Wikipedia

Starliner

statek kosmiczny wyprodukowany przez Boeinga
Zobacz też: inne znaczenia.

Starliner (znany też jako CST-100) – statek kosmiczny częściowo wielokrotnego użytku, który został zaprojektowany do załogowych lotów kosmicznych na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej[1][2]. Starliner jest produkowany przez Boeinga w ramach programu Commercial Crew Program finansowanego przez NASA[3].

Boeing Starliner
Ilustracja
Boeing Starliner zbliżający się do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej w maju 2022 roku
Inne nazwy

CST-100

Producent

Boeing

Operator

Boeing

Państwo pochodzenia

 Stany Zjednoczone

Zastosowanie

Transport załogi i ładunków na Międzynarodową Stację Kosmiczną

Żywotność

210 dni

Produkcja
Stan obecny

W fazie rozwoju i testów

Liczba wszystkich lotów

2

Pierwszy lot

20 grudnia 2019

Ostatni lot

5 czerwca 2024

Dane techniczne
Masa

13000 kg

Objętość

11 m3

Multimedia w Wikimedia Commons

Starliner może pomieścić na swoim pokładzie maksymalnie do siedmiu astronautów oraz może on pozostać zadokowany do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej przez maksymalnie siedem miesięcy[4].

NASA wybrała statek kosmiczny Starliner oraz statek Dragon 2 należący do SpaceX do rundy kontraktowej Commercial Crew Transportation Capability wchodzącą w część programu Commercial Crew Program[5][6][7]. Pierwotnie planowano, że pierwszy załogowy lot testowy statku Starliner odbędzie się w 2017 roku[7].

Historia

edytuj

Starliner został zaprezentowany w 2010 roku jako pierwsza komercyjnie opracowana kapsuła kosmiczna Boeinga. Firma oświadczyła, że kapsuła będzie czerpać z doświadczeń z programów NASA takich jak program Apollo, program Space Transportation System czy program Międzynarodowej Stacji Kosmicznej[8]. Starliner miał być kompatybilny z wieloma rakietami nośnymi takimi jak Atlas V, Delta IV czy Falcon 9[9]. W lipcu 2010 roku Boeing stwierdził, że Starliner może działać już w 2015 roku, w przypadku uzyskania wymaganych zezwoleń i wymaganego finansowania[8].

W październiku 2011 roku NASA ogłosiła, że Orbiter Processing Facility-3 znajdujący się na terenie Kennedy Space Center zostanie wydzierżawiony firmie Boeing w celu ułatwienia produkcji i testów statku kosmicznego Starliner[10].

16 września 2014 roku NASA wybrała Boeinga oraz SpaceX jako dwie firmy, które otrzymają finansowanie w celu opracowania statku kosmicznego umożliwiającego transport amerykańskich astronautów na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej[11].

4 września 2015 roku Boeing ogłosił, że statek kosmiczny Starliner otrzyma nazwę CST-100 Starliner, która nawiązuje do samolotów pasażerskich firmy[12]. W listopadzie 2015 roku NASA ogłosiła, że wycofała Boeinga z wielomiliardowego kontraktu Commercial Resupply Services, którego celem było stworzenie bezzałogowego statku kosmicznego umożliwiającego zaopatrzenie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej[13].

W maju 2016 roku Boeing opóźnił pierwszy start statku Starliner z zaplanowanego 2017 roku na początek 2018 roku[14][15]. Następnie w październiku 2016 roku Boeing podjął decyzję o kolejnym opóźnieniu startu o sześć miesięcy, przesuwając datę startu na koniec 2018 roku[14].

