Stanisław Wielgus (duchowny)
Stanisław Wojciech Wielgus[1] (ur. 23 kwietnia 1939 w Wierzchowiskach) – polski duchowny rzymskokatolicki, profesor filozofii, rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach 1989–1998, biskup diecezjalny płocki w latach 1999–2006, arcybiskup metropolita warszawski w 2007, arcybiskup tytularny Viminacium od 2007. Tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa PRL.
| Arcybiskup tytularny Viminacium | |||
| |||
| |||
| Data i miejsce urodzenia |
23 kwietnia 1939 | ||
|---|---|---|---|
| Arcybiskup metropolita warszawski | |||
| Okres sprawowania |
2007 | ||
| Biskup diecezjalny płocki | |||
| Okres sprawowania |
1999–2006 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Prezbiterat |
10 czerwca 1962 | ||
| Nominacja biskupia |
24 maja 1999 | ||
| Sakra biskupia |
1 sierpnia 1999 | ||
| Odznaczenia | |||
 
| |||
| Data konsekracji |
1 sierpnia 1999 |
|---|---|
| Miejscowość |
Płock |
| Miejsce | |
| Konsekrator | |
| Współkonsekratorzy |
Życiorys
edytujMłodość i wykształcenie
edytujUrodził się 23 kwietnia 1939 w Wierzchowiskach[2]. W latach 1952–1956 kształcił się w Liceum Biskupim w Lublinie[3]. Wskutek represji władz komunistycznych i pozbawienia szkoły statusu placówki państwowej świadectwo dojrzałości uzyskane tamże w 1956 dawało ograniczone uprawnienia[4]. Egzamin państwowy zdał w następnym roku w Liceum Korespondencyjnym w Lublinie[5]. W latach 1956–1962 odbył studia w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie i równocześnie na Wydziale Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[2][6]. Święceń prezbiteratu udzielił mu 10 czerwca 1962 w Lublinie tamtejszy biskup diecezjalny Piotr Kałwa[1][2]. W 1964 uzyskał magisterium z teologii. W latach 1965–1968 kontynuował studia na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, kończąc je z tytułem magistra filozofii[2]. Tamże w 1972 na podstawie dysertacji Quaestiones Nicolai Peripatetici (editio critica) uzyskał doktorat z filozofii[3][6], a w 1980 po przedłożeniu rozprawy Quaestiones super octo libros Physicorum Aristotelis habilitację[3]. W latach 1973–1975 i 1978 pogłębiał specjalizację na Uniwersytecie w Monachium jako stypendysta Fundacji im. Alexandra von Humboldta[2]. W 1988 otrzymał tytuł naukowy profesora filozofii[6][7].
Prezbiter
edytujPo przyjęciu święceń kapłańskich pracował jako wikariusz w parafiach: św. Tomasza Apostoła w Zamościu (1962–1963), św. Pawła w Lublinie (1963–1965) i św. Mikołaja w Hrubieszowie (1968–1969)[7]. W Lublinie i Hrubieszowie był jednocześnie prefektem młodzieży[6]. Otrzymał godności kanonika honorowego kapituły lubelskiej[8] oraz prałata Jego Świątobliwości[2].
Działalność naukowo-dydaktyczna
edytujW 1969 został pracownikiem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego jako asystent w Międzywydziałowym Instytucie Historii Kultury w Średniowieczu[3]. Od 1972 był zatrudniony jako adiunkt. W 1982 objął stanowisko docenta przy Katedrze Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Wydziału Filozofii[7]. W 1989 otrzymał etat profesora nadzwyczajnego, a w 1992 profesora zwyczajnego. Na uczelni był kierownikiem:, Sekcji Filozofii Teoretycznej Wydziału Filozofii (1984–1988), Międzywydziałowego Zakładu Kultury w Średniowieczu (1985–2006) i Katedry Historii Filozofii w Polsce na Wydziale Filozofii (1989–2006). Od 1986 do 1989 pełnił funkcję sekretarza generalnego Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1988–1989 sprawował urząd prorektora ds. studenckich, a w latach 1989–1998 rektora KUL[8]. W czasie administrowania uczelnią unormował jej status prawny i doprowadził do stabilizacji ekonomicznej. W tym czasie wzrosła liczba studentów i zainicjowano program wymiany studentów z innymi uniwersytetami[9]. W latach 1990–1993 był wiceprzewodniczącym Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich[7], a w latach 1992–1993 i 1997–1998 przewodniczącym Kolegium Rektorów Uczelni Wyższych Regionu Lubelskiego[2].
