudowany w latach 1796 i 1875, odbudowany w latach 1968-1969,
- dom nr 20: zbudowany w XV wieku, przebudowany w latach 1796 i 1875, odbudowany w latach 1968-1969,
- dom nr 21: zbudowany w XV wieku, przebudowany w XVIII wieku i 1881, odbudowany w 1956,
- dom nr 22: zbudowany w XV wieku, przebudowany w XIX wieku i 1875, odbudowany w 1956,
- dom nr 23: zbudowany w XV wieku, przebudowany w latach 1776 i 1888,
- dom nr 24: zbudowany w XV wieku, przebudowany w latach 1805, 1879, 1905 i 1929,
- zespół domu nr 24:
- dom od frontu zbudowany w pierwszej połowie XV wieku, rozbudowany około 1775, przebudowany w 1835,
- oficyna lewa z pierwszej połowy XIX wieku,
- oficyna prawa z pierwszej połowy XIX wieku[8].
Transport
edytujUlicą przebiegała linia tramwajowa w kierunku Tamy Garbarskiej[4]. W 1993 roku przy ul. Wronieckiej powstał pierwszy w Polsce kontrapas dla rowerów[9].
Zobacz też
edytuj- Brama Wroniecka w Poznaniu
- ulica Wolnica w Poznaniu (dawniej Plac Wroniecki)
Bibliografia
edytuj- Zygmunt Zaleski, Nazwy ulic w Poznaniu, Magistrat Stołeczny Miasta Poznania, 1926
- Zbigniew Zakrzewski, Nazwy osobowe i historyczne ulic Poznania, Wydawnictwo Poznańskie, 1971
- Poznań plus 4 - plan miasta 1:20.000, wyd. Demart, Warszawa, 2006, ISBN 83-7427-282-1
Przypisy
edytuj- ↑ a b Włodzimierz Łęcki, Poznań. Przewodnik, Zysk i S-ka, Poznań, 2010, s. 126-127, ISBN 978-83-7506-466-7
- ↑ Poznań – przewodnik po zabytkach i historii, Janusz Pazder (oprac.), Jerzy Borwiński, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 119, ISBN 83-87847-92-5, OCLC 830535344.
- ↑ Andrzej Sakson (red.), Andrzej Skarzyński, Raport o stratach wojennych Poznania 1939–1945 [online], s. 197-198.
- ↑ a b c Marcin Libicki, Poznań – przewodnik, Piotr Libicki (ilustr.), Poznań: Wyd. „Gazeta Handlowa”, 1997, s. 315, ISBN 83-902028-4-0, OCLC 69302402.
- ↑ a b c Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Część 2, Kwartet, Poznań, 2006, s. 72-77, ISBN 83-60069-25-5
- ↑ Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego w Romanowie :: Informacje ogólne [online], muzeumkraszewskiego.pl [dostęp 2021-10-14] (ang.).
- ↑ Radio Merkury, Nagroda Quadro dla hotelu Puro [online].
- ↑ praca zbiorowa, ''Poznań. Spis zabytków architektury'', Urząd Miasta Poznania, Poznań, 2004, s. 242, ISBN 83-89525--07-0
- ↑ Kontrapas, kontraruch rowerowy? Jaka jest różnica?. zdm.poznan.pl. [dostęp 2019-02-16].f