Wikipedia

Tomasz Polak

polski teolog i filozof, były prezbiter katolicki
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 16 lip 2024. Od tego czasu wykonano 1 zmianę, która oczekuje na przejrzenie.

Tomasz Polak, do 30 kwietnia 2008 Tomasz Węcławski[1] (ur. 20 listopada 1952 w Poznaniu) – polski teolog specjalizujący się w teologii dogmatycznej i fundamentalnej, profesor zwyczajny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, były prezbiter katolicki, współtwórca Pracowni Pytań Granicznych UAM, tłumacz.

Tomasz Polak
Tomasz Węcławski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 listopada 1952
Poznań

profesor nauk teologicznych
Specjalność: teologia dogmatyczna, teologia fundamentalna
Alma Mater

Papieski Uniwersytet Gregoriański

Profesura

1999

Uczelnia

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys

edytuj

Święcenia kapłańskie przyjął 24 maja 1979[2]. Od 1983 był wykładowcą teologii fundamentalnej w Papieskim Wydziale Teologicznym w Poznaniu. W latach 1989–1996 piastował funkcję rektora Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu. W latach 1996–1998 był dziekanem Papieskiego Wydziału Teologicznego w Poznaniu, w latach 1998-2002 dziekanem i organizatorem Wydziału Teologicznego UAM, a w latach 1997-2002 członkiem Międzynarodowej Komisji Teologicznej w Rzymie. 4 listopada 1999 otrzymał tytuł profesora nauk teologicznych[3]. W latach 2003–2006 był członkiem Komitetu Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk i prezydium Fundacji Guardiniego w Berlinie. W 2004 otrzymał Złoty Krzyż Zasługi „za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej”[4].

Był członkiem Rady Nauki (do czerwca 2008 r.), organu opiniodawczo-doradczego Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jest współtwórcą Pracowni Pytań Granicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Przetłumaczył na język polski Ewangelię Marka, wydaną w 2000 jako Dobra nowina według św. Marka, udostępnioną przez autora w Internecie[5].

Jako jeden z nielicznych księży zdecydowanie mówił w 2002 o moralnej winie arcybiskupa Juliusza Paetza[6].

W dniach 3-4 stycznia 2007 na prośbę Rzecznika Praw Obywatelskich Janusza Kochanowskiego wraz z red. Zbigniewem Nosowskim i prof. Andrzejem Paczkowskim pracował w składzie komisji mającej zbadać dokumenty zgromadzone w Instytucie Pamięci Narodowej w sprawie arcybiskupa Stanisława Wielgusa. Komisja jednoznacznie potwierdziła, że dokumenty świadczą o podpisaniu przez ks. Wielgusa deklaracji współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa[7][8].

9 marca 2007 zostało opublikowane Oświadczenie dotyczące zamknięcia działalności kapłańskiej Tomasza Węcławskiego potwierdzające odejście ze stanu kapłańskiego, gdzie znalazły się słowa:

Po wieloletnim i gruntownym zastanowieniu doszedłem do przekonania, że z racji sumienia nie powinienem już w moim działaniu reprezentować instytucji i wspólnoty kościelnej. Zakończyłem i zamknąłem moją działalność kapłańską. Zamierzam działać publicznie wyłącznie na moją własną odpowiedzialność[9].

21 grudnia 2007 dokonał aktu apostazji z Kościoła katolickiego[10]. Tym samym, zgodnie z Kodeksem prawa kanonicznego, na mocy samego prawa zaciągnął na siebie karę ekskomuniki, co podkreślili 23 stycznia 2008 przedstawiciele poznańskiej Kurii Metropolitalnej[11], w odpowiedzi na artykuł Artura Sporniaka o Tomaszu Węcławskim w „Tygodniku Powszechnym”[12]. Decyzja Tomasza Węcławskiego dała okazję do dyskusji o wykładanych przez niego poglądach dotyczących Jezusa historycznego i początków chrześcijaństwa, toczonej na łamach „Tygodnika Powszechnego”[13][14][15].

30 kwietnia 2008 ożenił się i przyjął nazwisko żony: Polak[1][16][17]. Określa się jako ateista[18][19].

Poglądy

edytuj

W książce System kościelny Tomasz Polak uznał chrześcijaństwo za „fantazmat”, który powstał w wyniku traumy uczniów Jezusa po fakcie jego śmierci oraz ostatecznego fiaska zapowiadanego królestwa Bożego[20]. Wówczas dokonało się wtórne „ubóstwienie” mistrza z Nazaretu, a w perspektywie czasu coraz wyraźniejsze odejście od pierwotnego impulsu jego nauczania (zanurzonego w realiach ówczesnego judaizmu) w stronę budowy systemu kościelnego[20]. W efekcie konstruowania nowej doktryny religijnej doszło do radykalnej reinterpretacji postaci Jezusa, która odeszła od wymiaru historycznego w stronę „świadomości sfantazmowanej”[20].