W 2000 został członkiem Zespołu ds. Etyki Badań Naukowych przy Przewodniczącym Komitetu Badań Naukowych[10]. Wszedł w skład Rady Programowej Katedry Studiów Polskich im. Mikołaja Kopernika w São Paulo[2]. Został wiceprezesem Lubelskiego Towarzystwa Naukowego i honorowym członkiem Towarzystwa Naukowego Płockiego[3]. Ponadto dołączył do organizacji naukowych, polskich: Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Societas Humboldtiana Polonorum, Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu oraz międzynarodowych: Associazione degli Storici Europei, Société Internationale pour l’Étude dla la Philosophie Médiévale, Academia Scientiarum et Artium Europaea i European Ethics Network[8]. W 1991 uczestniczył jako ekspert w Synodzie Biskupów poświęconym Europie[11]. W 1996 został konsultorem Rady Naukowej Konferencji Episkopatu Polski[12].
Objął funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Acta Mediaevalia”, został współredaktorem „Studiów Mediewistycznych”[3] i członkiem rady naukowej „Roczników Filozoficznych”[8].
W pracy naukowej zajmujący się historią filozofii polskiej oraz historią filozofii, teologii i prawa w średniowieczu[2].
Biskup
edytuj24 maja 1999 papież Jan Paweł II mianował go biskupem diecezjalnym diecezji płockiej[13]. 1 sierpnia 1999 otrzymał święcenia biskupie, odbył ingres do katedry płockiej i kanonicznie objął diecezję[7][14]. Konsekrował go kardynał Józef Glemp, prymas Polski[7], któremu asystowali Zygmunt Kamiński, arcybiskup metropolita szczecińsko-kamieński, i Józef Życiński, arcybiskup metropolita lubelski[1]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Aeterne Sapientiae et Caritati” (Odwiecznej Mądrości i Miłości)[15]. W czasie kierowania diecezją płocką zapoczątkował reformy mające poprawić jej sytuację ekonomiczną, zreorganizował sieć dekanatów[16], zainicjował utworzenie Katechizmu Płockiego, będącego zbiorem kilkuminutowych katechez wyjaśniających prawdy wiary, odczytywanych przed niedzielnymi mszami świętymi[9], a także powołał kilkanaście placówek medycznych i opiekuńczych działających w ramach Caritasu[17].
6 grudnia 2006 papież Benedykt XVI przeniósł go na urząd arcybiskupa metropolity warszawskiego[18][19]. 19 grudnia 2006 redakcja „Gazety Polskiej” opublikowała artykuł o mającej trwać 20 lat jego współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa PRL[20]. W odpowiedzi duchowny zaprzeczył współpracy, nazywając publikację mistyfikacją mającą na celu skompromitowanie go[21][22]. Solidarność z nim wyrazili między innymi: Prezydium Konferencji Episkopatu Polski[23], prymas Józef Glemp[24], kardynał Stanisław Dziwisz[25], Senat Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[26], duchowieństwo archidiecezji warszawskiej[27] i diecezji płockiej[28]. Na początku stycznia komisja powołana przez Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Kościelna Komisja Historyczna na podstawie kwerendy materiałów IPN ustaliły, że duchowny był świadomym i tajnym współpracownikiem organów bezpieczeństwa PRL[29][30]. On sam 5 stycznia 2007 przeciwstawił się tym ustaleniom[31]. Tego samego dnia kanonicznie objął archidiecezję warszawską[32] i wydał odezwę do wiernych archidiecezji, w której wyraził żal z powodu współpracy ze służbami bezpieczeństwa PRL i zaprzeczania faktom współpracy, prosił o przyjęcie go jako ich arcybiskupa, jednocześnie oddając się do dyspozycji papieża[33]. Odezwa była odczytywana w kościołach archidiecezji warszawskiej podczas mszy świętych 6 stycznia 2007[20]. W dniu ingresu, 7 stycznia 2007 Nuncjatura Apostolska w Polsce poinformowała, że tego dnia arcybiskup Stanisław Wielgus złożył rezygnację z urzędu, którą papież Benedykt XVI przyjął[34]. Dzień później Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej wydało komunikat informujący, że rezygnacja została przyjęta z dniem 6 stycznia 2007[35]. Równocześnie hierarcha został mianowany arcybiskupem tytularnym Viminacium[1]. W tym samym roku przeniósł się na stałe do Lublina[36], zostając tamtejszym rezydentem[7].