Po niepowodzeniu pierwszego bezzałogowego orbitalnego lotu testowego statku kosmicznego Starliner, który odbył się pod koniec 2019 roku, NASA zgodziła się, aby Boeing sfinansował kolejny bezzałogowy lot orbitalny Boeing Orbital Flight Test 2, w sierpniu 2021 roku. Start ten został wstrzymany z powodu problemów z zaworami. Do końca września 2021 roku Boeing odłożył drugi lot Starlinera na czas nieokreślony[16]. Po naprawach Starliner został wystrzelony 19 maja 2022 roku, pomyślnie dolatując na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej[17].

Pierwszy załogowy lot statku kosmicznego Starliner w ramach misji Boeing Crew Flight Test został pierwotnie zaplanowany na lipiec 2023 roku[18]. Boeing ogłosił w czerwcu 2023 roku, że start opóźni się na czas nieokreślony między innymi z powodu problemów z pokładowym systemem spadochronów[19]. Ostatecznie misja odbyła się 5 czerwca 2024 roku[20].

Rozwój

edytuj
 
Zbiornik ciśnieniowy statku kosmicznego Starliner w dawnym Orbiter Processing Facility w październiku 2011 roku

Nazwa CST-100 (oznaczająca Crew Space Transportation-100) została po raz pierwszy użyta, gdy koncept Starlinera został upubliczniony przez dyrektora generalnego Bigelow Aerospace, Roberta Bigelowa w czerwcu 2010 roku[21].

Część umowy Commercial Crew Program, którą Boeing podpisał z NASA umożliwia Boeingowi sprzedaż miejsc dla turystów kosmicznych w lotach będących częścią programu Commercial Crew Program. Boeing zaproponował uwzględnienie tylko jednego miejsca na lot, które miałoby zostać przeznaczone dla kosmicznego turysty w cenie, która byłaby konkurencyjna w stosunku do stawek pobieranych przez Roscosmos[22].

Boeing zaprojektował statek kosmiczny Starliner tak, aby mógł on wylądować na ziemi z pomocą poduszek powietrznych, a nie w wodzie, jak wcześniejsze amerykańskie statki kosmiczne[23].

Kampania testowa

edytuj
 
Łączenie elementów statku kosmicznego Starliner w 2018 roku

We wrześniu 2011 roku Boeing ogłosił zakończenie serii kontrolowanych testów upadku statku kosmicznego Starliner w celu sprawdzenia konstrukcji poduszek powietrznych, które są częścią systemu amortyzacji kapsuły podczas jej lądowania. Poduszki powietrzne znajdują się pod osłoną termiczną statku kosmicznego Starliner i uruchamiane są na wysokości około 1500 metrów w trakcie opadania statku Starliner na spadochronie. Testy przeprowadzono na pustyni Mojave w Kalifornii[24].

W maju 2016 roku Boeing poinformował, że harmonogram przyszłych testów zostanie przesunięty o osiem miesięcy, aby móc zmniejszyć masę Starlinera oraz rozwiązać wszelkie problemy związane z aerodynamiką podczas startu[25]. Pierwszy orbitalny lot testowy zaplanowano na wiosnę 2019 roku, a pierwszy załogowy lot (Boeing Crew Flight Test) zaplanowano na lato 2019 roku. Zaplanowano, że załogowy lot będzie trwać 14 dni i zabierze na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej jednego astronautę NASA oraz jednego pilota testowego Boeinga[26][27]. W kwietniu 5 grudnia 2018 roku NASA ogłosiła, że pierwszy załogowy lot, pierwotnie zaplanowany na listopad 2018 roku, prawdopodobnie odbędzie się w 2019 lub 2020 roku[28]. W sierpniu 3 września 2018 roku NASA powołała pierwszą kadrę astronautów programu Commercial Crew Program, która składała się z czterech astronautów: Roberta Behnkena, Erica Boe, Sunitę Williams i Douglasa Hurleya[29].