Krytyka

edytuj

Poglądy Polaka poddał krytycznej analizie Grzegorz Strzelczyk. Zarzucił on poznańskiemu teologowi szereg słabo uzasadnionych „przed-sądów” oraz „niekonsekwencję” w punkcie wyjścia dalszych refleksji. Wpłynęły one na formułowane przez Polaka wnioski w następujący sposób:

  1. Polak dopuszcza się daleko posuniętej psychologizacji pierwszych chrześcijan, która przekracza ramy naukowej rekonstrukcji, a staje się autorską „konstrukcją”[21].
  2. Zdaniem Strzelczyka przedstawiona przez Polaka dynamika budowy systemu kościelnego znajduje podstawę przede wszystkim w domniemaniach dotyczących stanu psychicznego pierwszych świadków zmartwychwstania[21].
  3. Błędnym byłoby przekonanie o tym, że pierwsi chrześcijanie dążyli do skonstruowania nowego systemu religijnego; analiza źródeł wskazuje raczej na kluczową rolę doświadczenia zwanego „paschalnym”, które było pierwsze i zasadnicze. Dopiero później doświadczenie to stopniowo rozwijano, racjonalizowano i włączano w obręb usystematyzowanej refleksji teologicznej w ramach rozprzestrzeniania się nowej wiary[21].
  4. Źródło błędnych założeń Polaka tkwi, zdaniem Strzelczyka, jeszcze w publikacjach z okresu działalności w ramach Kościoła katolickiego. Opierały się one na koncepcji teologicznej, która pomija odrębność człowieka i Boga, a przez to także wyższość Boga w stosunku do człowieka; Polak miałby zawężać i ograniczać transcendencję do osobistego doświadczenia człowieka wewnątrz niego samego[21].
  5. Tego rodzaju uwewnętrznienie transcendencji w pismach Węcławskiego z czasem doprowadziło do zrównania wiary religijnej z tzw. „fantazmatem”[21].

