Wikipedia

Lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony

lista w projekcie Wikimedia

Lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony (ang. List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding – USL) – lista zjawisk z zakresu dziedzictwa niematerialnego i związanych z nim przestrzeni kulturowych wymagających pilnych działań na rzecz ich ochrony. Lista, stworzona na mocy Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (ang. Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage)[1], prowadzona jest przez UNESCO.

Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego odnosi się do współcześnie praktykowanych zjawisk kulturowych przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Zaliczają się do nich:

  • tradycje i przekazy ustne, w tym język jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego
  • sztuki widowiskowe i tradycje muzyczne
  • zwyczaje, obyczaje i obchody świąteczne
  • wiedza o przyrodzie i wszechświecie oraz związane z nią praktyki
  • umiejętności związane z tradycyjnym rzemiosłem[2]

Tryb wpisywania zjawisk (tzw. „elementów”) na Listę jest zbliżony do procedury przyjętej dla Listy Światowego Dziedzictwa prowadzonej na mocy Konwencji UNESCO z 1972 r. O wpisie na listę decyduje Międzyrządowy Komitet ds. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego wybierany przez przedstawicieli rządów krajów, które podpisały Konwencję. Wnioski o wpis mogą być kierowane do Komitetu przez rządy krajów – Państw-Stron Konwencji. Większość rządów krajów działających w ramach konwencji scedowała to uprawnienie na odpowiednie instytucje krajowe[3].

Lista

edytuj

Stan na rok 2020:

Albania (1)

edytuj
  Dżubleta, tradycyjny strój kobiecy: umiejętności, rękodzieło i wykorzystanie[4] 2022

Algieria (1)

edytuj
  Wiedza i umiejętności mierzących poziom wody w foggarach – komornicy wodni Touat i Tidikelt[5] 2018

Azerbejdżan (2)

edytuj
Tradycyjna gra na koniach z Karabachu[6] 2013
Yalli (kochari, tenzere) – tradycyjne tańce grupowe Nachiczewanu[7] 2018

Białoruś (2)

edytuj
Rytuał Kaljady (Каляда) – Bożonarodzeniowych Carów[8] 2009
Wiosenny obrzęd Jurajski Karahod (Вяснавы абрад „Юраўскі карагод”)[9] 2019

Botswana (3)

edytuj
  Garncarstwo w regionie Kgatleng[10] 2012
Dikopelo – muzyka ludowa Bakgatla ba Kgafela w regionie Kgatleng[11] 2017
Taniec ludowy seperu i związane z nim praktyki[12] 2019

Brazylia (1)

edytuj
Yaokwa – obrzęd służący zachowaniu porządku społecznego i kosmologicznego[13] 2011

Chile (1)

edytuj
  Ceramika z Quinchamalí i Santa Cruz de Cuca[14] 2022

Chiny (7)

edytuj
Festiwal Noworoczny Qiang[15] 2009
Projektowanie i budowa chińskich mostów łukowych[16] 2009
Tradycyjne techniki włókiennicze grupy etnicznej Li[17] 2009
Meszrep[18] 2010
  Technologia budowania wodoszczelnych przedziałów w chińskich dżonkach[19] 2010
  Chińska technika druku z zastosowaniem drewnianych ruchomych czcionek[20] 2010
Opowieści Yimakan ludu Nanajów[21] 2011

Chorwacja (1)

edytuj
  Śpiew ojkanje[22] 2010

Egipt (2)

edytuj
Tradycyjne pacynki[23] 2018
Ręczne tkactwo w Górnym Egipcie (Sa'eed)[24] 2020

Filipiny (1)

edytuj
Buklog, system rytuałów dziękczynienia ludu Subanon[25] 2019

Francja (1)

edytuj
  Paghjella – świecka i liturgiczna tradycja śpiewu wielogłosowego na Korsyce[26] 2009

Gwatemala (1)

edytuj
Ceremonia Paach[27] 2013

Indonezja (2)

edytuj
  Taniec Saman[28] 2011
  Noken – wyrób wielofunkcyjnych toreb, rękodzielnictwo ludności Papui[29] 2012

Iran (2)

edytuj
Naqqāli – irańska opowieść dramatyczna[30] 2011
Lenj – tradycyjne irańskie statki z Zatoki Perskiej[30] 2011