W lipcu 2018 roku poinformowano o problemie z zaworami w systemie przerywania lotu statku kosmicznego Starliner, w wyniku którego nastąpił wyciek paliwa hipergolowego. W rezultacie data pierwszego bezzałogowego lotu orbitalnego została przełożona na kwiecień 2019 roku, a start misji Boeing Crew Flight Test został przesunięty na sierpień 2019 roku[30][31]. W marcu 2019 roku Reuters podał, że loty testowe zostały opóźnione o co najmniej trzy miesiące[32]. W kwietniu 2019 roku Boeing ogłosił, że pierwszy bezzałogowy lot orbitalny zostanie przeniesiony na sierpień 2019 roku[33].

Boeing Pad Abort Test odbył się 4 listopada 2019 roku[34]. Statek kosmiczny Starliner oddalił się od stanowiska testowego oraz uruchomił pokładowy system spadochronowy. Podczas lądowania nie został poprawnie otwarty jeden ze spadochronów, co skutkowało lądowaniem Starlinera z dwoma spadochronami zamiast planowanych trzech[35][36]. Lądowanie uznano jednak za udane i bezpieczne, a sam test zakończył się sukcesem[34].

Boeing Orbital Flight Test

edytuj
 
Starliner na White Sands Missile Range w grudniu 2019 roku

Boeing Orbital Flight Test będący pierwszym bezzałogowym orbitalnym lotem testowym statku kosmicznego Starliner został uruchomiony 20 grudnia 2019 roku, jednak po jego separacji doszło do błędu w pokładowym systemie pomiaru czasu co spowodowało, że statek kosmiczny Starliner zaczął wykonywać manewr orbitalny, który w rzeczywistości miał być przeprowadzony znacznie później[37]. Spowodowało to, że silniki rakietowe należące do systemu Reaction Control System zużyły więcej paliwa niż planowano, co uniemożliwiło dokowanie do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej[38][39][40]. Lot zakończył się lądowaniem statku kosmicznego Starliner na poligonie rakietowym White Sands Missile Range w Nowym Meksyku dwa dni po jego rozpoczęciu[41]. Po udanym lądowaniu Starliner, który brał udział w misji otrzymał nazwę Calypso nadaną przez dowódcę misji Boeing Starliner-1, astronautkę NASA Sunitę Williams[42].

Po zakończeniu dochodzenia prowadzonego wspólnie przez NASA i Boeinga w sprawie pierwszego orbitalnego lotu testowego statku kosmicznego Starliner w grudniu 2019 roku, zespół przeprowadzający dochodzenie zidentyfikował 80 zaleceń, do których Boeing we współpracy z NASA miał się odnieść w 2020 roku, kiedy plany działania obu firm były już na zaawansowanym etapie realizacji. Pełna lista tych zaleceń jest poufna i zastrzeżona, znane są tylko te zmiany, które zostały publicznie ujawnione[43].

Boeing Orbital Flight Test 2

edytuj
 
Start rakiety Atlas V z misją Boeing Orbital Flight Test 2

6 lutego 2020 roku Boeing stwierdzili, że Boeing Orbital Flight Test nie osiągnął swoich celów, a statek kosmiczny Starliner wykona drugi bezzałogowy lot orbitalny[44]. 25 grudnia 2020 roku Boeing ogłosił, że w połowie 2021 roku odbędzie się pierwszy załogowy lot Starlinera w ramach misji Boeing Crew Flight Test[45].

W listopadzie 10 lutego 2020 roku menadżer programu Commercial Crew Program finansowanego przez NASA, Steve Stich, powiedział, że lot Boeing Orbital Flight Test 2 zostanie opóźniony do pierwszego kwartału 2021 roku z powodu problemów z oprogramowaniem statku kosmicznego Starliner[46]. Data startu lotu Boeing Orbital Flight Test 2 została ponownie przesunięta na sierpień 2021 roku[47].

