Stefan Vrtel-Wierczyński
Stefan Vrtel-Wierczyński (ur. 26 grudnia 1886 w Hanowcach[1], zm. 3 lutego 1963 w Poznaniu[2]) – bibliotekarz i bibliograf, historyk literatury[1] polskiej i słowiańskiej, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza. W latach 1937–1947 (z przerwą podczas wojny) dyrektor Biblioteki Narodowej.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Dyrektor Biblioteki Narodowej | |
| Okres |
od 1937 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
  
| |
.jpg)
Życiorys
edytujBył z pochodzenia Czechem. Spolszczoną formę nazwiska: Wierczyński przybrał w roku 1919. Uczęszczał do C. K. Gimnazjum w Stryju, gdzie w 1905 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości z odznaczeniem (w jego klasie był m.in. Roman Gliniecki)[3]. Tu przewodził kółku samokształceniowemu, którego członkiem był m.in. Stanisław Vincenz. Odbył studia na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, w latach 1906–1908 był stypendystą Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Od 1909 do 1919 był nauczycielem w III Gimnazjum we Lwowie. Na podstawie rozprawy z 1912 Przyroda w warszawskim okresie twórczości Z. Krasińskiego uzyskał w 1915 stopień doktora filozofii. Podczas I wojny światowej w 1915 w Wiedniu został członkiem zarządu Polskiego Archiwum Wojennego[4].
W latach 1919–1920 pracował w Bibliotece Jagiellońskiej, potem do 1927 w Bibliotece Uniwersytetu we Lwowie, gdzie od 1924 wykładał też bibliografię i bibliotekoznawstwo[5]. W latach 1927–1936 i 1947–1950 pełnił funkcję dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Od 1928 na Uniwersytecie Adama Mickiewicza wykładał księgoznawstwo. Od 1 lipca 1937[6] do 1940 i w latach 1945–1947 był dyrektorem Biblioteki Narodowej. 29 września 1949 został mianowany profesorem nadzwyczajnym (31 grudnia 1956 zwyczajnym) Uniwersytetu Poznańskiego (w związku z czym od lipca 1950 przestał kierować Biblioteką) i objął Katedrę Literatur Zachodniosłowiańskich (później Katedry Literatur Słowiańskich). Za zasługi położone na polu nauki i jej organizacji, otrzymał w 1956 nagrodę Ministerstwa Szkół Wyższych, a w 1957 nagrodę naukową Poznania.
Był członkiem Towarzystwa Naukowego Lwowskiego, potem Warszawskiego, Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, kilku komisji PAU, potem Komitetu Slawistyki i Rusycystyki, Komitetu Słowiańskiego i Komitetu Nauk o Literaturze PAN. Działał w Związku Bibliotekarzy Polskich (ZBP) - w 1926 współzałożyciel Koła Lwowskiego, a w 1928 inicjator i przewodniczący Koła Poznańsko-Pomorskiego. W latach 1934–1939 przewodniczący Rady ZBP[5]. W 1946 wznowił „Przewodnik Bibliograficzny”, a w 1947 zainicjował „Bibliografię Zawartości Czasopism”. W 1948 twórca i pomysłodawca Polskiej Bibliografii Literackiej, utworzonej w strukturach Instytutu Badań Literackich. Wydał również zabytki literatury średniowiecznej (m.in. Rozmyślanie przemyskie 1952, Kazania gnieźnieńskie 1953).
Został pochowany na cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu (kwatera IIIL-5-2)[5].
Jego córka dr Zofia Grodecka była etnografką i muzealniczką oraz żołnierzem Armii Krajowej.
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
- Medal Niepodległości (25 lutego 1932)[7],
- Medal 10-lecia Polski Ludowej.
Upamiętnienie
edytujNa Osiedlu Różany Potok w Poznaniu, nieopodal kampusu uniwersyteckiego, znajduje się ulica S. Vrtela-Wierczyńskiego.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 590.
- ↑ TSG. Prof. Stefan Vrtel-Wierczyński (1886-1963). „Życie Literackie”. XIII (13 (583)), s. 8, 1963-03-31. Krakowskie Wydawnictwo „RSW” Prasa Kraków.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Stryju za rok szkolny 1905. Stryj: 1905, s. 56, 58.
- ↑ Polskie Archiwum Wojenne. „Nowości Illustrowane”. Nr 39, s. 6, 25 września 1915.
- ↑ a b c Wykaz miejsc spoczynku - Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich [online], www.sbp.pl [dostęp 2020-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-23].
- ↑ Pożegnanie dyr. Stefana Dembego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 146 z 3 lipca 1937.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 48, poz. 53 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
Bibliografia
edytuj- Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest? Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 796.
- Krystyna Tokarzówna: Stefan Vrtel-Wierczyński (26 grudnia 1886 – 3 lutego 1963) „Pamiętnik Literacki” nr 54/4, 1963, s. 557–564.
- Halina Pańczyk: Stefan Vrtel-Wierczyński jako slawista „Studia Rossica Posnaniensia” nr 19, 1988, s. 143–153.
- Bogdan Klukowski: Sylwetki Przewodniczących SBP Organizacji Bibliotekarzy Polskich 1917 – 2017, Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2017, s. 19–21.
Linki zewnętrzne
edytuj- Stefan Vrtel-Wierczyński – publikacje w bibliotece Polona