Publikacje książkowe

edytuj
  • Obecność i spotkanie, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 1981.
  • Zwischen Sprache und Schweigen. Eine Erörterung der theologischen Apophase im Gespräch mit Vladimir N. Lossky und Martin Heidegger, Pontificia Università Gregoriana, Roma 1983 (publikacja doktoratu; wyd. 2 Minerva-Fachserie Theologie, Minerva Publikation, München 1985).
  • Elementy chrystologii, „Biblioteka Pomocy Naukowych”, PWT Poznań, 1988.
  • Gdzie jest Bóg? Małe wprowadzenie do teologii dla tych, którzy nie boją się myśleć, Znak, Kraków 1992 (wyd. 2 Poznań 2002).
  • Jezus. Bóg, któremu wierzymy, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 1993 (wyd. 2 Poznań 1996).
  • Wspólny świat religii, „Biblioteka Filozofii Religii”, Znak, Kraków 1995.
  • Rekolekcje z Karlem Čapkiem, W drodze, Poznań 1995 (wyd. czeskie Rekolekce s Karlem Čapkem Praha 1996).
  • W teologii chodzi o Ciebie. Przewodnik po źródłach i skutkach teologicznej wyobraźni, „Teologia Żywa”, Znak, Kraków 1995.
  • Chrystus naszej wiary, „Biblioteka Pomocy Naukowych”, PWT Poznań, 1995.
  • Ewangelia dla dzieci (wybór i tłumaczenie), Kraków 1997 (wyd. 2 poprawione Kraków 2006).
  • Sieć: powieść dla początkujących teologów i dla wszystkich, którzy chcieliby wiedzieć, czym tacy się zajmują (podręcznik teologii fundamentalnej w formie zbeletryzowanej), Znak, Kraków 1997.[22]
  • Abba. Wobec Boga Ojca, Kraków 1999.
  • Wielkie kryzysy tradycji chrześcijańskiej, Poznań 1999.
  • Sententia consonans eucharistiae. Zarys fundamentalnej teologii zorientowanej ku Eucharystii, Poznań 1999.
  • Tryptyk o pontyfikacie Jana Pawła II, opracowała i wstępem poprzedziła Mieczysława Makarowicz, Poznań 1999, współautor z: Janem Górą i Pawłem Mielcarkiem.
  • Dobra nowina według św. Marka, przekład z języka greckiego i wprowadzenie – objaśnienie ks. Tomasz Węcławski, Poznań 1999 (wyd. 2 Poznań 2004).
  • Pytanie o ducha XXI stulecia, Wydaw. Nauk. UAM, Poznań 2002.
  • Królowanie Boga. Dwa objaśnienia wyznania wiary Kościoła, Poznań 2003 (wyd. 2 Poznań 2004).
  • Powiedzcie prawdę, Wydawnictwo Znak, Kraków 2003.
  • Pokochać własne życie, W drodze, Poznań 2004.
  • Praeceptores. Teologia i teologowie języka niemieckiego (antologia); wybór, redakcja i komentarz Eligiusz Piotrowski i Tomasz Węcławski, „Poznańska Biblioteka Niemiecka”, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2005 (wyd. 2 Poznań 2007).
  • Królowanie Boga. Jeszcze trzy objaśnienia wyznania wiary Kościoła, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2005.
  • Pascha Jezusa (współpraca: Wojciech Bonowicz, Michał Okoński), Wydawnictwo Znak, Kraków 2006.
  • System kościelny, czyli przewagi pana K., Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM, Poznań 2020.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Biografia na stronie Węcławskiego/Polaka. [dostęp 2008-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-08)]. (pol.).
  2. ↑ Duchowieństwo diecezjalne oraz członkowie męskich instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego 2005, wyd. Apostolicum, Ząbki 2006.
  3. ↑ Prof. dr hab. Tomasz Polak, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2012-05-07].
  4. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 30 sierpnia 2004, „Monitor Polski”, 51 (poz. 871).. [dostęp 2008-05-31]. (pol.).
  5. ↑ Tomasz Węcławski: Tłumaczenie Ewangelii według Marka. [dostęp 2008-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
  6. ↑ Wywiad udzielony „Tygodnikowi Powszechnemu”, nr 14 z 7 kwietnia 2002 r.. [dostęp 2008-05-31]. (pol.).
  7. ↑ Rzecznik praw obywatelskich: abp Wielgus był świadomym tajnym współpracownikiem SB. ekai.pl (arch.), 2007-01-04. [dostęp 2021-03-19].
  8. ↑ Komunikat Kościelnej Komisji Historycznej w sprawie abp. Wielgusa. episkopat.pl (arch.), 2007-01-05. [dostęp 2021-03-19].
  9. ↑ Tomasz Węcławski: Deklaracja przesłana do Katolickiej Agencji Informacyjnej. [dostęp 2008-05-31]. (pol.).
  10. ↑ Tomasz Węcławski wystąpił z Kościoła. [dostęp 2008-05-31]. (pol.).
  11. ↑ Oświadczenie Kurii Metropolitalnej w Poznaniu w sprawie artykułu w Tygodniku Powszechnym [online], Archidiecezja Poznańska, 23 stycznia 2008 [dostęp 2008-05-31] [zarchiwizowane z adresu 2008-04-09].
  12. ↑ Jezus bez Bóstwa, „Tygodnik Powszechny”, nr 4, 27 stycznia 2008.. [dostęp 2011-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-06)]. (pol.).
  13. ↑ Grzegorz ks. Strzelczyk: Ku możliwemu, „Tygodnik Powszechny”, nr 7, 12 lutego 2008;. [dostęp 2008-05-31]. (pol.).
  14. ↑ Rafał ks. Nakonieczny: Pytania niebezpieczne, „Tygodnik Powszechny”, nr 8, 19 lutego 2008;. [dostęp 2008-05-31]. (pol.).
  15. ↑ Tomasz Węcławski: Zanikająca opowieść, „Tygodnik Powszechny”, nr 9, 26 lutego 2008.. [dostęp 2008-05-31]. (pol.).
  16. ↑ Tomasz Polak – dawniej ks. Węcławski. [dostęp 2008-05-31]. (pol.).
  17. ↑ Intelektualiści bronią prof. Polaka (Węcławskiego). [dostęp 2009-09-25]. (pol.).
  18. ↑ Tomasz Polak: Jezus miał autentyczne doświadczenie Boga. [dostęp 2021-01-08]. (pol.).
  19. ↑ Reset Obywatelski: Byli katolicy - Na wspak - odc. 10 - Konrad Szołajski i goście. [dostęp 2021-01-06]. (pol.).
  20. ↑ a b c Tomasz Polak: System kościelny, czyli przewagi Pana K.. Poznań: Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM, 2020, s. 34-39. ISBN 978-83-64902-89-5.
  21. ↑ a b c d e Grzegorz Strzelczyk. Tomasza Węcławskiego „Uniwersum wczesnych chrześcijan”: uwagi krytyczne. „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”. 42 (z. 1), s. 171-180, 2009. Katowice: Uniwersytet Śląski. 
  22. ↑ Pozycja udostępniona w całości w serwisie mateusz.pl.

Linki zewnętrzne

edytuj
  • Tomasz Polak [online], Pracownia Pytań Granicznych UAM, 1 listopada 2011 [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Tomasz_Polak&oldid=74283195”