Ulica Kozia w Poznaniu
Ulica Kozia – ulica znajdująca się w Poznaniu na Starym Mieście, na osiedlu Stare Miasto.
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widok ze wschodu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
420 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Poznania  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°24′26,0″N 16°55′58,8″E/52,407231 16,932997
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg, nazwa i historia
edytujUlica bieg zaczyna przy Placu Kolegiackim. Biegnąc ku zachodowi przecinka kolejno pod kątem prostym ulice: Klasztorną, Świętosławską, Wrocławską i Szkolną. Na dalszym odcinku, od północy dobiegają doń ulice Sieroca i Murna. Zakończenie traktu znajduje się pośród budynków dawnego szpitala im. Józefa Strusia (wcześniej klasztoru karmelitanek założonego przez Marię Ludwikę Gonzagę, żonę króla Jana Kazimierza, wzniesionego w 1667[1]) i przyjmuje formą pasażu z tarasami i niewielkimi schodami. W tym rejonie znajdują się też zabytkowe schody Böhmera i Preula. Ulica swoją nazwę zawdzięcza szyldowi, wiszącemu niegdyś nad oberżą, która przy niej stała[2][3]. W pierwszej połowie XVII wieku przy ulicy funkcjonowała jedna z łaźni miejskich[4].
W okresie międzywojennym, poznański nauczyciel i działacz społeczny, Józef Szafarkiewicz projektował przedłużenie ulicy do Alei Marcinkowskiego, tak aby odciążyć równoległą, bardzo ruchliwą ulicę Paderewskiego. Pomysł ten nigdy nie doczekał się realizacji[2][3].
20 listopada 1918, jeszcze przed wybuchem powstania wielkopolskiego, na terenie magazynu szkła i porcelany W. Zborowskiego (nr 6), przechowywano zdobyte tego samego dnia karabiny, bagnety i amunicję. Zdobył je oddział Stanisława Nogaja w magazynach wojskowych za Bramą Kaliską (Malta)[4].
Obiekty
edytujOd wschodu przy ulicy znajduje się Pałac Górków. W domu narożnym z ulicą Klasztorną mieścił się jeden z większych w Poznaniu w okresie międzywojennym, sklep z trumnami. Potem (pomiędzy ulicami Świętosławską i Szkolną) na trakt wychodzą tyły kamienic kupieckich stojących frontem do Starego Rynku. Pomiędzy ulicami Sierocą i Murną funkcjonowała przed II wojną światową Drukarnia Mieszczańska. Od strony ulicy Koziej, przed 1945, prowadził wjazd do kostnicy szpitala im. Józefa Strusia. W związku z tym wychodziły tędy, często bardzo uroczyste, kondukty pogrzebowe[2].
Pod numerem 8 znajduje się prawdopodobnie najstarszy zachowany dom przy ulicy. Charakteryzuje się wyjątkowo szeroką, jak na ten trakt, fasadą. Przed II wojną światową Kozia byłą ulicą spichrzów, zwłaszcza na odcinku w rejonie ulicy Świętosławskiej. W tym miejscu stał też skromny hotel Poznański i restauracja[2].
Na tej ulicy pod numerem 7, w lutym 1855, Hipolit Cegielski nabył za 2650 talarów[4] posesję, na której utworzył "fabrykę machin i narzędzi rolniczych"[5][6], zalążek początek późniejszych Zakładów Cegielskiego. Od strony ulicy prowadziło też wejście do willi z ogrodem, w której Cegielski mieszkał[2]. Miała ona trzynaście pokoi, osiem gościnnych i biurowych, dwie kuchnie, oranżerię i przeszklony salon. W ogrodzie funkcjonowała fontanna i poustawiano posągi. Z czasem posesję tę wykupił szpital[6].
Obecnie w kamienicy na rogu Koziej i Wrocławskiej jest siedziba gminy Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych Dni Ostatnich.
Zabytki
edytuj
kamienica, nr 8 na narożniku z ulicą Szkolną, z XV w, przebudowana w 1800, nr rej.: A-54 z 11.04.1958[7]- kamienica, nr 15, z XV w., przebudowana w XIX w., nr rej.: A-55 z 23.04.1966[7]
- kamienica, nr 21, z XV w., 1800, nr rej.: A-56 z 11.04.1958[7]
Przypisy
edytuj- ↑ Jerzy Borwiński, Poznań : przewodnik po zabytkach i historii, wyd. 1, Poznań: Wydawn. Miejskie, 2003, s. 106, ISBN 83-87847-92-5, OCLC 54072453 [dostęp 2022-12-14].
- ↑ a b c d e Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Cz. 2, W zasięgu hejnału, Poznań: Wydawnictwo Kwartet, 2006, s. 89, 102-105, ISBN 83-60069-25-5, OCLC 749727476 [dostęp 2022-12-14].
- ↑ a b Zbigniew Zakrzewski, Przechadzki po Poznaniu lat międzywojennych, wyd. 2, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 48, ISBN 83-01-04696-1, OCLC 65186627 [dostęp 2022-12-14].
- ↑ a b c Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 1971, s. 85
- ↑ Włodzimierz Łęcki: 365 zagadek o Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2010, s. 126.
- ↑ a b Maria Trzeciakowska, W dziewiętnastowiecznym Poznaniu, Poznań: Wydawn. Poznańskie, 1987, s. 35, ISBN 83-210-0540-3, OCLC 26084207 [dostęp 2022-12-14].
- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 166 [dostęp 2010-01-17].
Bibliografia
edytuj- Jacek Y. Łuczak: Spacerownik Poznański. Warszawa: Agora, 2010, s. 45. ISBN 978-83-268-0055-9.