Kambodża (2)

edytuj
  Chapei Dang Veng[31] 2016
Lkhon Khol Wat Svay Andet[32] 2018

Kenia (4)

edytuj
Tradycje i praktyki ludu Mijikenda związane z Kayas[33] 2009
Taniec Isukuti wykonywany przez społeczności Isukha i Idakho w zachodniej Kenii[34] 2014
Enkipaata, Eunoto i Olng'eszerr – trzy rytuały wejścia w dorosłość społeczności Masajów[35] 2018
  Obrzędy i praktyki związane z sanktuarium Kit Mikayi[36] 2019

Kirgistan (1)

edytuj
Sztuka akynów, kirgiskich opowiadaczy eposów[37] 2012

Kolumbia (3)

edytuj
  Tradycyjna muzyka vallenato z regionu Magdaleny[38] 2015
Kolombijsko-wenezuelskie pieśni przy pracy z Llanos[39] – wpis wraz z Wenezuelą 2017
Tradycyjna wiedza i techniki związane z Barniz de Pasto z Putumayo i Nariño[40] 2020

Łotwa (1)

edytuj
Przestrzeń kulturowa Suiti[41] 2009

Macedonia Północna (1)

edytuj
Głasoeczko - męski śpiew dwugłosowy[42] 2015

Mali (2)

edytuj
Sanké mon – rytuał wspólnego połowu ryb[43] 2009
Obrzęd mądrości tajnego stowarzyszenia Kôrêdugaw[44] 2011

Maroko (1)

edytuj
Taskiwin – taniec wojenny z Atlasu Wysokiego[45] 2017

Mauretania (1)

edytuj
Epos mauretański[46] 2011

Mauritius (1)

edytuj
Sega tambour Chagos[47] 2019

Mikronezja (1)

edytuj
  Tradycyjna nawigacja i budowanie piróg na Wyspach Karolińskich[48] 2021

Mongolia (7)

edytuj
Taniec ludowy Biyelgee[49] 2009
Tradycja epicka Tuuli[50] 2009
Tradycja muzyczna Tsuur[51] 2009
Technika gry na limbie towarzyszącej ludowym „długim pieśniom” – oddech cyrkulacyjny[52] 2011
  Kaligrafia mongolska[53] 2013
Rytuał przekonywania wielbłądów[54] 2015
Tradycyjne praktyki mogolskie oddawania czci świętym miejscom[55] 2017

Namibia (1)

edytuj
Aixan/Gana/Ob#ANS TSI/Khasigu, znajomość i umiejętności muzyczne przodków[56] 2020

Pakistan (1)

edytuj
Suri Jagek (obserwacja słońca), tradycyjne praktyki meteorologiczne i astronomiczne bazujące na obserwacji słońca, księżyca i gwiazd w odniesieniu do lokalnej topografii[57] 2018

Peru (1)

edytuj
Eshuva – śpiewane modlitwy plemienia Huachipair w języku harákmbut[58] 2011

Portugalia (2)

edytuj
  Wyrób dzwonków pasterskich[59] 2015
  Wyrób czarnej ceramiki z Bisalhães[60] 2016

Syria (1)

edytuj
Teatr cieni[61] 2018

Turcja (1)

edytuj
Język gwizdów[62] 2017

Uganda (5)

edytuj
Bigwala – muzyka i taniec Królestwa Busoga[63] 2005/2008
Empaako – tradycje ludów Batooro, Banyoro, Batuku, Batagwenda i Banjabindi w zachodniej Ugandzie[64] 2013
Rytualne oczyszczenie chłopców z plemienia Lango w środkowo-północnej Ugandzie[65] 2014
Koogere – tradycja ustna ludów Basongora, Banjabindi i Batooro[66] 2015
Lira Madi – muzyka i taniec[67] 2016

Ukraina (1)

edytuj
  Pieśni kozackie z regionu dniepropetrowskiego[68] 2016

Wenezuela (2)

edytuj
Tradycje ustne ludu Mapoyo[69] 2014
Kolombijsko-wenezuelskie pieśni przy pracy z Llanos[39] – wpis wraz z Kolumbią 2017

Wietnam (2)

edytuj
  Tradycja śpiewu Ca trù[70] 2009
Pieśni Xoan z Phú Thọ[71] 2011

Zjednoczone Emiraty Arabskie (2)

edytuj
Al Sadu – tradycyjna sztuka tkacka[72] – wpis wraz z Omanem 2012
Al Azi – sztuka poezji pochwalnej, dumy i hartu[73] 2017

