Towarzystwo Kółek Rolniczych im. Stanisława Staszica

Towarzystwo Kółek Rolniczych im. Stanisława Staszica – legalne społeczno-gospodarcze stowarzyszenie chłopów Królestwa Polskiego działające w latach 1906–1915.

Działalność

Powstało 9 grudnia 1906 z inicjatywy działaczy Związku Młodej Polski Ludowej na zebraniu w którym uczestniczyło 200 chłopów. Wśród założycieli i organizatorów TKR znaleźli się wszyscy członkowie redakcji „Siewby”^[1] Celem Towarzystwa było „podniesienie dobrobytu, oświaty i moralności ludu”, a także „krzewienie wiedzy demokratyzmu i świadomość praw i obowiązków obywatelskich”^[2]. Do czołowych działaczy należeli aktywiści ruchu siewbiarskiego i zaraniarskiego: Tomasz Nocznicki, Błażej Dzikowski, Jan Kielak, Piotr Koczara, Teofil Kurczak, Mateusz Manterys. Na czele TKR stał Zarząd Główny. Podlegały mu kółka rolnicze których w latach 1907–1914 zorganizowano łącznie 140 (głównie w Warszawskiem, Kieleckiem, Lubelskiem) zrzeszających ok. 3 tys. chłopów^[3]. Kółka rolnicze organizowały pogadanki i odczyty o rolnictwie i hodowli bydła, prowadziły poletka doświadczalne, pośredniczyły w sprowadzaniu maszyn rolniczych i ziarna siewnego, tworzyły spółki mleczarskie i zakładały biblioteki. Po powstaniu w grudniu 1915 Polskiego Stronnictwa Ludowego Towarzystwo zgodnie ze stanowiskiem tej partii włączyło się do pracy Wydziału Kółek Rolniczych (WKR) przy Centralnym Towarzystwie Rolniczym. Od 1917 PSL domagało się usamodzielnienia WKR od CTR. Częściowo ten zamiar zrealizował zjazd WKR w styczniu 1918 gdy przemianowano go na Towarzystwo Kółek Rolniczych przy CTR^[4]. Dopiero jednak na zjeździe w marcu 1920 na bazie TKR powstał już w pełni samodzielny Centralny Związek Kółek Rolniczych^[5].

Przypisy

↑ Jerzy Mazurek, Kraj a emigracja: ruch ludowy wobec wychodźstwa chłopskiego do krajów do krajów Ameryki Łacińskiej (do 1939 roku), Warszawa 2006, s. 252.
↑ Statut Towarzystwa Kółek Rolniczych im. Staszica, Warszawa 1906, s. 1.
↑ Jerzy Bartyś, Kółka rolnicze w Królestwie Polskim, Warszawa 1974, s. 74.
↑ Jerzy Holzer, Jan Molenda, Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1967, s. 390.
↑ Jan Borkowski, Antoni Gurnicz, Kółka rolnicze w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1978, s. 67.

Bibliografia

Jerzy Bartyś, Kółka rolnicze w Królestwie Polskim, Warszawa 1974.
Jerzy Holzer, Jan Molenda, Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1967, s. 390

Źródła

Statut Towarzystwa Kółek Rolniczych im. Staszica (zarejestrowany przez warszawski urząd do spraw związków i stowarzyszeń, d. 9 listopada 1906 r. pod nr. 35) Warszawa 1906, Biblioteka Cyfrowa WBP w Lublinie – wersja elektroniczna

Linki zewnętrzne

Organizacyjne zebranie Towarzystwa Kółek Rolniczych im. Staszica, Portal internetowy – dawny Tłuszcz

[1] Jerzy Mazurek, Kraj a emigracja: ruch ludowy wobec wychodźstwa chłopskiego do krajów do krajów Ameryki Łacińskiej (do 1939 roku), Warszawa 2006, s. 252.

[2] Statut Towarzystwa Kółek Rolniczych im. Staszica, Warszawa 1906, s. 1.

[3] Jerzy Bartyś, Kółka rolnicze w Królestwie Polskim, Warszawa 1974, s. 74.

[4] Jerzy Holzer, Jan Molenda, Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1967, s. 390.

[5] Jan Borkowski, Antoni Gurnicz, Kółka rolnicze w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1978, s. 67.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]