Tuul’

Tuul’, także tuuli^[1] (mong. тууль, dosł. „epos”^[2]) – mongolska tradycja ustnego przekazu eposów przy akompaniamencie tradycyjnych instrumentów dwustrunowej lutni towszuur, fletu cuur i chordofonu morin chuur.

W 2009 roku tradycja tuul’ została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony UNESCO^[3].

Opis

Opowieści tuul’ mogą liczyć setki lub nawet tysiące wersów, łącząc w sobie elegie, błogosławieństwa, zaklęcia, baśnie, mity i pieśni ludowe^[4]. Do najbardziej znanych eposów mongolskich zalicza się historię tybetańskiego herosa Gesera, epos o Dżangarze^[2]^[5] i epos o chanie Charanguju^[1]. Opowieści mają wiele elementów wspólnych: młody heros wyrusza na koniu, by walczyć ze złem i znaleźć żonę. Przy pomocy najlepszego przyjaciela lub konia mówiącego ludzkim głosem zwycięża potwory i złe duchy, znajduje żonę i wraca do domu, by wieść szczęśliwe życie^[6].

Opowieści te wykonywane są przy akompaniamencie tradycyjnych instrumentów – w różnych rejonach Mongolii są to: dwustrunowa lutnia towszuur, flet cuur^[5], chordofony morin chuur^[4] czy igil^[7]. Wykonawcy (tuul’cz) muszą mieć wybitną pamięć i umiejętności artystyczne, by sprostać wymaganiom tuul’ łączącej elementy dramatu teatralnego, śpiewu i improwizacji wokalnej^[4]. Występy towarzyszą uroczystościom rodzinnym i religijnym oraz festiwalowi naadam^[3].

Tuul’ to system tradycyjnego przekazu wiedzy historycznej i kulturowej^[3]. Opowieści przekazywane są z pokolenia na pokolenie, najczęściej z ojca na syna. Współcześnie tradycja jest zagrożona, tuul’ pielęgnowana jest przez 10 wykonawców w odległych rejonach Mongolii zachodniej^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b Carole Pegg: Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press, 2001, s. 51. ISBN 978-0-295-98112-3. [dostęp 2015-01-03].
↑ ^a ^b Victor H. Mair, Mark Bender: The Columbia Anthology of Chinese Folk and Popular Literature. Columbia University Press, 2011, s. 222. ISBN 978-0-231-15313-3. [dostęp 2015-01-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c UNESCO ICH: Mongol Tuuli, Mongolian epic. [dostęp 2015-01-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d UNESCO ICH: Nomination for inscription on the Urgent Safeguarding List in 2009 (Reference No. 00310). [dostęp 2015-01-03]. (ang.).
↑ ^a ^b Chao Gejin. Mongolian Oral Epic Poetry: An Overview. „Journal of Oral Tradition”, s. 322–336, 1997. 12/2. (ang.).
↑ Carole Pegg: Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press, 2001, s. 55. ISBN 978-0-295-98112-3. [dostęp 2015-01-03].
↑ Carole Pegg: Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press, 2001, s. 52. ISBN 978-0-295-98112-3. [dostęp 2015-01-03].

Linki zewnętrzne

UNESCO: Mongol Tuuli: Mongolian epic. [w:] Youtube [on-line]. [dostęp 2015-01-03]. (ang.).

[Pegg51-1] Carole Pegg: Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press, 2001, s. 51. ISBN 978-0-295-98112-3. [dostęp 2015-01-03].

[Mair222-2] Victor H. Mair, Mark Bender: The Columbia Anthology of Chinese Folk and Popular Literature. Columbia University Press, 2011, s. 222. ISBN 978-0-231-15313-3. [dostęp 2015-01-03]. (ang.).

[unesco1-3] UNESCO ICH: Mongol Tuuli, Mongolian epic. [dostęp 2015-01-03]. (ang.).

[unesco2-4] UNESCO ICH: Nomination for inscription on the Urgent Safeguarding List in 2009 (Reference No. 00310). [dostęp 2015-01-03]. (ang.).

[Gejin-5] Chao Gejin. Mongolian Oral Epic Poetry: An Overview. „Journal of Oral Tradition”, s. 322–336, 1997. 12/2. (ang.).

[Pegg55-6] Carole Pegg: Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press, 2001, s. 55. ISBN 978-0-295-98112-3. [dostęp 2015-01-03].

[Pegg52-7] Carole Pegg: Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press, 2001, s. 52. ISBN 978-0-295-98112-3. [dostęp 2015-01-03].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]