W sierpniu 2021 roku wykryto problemy z 13 zaworami układu napędowego statku kosmicznego Starliner tuż przed jego startem. Próby rozwiązania problemu w budynku Vertical Integration Building nie powiodły i Boeing zdecydował się zwrócić statek kosmiczny Starliner do fabryki, anulując jednocześnie jego zaplanowany start[48][49]. Zawory uległy korozji w wyniku przedostania się do nich wilgoci. Do końca września 2021 roku Boeing nie ustalił pierwotnej przyczyny problemu, w związku z czym lot został opóźniony na czas nieokreślony[50]. W grudniu 2021 roku Boeing podjął decyzję o wymianie całego modułu serwisowego, spodziewając się kolejnej próby startu Boeing Orbital Flight Test 2 w maju 2022 roku[51][52].

Boeing Orbital Flight Test 2 wystartował 19 maja 2022 roku[53]. Podczas lotu orbitalnego dwa pędniki należące do systemu Orbital Maneuvering and Attitude Control System uległy awarii, ale statek kosmiczny Starliner był w stanie wykorzystać pozostałe silniki należące do systemu OMACS. Awarii uległo także kilka silników rakietowych należących do systemu Reaction Control System podczas dokowania z powodu niskiego ciśnienia w komorze. Silniki te były używane do manewrowania statkiem kosmicznym Starliner w przestrzeni kosmicznej[54][55].

22 maja 2022 roku statek kosmiczny Starliner pomyślnie zadokował do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej[56], a 25 maja statek kosmiczny Starliner z powodzeniem powrócił na Ziemię[57][58].

Boeing Crew Flight Test

edytuj
Osobny artykuł: Boeing Crew Flight Test.
 
Start rakiety Atlas V z misją Boeing Crew Flight Test

Lot Boeing Crew Flight Test powinien być ostatnim lotem testowym statku kosmicznego Starliner. Podczas tego lotu dwuosobowa załoga zostanie wysłana na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej na około tydzień. Po powrocie statku i zatwierdzeniu danych z lotu, statek kosmiczny Starliner powinien zostać dopuszczony do regularnych lotów operacyjnych w ramach programu Commercial Crew Program[59].

Załogowy lot pierwotnie planowano przeprowadzić w 2017 roku[60], jednak start został opóźniony na lipiec 2023 roku[61]. 1 czerwca 2023 roku Boeing ogłosił, że lot został opóźniony na czas nieokreślony z powodu istniejących problemów z pokładowym systemem spadochronowym[62].

Pierwotnie lot został zaplanowany na 7 maja 2024 roku[63][64], ale start został przerwany na dwie godziny przed startem[65][66]. Ostatecznie misja rozpoczęła się w dniu 5 czerwca 2024 roku[20], a statek kosmiczny Starliner zadokował do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej 6 czerwca o godzinie 13:34 czasu wschodniego, prawie 27 godzin po starcie[67].

Pierwotny plan NASA zakładał, że Starliner odłączy się od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i powróci na Ziemię 14 czerwca, kończąc ośmiodniową misję[68]. Data lądowania była kilkakrotnie przesuwana, aby umożliwić inżynierom zrozumienie, co spowodowało w nim awarię systemu kontroli reakcji, oraz aby można było dokładnie zbadać co tak na prawdę jest przyczyną wycieków helu, które miały miejsce podczas misji[69][70][71].

28 czerwca NASA ogłosiła, że choć Starliner może teoretycznie wrócić na Ziemię to statek nie powróci, dopóki jego problemy nie zostaną rozwiązane. Boeing skrytykował doniesienia prasowe, które mówiły, że statek Starliner wraz z dwoma astronautami „utknął” w kosmosie, podczas gdy dziennikarze argumentowali, że NASA i Boeing powinni być bardziej transparentni w kwestii misji[72]. Starliner może pozostać zadokowany do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej przez maksymalnie 45 dni, a do połowy sierpnia nie są planowane żadne misje, które w swoim planie miałyby odwiedzić stację[73].