W strukturach Konferencji Episkopatu Polski pełnił funkcje: asystenta Krajowej Rady Katolików Świeckich (1999–2001)[9], przewodniczącego Rady Naukowej (2001–2007)[9][37], członka Rady Stałej (2002–2007)[38][37], współprzewodniczącego ze strony kościelnej Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i KEP (2004–2007)[37][39], ponadto w 2002 wszedł w skład Zespołu ds. Duszpasterskiej Troski o Radio Maryja[9]. Z nominacji papieża Jana Pawła II z 19 stycznia 2005 został konsultorem Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej[40].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytujPostanowieniem prezydenta RP Lecha Wałęsy z 5 listopada 1993 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[41].
Nadano mu honorowe obywatelstwo Pułtuska (2005)[42] i Płocka (2006)[43].
Otrzymał również Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej (1992)[8], Nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka (1998)[2], odznaczenie Lubelskiego Towarzystwa Naukowego „Resolutio Pro Laude” (1999)[6], Nagrodę Marszałka Województwa Mazowieckiego (2004)[44], Medal „Pro Memoria” (2005)[45] i Nagrodę im. Księdza Idziego Radziszewskiego za rok 2007[46].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Stanisław Wielgus. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2014-08-23]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j G. Polak: Kto jest kim w Kościele. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 1999, s. 400. ISBN 83-911554-0-4.
- ↑ a b c d e f Nota biograficzna Stanisława Wielgusa na stronie diecezji płockiej. diecezja.plock.pl (arch.). [dostęp 2014-08-23].
- ↑ J. Michalczyk. Odwiecznej mądrości i miłości. „Niedziela”. 24/2012. s. 10–11. ISSN 0208-872X. [dostęp 2014-10-26].
- ↑ T. Opaliński. Abp prof. dr hab. Stanisław Wojciech Wielgus. „Niedziela”. 51/2006. s. 5. ISSN 0208-872X. [dostęp 2014-10-26].
- ↑ a b c d e Nota biograficzna Stanisława Wielgusa na stronie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. kul.pl. [dostęp 2014-08-23].
- ↑ a b c d e f g Nota biograficzna Stanisława Wielgusa na stronie archidiecezji lubelskiej. archidiecezjalubelska.pl. [dostęp 2017-06-29].
- ↑ a b c d e Biogram naukowy Stanisława Wielgusa na stronie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. kul.pl. [dostęp 2014-10-20].
- ↑ a b c d e Biskup Stanisław Wielgus metropolitą warszawskim. episkopat.pl (arch.), 2006-12-06. [dostęp 2016-02-07].
- ↑ Bp Wielgus został członkiem Zespołu ds. Etyki Badań Naukowych. ekai.pl (arch.), 2000-06-06. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ A. Put. Nasi biskupi na synodzie. „Niedziela”. 40/2014 (edycja zielonogórsko-gorzowska). s. 4–5. ISSN 0208-872X. [dostęp 2014-10-27].
- ↑ Sylwetka bp Stanisława Wielgusa. zw.com.pl, 2006-12-06. [dostęp 2014-10-27].
- ↑ Ks. Wielgus mianowany biskupem diecezjalnym w Płocku. ekai.pl (arch.), 1999-05-24. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Płock: Konsekracja i ingres bp. Stanisława Wielgusa. ekai.pl (arch.), 1999-08-01. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Stanisław Wielgus na stronie Konferencji Episkopatu Polski. episkopat.pl. [dostęp 2016-10-08].
- ↑ Przychodzi pasterz dynamiczny. „Niedziela”. 51/2006 (edycja warszawska). ISSN 0208-872X. [dostęp 2014-10-26].
- ↑ A. Adamkowski: Rektor, biskup, metropolita. wiadomosci.gazeta.pl, 2006-12-08. [dostęp 2018-01-22].
- ↑ Rinuncia dell’Arcivescovo Metropolita di Warszawa (Polonia) e nomina del successore. press.vatican.va, 2006-12-06. [dostęp 2014-10-20]. (wł.).
- ↑ Nominacja metropolity warszawskiego. episkopat.pl (arch.), 2006-12-06. [dostęp 2016-02-07].
- ↑ a b Abp Stanisław Wielgus – od nominacji do rezygnacji (synteza). ekai.pl (arch.), 2007-01-07. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Oświadczenie rzecznika prasowego Kurii Płockiej. episkopat.pl (arch.), 2006-12-19. [dostęp 2016-02-07].