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Internetowy System Aktów Prawnych: Dz.U. 2011 nr 172 poz. 1018: Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu dnia 17 października 2003 r.. [dostęp 2013-11-18]. (pol.).
  2. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Czym jest niematerialne dziedzictwo kulturowe?. [dostęp 2013-11-18]. (pol.).
  3. ↑ Intergovernmental Committee for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage. UNESCO. [dostęp 2011-05-24]. (ang.).
  4. ↑ UNESCO ICH: Xhubleta, skills, craftsmanship and forms of usage. [dostęp 2023-05-23]. (ang.).
  5. ↑ UNESCO ICH: Knowledge and skills of the water measurers of the foggaras or water bailiffs of Touat and Tidikelt. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  6. ↑ UNESCO ICH: Chovqan, a traditional Karabakh horse-riding game in the Republic of Azerbaijan. [dostęp 2013-12-07]. (ang.).
  7. ↑ UNESCO ICH: Yalli (Kochari, Tenzere), traditional group dances of Nakhchivan. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  8. ↑ UNESCO ICH: Rite of the Kalyady Tsars (Christmas Tsars). [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  9. ↑ UNESCO ICH: Spring rite of Juraŭski Karahod. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  10. ↑ UNESCO ICH: Earthenware pottery-making skills in Botswana’s Kgatleng District. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  11. ↑ UNESCO ICH: Dikopelo folk music of Bakgatla ba Kgafela in Kgatleng District. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
  12. ↑ UNESCO ICH: Seperu folkdance and associated practices. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  13. ↑ UNESCO ICH: Yaokwa, the Enawene Nawe people’s ritual for the maintenance of social and cosmic order. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  14. ↑ UNESCO ICH: Quinchamalí and Santa Cruz de Cuca pottery. [dostęp 2023-10-07]. (ang.).
  15. ↑ UNESCO ICH: Qiang New Year festival. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  16. ↑ UNESCO ICH: Traditional design and practices for building Chinese wooden arch bridges. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  17. ↑ UNESCO ICH: Traditional Li textile techniques: spinning, dyeing, weaving and embroidering. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  18. ↑ UNESCO ICH: Meshrep. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  19. ↑ UNESCO ICH: Watertight-bulkhead technology of Chinese junks. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  20. ↑ UNESCO ICH: Wooden movable-type printing of China. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  21. ↑ UNESCO ICH: Hezhen Yimakan storytelling. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  22. ↑ UNESCO ICH: Ojkanje singing. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  23. ↑ UNESCO ICH: Traditional hand puppetry. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  24. ↑ UNESCO ICH: Handmade weaving in Upper Egypt (Sa'eed). [dostęp 2020-12-18]. (ang.).
  25. ↑ UNESCO ICH: Buklog, thanksgiving ritual system of the Subanen. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  26. ↑ UNESCO ICH: Cantu in paghjella, a secular and liturgical oral tradition of Corsica. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  27. ↑ UNESCO ICH: Paach ceremony. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  28. ↑ UNESCO ICH: Saman dance. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  29. ↑ UNESCO ICH: Noken multifunctional knotted or woven bag, handcraft of the people of Papua. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  30. ↑ a b UNESCO ICH: Traditional skills of building and sailing Iranian Lenj boats in the Persian Gulf. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  31. ↑ UNESCO ICH: Chapei Dang Veng. [dostęp 2016-12-23]. (ang.).
  32. ↑ UNESCO ICH: Lkhon Khol Wat Svay Andet. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  33. ↑ UNESCO ICH: Traditions and practices associated with the Kayas in the sacred forests of the Mijikenda. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  34. ↑ UNESCO ICH: Isukuti dance of Isukha and Idakho communities of Western Kenya. [dostęp 2014-12-20]. (ang.).