- ↑ Abp Wielgus: czuję się atakowany, komuś zależy, aby mnie skompromitować. ekai.pl (arch.), 2006-12-19. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Prezydium KEP: media naruszyły dobre imię abp. Wielgusa (dokumentacja). ekai.pl (arch.), 2006-12-20. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Prymas: zarzuty wobec abp. Wielgusa nie mogą być rzetelne. ekai.pl (arch.), 2006-12-19. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Kard. St. Dziwisz wyraża solidarność z abp. St. Wielgusem. ekai.pl (arch.), 2006-12-20. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ KUL: senat uczelni wyraża solidarność z abp. Wielgusem. ekai.pl (arch.), 2006-12-21. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Duchowni archidiecezji warszawskiej solidarni z abp Wielgusem (dokumentacja). ekai.pl (arch.), 2006-12-24. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Płoccy kapłani protestują przeciw publikacji „Gazety Polskiej”. ekai.pl (arch.), 2006-12-21. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Rzecznik praw obywatelskich: abp Wielgus był świadomym tajnym współpracownikiem SB. ekai.pl (arch.), 2007-01-04. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Komunikat Kościelnej Komisji Historycznej w sprawie abp. Wielgusa. episkopat.pl (arch.), 2007-01-05. [dostęp 2014-10-26].
- ↑ Oświadczenie abp. Stanisława Wielgusa. episkopat.pl (arch.), 2006-01-05. [dostęp 2014-10-26].
- ↑ Abp Wielgus objął kanonicznie archidiecezję warszawską. ekai.pl (arch.), 2007-01-05. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ UWAGA! Abp Wielgus wyraża skruchę (dokumentacja). ekai.pl (arch.), 2007-01-05. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Abp Wielgus – rezygnacja – komunikat Nuncjatury. episkopat.pl (arch.), 2007-01-07. [dostęp 2016-02-07].
- ↑ Rinuncia dell’Arcivescovo Metropolita di Warszawa (Polonia). press.vatican.va, 2007-01-08. [dostęp 2014-10-20]. (wł.).
- ↑ Abp Wielgus wycofał wniosek o autolustrację. ekai.pl (arch.), 2007-10-10. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ a b c Kard. Stanisław Dziwisz członkiem Rady Stałej KEP (popr.). ekai.pl (arch.), 2007-03-14. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Biskupi wybrali Radę Stałą Konferencji Episkopatu. ekai.pl (arch.), 2002-11-29. [dostęp 2019-07-13].
- ↑ Zmiany personalne w Komisjach i Radach KEP. episkopat.pl (arch.), 2004-05-01. [dostęp 2016-07-18].
- ↑ Nomina di Consultori della Congregazione per l’Educazione Cattolica. press.vatican.va, 2005-01-29. [dostęp 2014-10-20]. (wł.).
- ↑ M.P. z 1993 r. nr 66, poz. 585 – pkt. 59. [dostęp 2010-12-03].
- ↑ Uchwała Nr XXXV/387/2005 Rady Miejskiej w Pułtusku. bip.pultusk.pl, 2005-09-18. [dostęp 2014-08-23].
- ↑ Uchwała nr 39/IV/06 Rady Miasta Płocka. bip.plock.pl, 2006-12-29. [dostęp 2014-08-23].
- ↑ V edycja Nagrody Marszałka. mazovia.pl, 2004-12-21. [dostęp 2021-07-26].
- ↑ A. Małecka. Bp Stanisław Wielgus o polskich rękopisach średniowiecznych. „Niedziela”. 3/2006 (edycja płocka). ISSN 0208-872X. [dostęp 2014-10-26].
- ↑ Nagroda im. Księdza Idziego Radziszewskiego. kul.pl (arch.). [dostęp 2021-06-13].
Linki zewnętrzne
edytuj- Nota biograficzna Stanisława Wielgusa na stronie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [dostęp 2010-12-03].
- Biogram naukowy Stanisława Wielgusa na stronie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. [dostęp 2010-12-03].
- Nota biograficzna Stanisława Wielgusa na stronie archidiecezji lubelskiej. [dostęp 2017-06-29].
- Nota biograficzna Stanisława Wielgusa na stronie diecezji płockiej (arch.). [dostęp 2010-12-03]
- Stanisław Wielgus na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2016-10-08].
- Stanisław Wielgus [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-12-03] (ang.).
- Stanisław Wielgus, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2010-12-03].