  35. ↑ UNESCO ICH: Enkipaata, Eunoto and Olng'esherr, three male rites of passage of the Maasai community. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  36. ↑ UNESCO ICH: Rituals and practices associated with Kit Mikayi shrine. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  37. ↑ UNESCO ICH: AAla-kiyiz and Shyrdak, art of Kyrgyz traditional felt carpets. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  38. ↑ UNESCO ICH: Traditional Vallenato music of the Greater Magdalena region. [dostęp 2015-12-10]. (ang.).
  39. ↑ a b UNESCO ICH: Colombian-Venezuelan llano work songs. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
  40. ↑ UNESCO ICH: Traditional knowledge and techniques associated with Pasto Varnish mopa-mopa of Putumayo and Nariño. [dostęp 2020-12-18]. (ang.).
  41. ↑ UNESCO ICH: Suiti cultural space. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  42. ↑ UNESCO ICH: Glasoechko, male two-part singing in Dolni Polog. [dostęp 2015-12-10]. (ang.).
  43. ↑ UNESCO ICH: Sanké mon, collective fishing rite of the Sanké. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  44. ↑ UNESCO ICH: Secret society of the Kôrêdugaw, the rite of wisdom in Mali. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  45. ↑ UNESCO ICH: Taskiwin, martial dance of the western High Atlas. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
  46. ↑ UNESCO ICH: Moorish epic T’heydinn. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  47. ↑ UNESCO ICH: Sega tambour Chagos. [dostęp 2019-12-26]. (ang.).
  48. ↑ UNESCO ICH: Carolinian wayfinding and canoe making. [dostęp 2021-09-26]. (ang.).
  49. ↑ UNESCO ICH: Mongol Biyelgee, Mongolian traditional folk dance. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  50. ↑ UNESCO ICH: Mongol Tuuli, Mongolian epic. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  51. ↑ UNESCO ICH: Traditional music of the Tsuur. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  52. ↑ UNESCO ICH: Folk long song performance technique of Limbe performances – circular breathing. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  53. ↑ UNESCO ICH: Mongolian calligraphy. [dostęp 2013-12-07]. (ang.).
  54. ↑ UNESCO ICH: Coaxing ritual for camels. [dostęp 2015-12-10]. (ang.).
  55. ↑ UNESCO ICH: Mongolian traditional practices of worshipping the sacred sites. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
  56. ↑ UNESCO ICH: Aixan/Gana/Ob#ANS TSI //Khasigu, ancestral musical sound knowledge and skills. [dostęp 2020-12-18]. (ang.).
  57. ↑ UNESCO ICH: Suri Jagek (observing the sun), traditional meteorological and astronomical practice based on the observation of the sun, moon and stars in reference to the local topography. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  58. ↑ UNESCO ICH: Eshuva, Harákmbut sung prayers of Peru’s Huachipaire people. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  59. ↑ UNESCO ICH: Manufacture of cowbells. [dostęp 2015-12-q0]. (ang.).
  60. ↑ UNESCO ICH: Bisalhães black pottery manufacturing process. [dostęp 2016-12-23]. (ang.).
  61. ↑ UNESCO ICH: Shadow play. [dostęp 2018-12-23]. (ang.).
  62. ↑ UNESCO ICH: Whistled language. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
  63. ↑ UNESCO ICH: Bigwala, gourd trumpet music and dance of the Busoga Kingdom in Uganda. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  64. ↑ UNESCO ICH: Empaako tradition of the Batooro, Banyoro, Batuku, Batagwenda and Banyabindi of western Uganda. [dostęp 2013-12-07]. (ang.).
  65. ↑ UNESCO ICH: Male-child cleansing ceremony of the Lango of central northern Uganda. [dostęp 2014-12-20]. (ang.).
  66. ↑ UNESCO ICH: Koogere oral tradition of the Basongora, Banyabindi and Batooro peoples. [dostęp 2015-12-10]. (ang.).
  67. ↑ UNESCO ICH: Ma'di bowl lyre music and dance. [dostęp 2016-12-23]. (ang.).
  68. ↑ UNESCO ICH: Cossack’s songs of Dnipropetrovsk Region. [dostęp 2016-12-23]. (ang.).
  69. ↑ UNESCO ICH: Mapoyo oral tradition and its symbolic reference points within their ancestral territory. [dostęp 2014-12-20]. (ang.).
  70. ↑ UNESCO ICH: Ca trù singing. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  71. ↑ UNESCO ICH: Xoan singing of Phú Thọ Province, Viet Nam. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  72. ↑ UNESCO ICH: Al Sadu, traditional weaving skills in the United Arab Emirates. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  73. ↑ UNESCO ICH: Al Azi, art of performing praise, pride and fortitude poetry. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Lista_niematerialnego_dziedzictwa_kulturowego_wymagającego_pilnej_ochrony&oldid=74161263”