Wykaz lotów

edytuj
Misja Data Załoga Czas trwania Status
Boeing Pad Abort Test 4 listopada 2019, 14:15[74] — 1 minuta i 19 sekund Sukces
Boeing Orbital Flight Test 19 grudnia 2019, 11:36 — 2 dni, 1 godzina, 22 minuty Częściowa porażka
Boeing Orbital Flight Test 2 19 maja 2022, 22:54[75] — 5 dni, 23 godziny i 55 minut Sukces
Boeing Crew Flight Test 5 czerwca 2024[20]   Barry Wilmore[76]

  Sunita Wiliams[76]

7 dni (planowane) Częściowa porażka
Boeing Starliner-1 2025[77]   Scott Tingle[78]

  Edward Fincke[78]

  Joshua Kutryk[79]

  Kimiya Yui[80]

6 miesięcy (planowane) Planowane

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Boeing Submits Proposal for NASA Commercial Crew Transport System [online], MediaRoom [dostęp 2024-05-04].
  2. ↑ Boeing’s New CST-100 ‘Starliner’ Processing Facility Taking Shape at KSC – AmericaSpace [online], americaspace.com, 4 września 2015 [dostęp 2024-05-04] (ang.).
  3. ↑ CST-100 Starliner [online], boeing.com [dostęp 2024-05-04] (ang.).
  4. ↑ CST-100 Starliner [online], boeing.com [dostęp 2024-05-04] (ang.).
  5. ↑ NASA Selects Boeing for American Recovery and Reinvestment Act Award to Study Crew Capsule-based Design [online], MediaRoom [dostęp 2024-05-04].
  6. ↑ Five Vehicles Vie For Future Of U.S. Human Spaceflight | Aviation Week Network [online], aviationweek.com [dostęp 2024-05-04].
  7. ↑ a b Boeing and SpaceX Selected to Build America’s New Crew Space Transportation System – Commercial Crew Program [online], blogs.nasa.gov, 16 września 2014 [dostęp 2024-05-04] (ang.).
  8. ↑ a b Boeing space capsule could be operational by 2015 [online], spaceflightnow.com [dostęp 2024-05-04].
  9. ↑ Mike Wallpublished, Crew Dragon and Starliner: A Look at the Upcoming Astronaut Taxis [online], Space.com, 3 sierpnia 2018 [dostęp 2024-05-04] (ang.).
  10. ↑ NASA Signs Agreement with Space Florida to Reuse Kennedy Facilities – NASA [online] [dostęp 2024-05-04] (ang.).
  11. ↑ NASA Chooses American Companies to Transport U.S. Astronauts to International Space Station – NASA [online] [dostęp 2024-05-04] (ang.).
  12. ↑ Enter the Starliner: Boeing names its commercial spaceship – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-05-04] (ang.).
  13. ↑ Jason Rhian, NASA delays CRS 2 awards again, drops Boeing from consideration [online], SpaceFlight Insider, 6 listopada 2015 [dostęp 2024-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-06] (ang.).
  14. ↑ a b Boeing space capsule could be operational by 2015 [online], spaceflightnow.com [dostęp 2024-05-04].
  15. ↑ Eric Berger, Boeing’s first crewed Starliner launch slips to 2018 [online], Ars Technica, 12 maja 2016 [dostęp 2024-05-04] (ang.).
  16. ↑ Christian Davenport, Nearly two months after discovering a problem with its Starliner spacecraft, Boeing is still searching for answers [online], washingtonpost.com, 24 września 2021 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  17. ↑ Eric Berger, Yes, Boeing’s Starliner spacecraft really could fly astronauts this year [online], Ars Technica, 1 lipca 2022 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  18. ↑ Jeff Foust, Starliner crewed test flight delayed to July [online], SpaceNews, 29 marca 2023 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  19. ↑ Eric Berger, Boeing finds two serious problems with Starliner just weeks before launch [online], Ars Technica, 1 czerwca 2023 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  20. ↑ a b c LIFTOFF! NASA Astronauts Pilot First Starliner Crewed Test to Station - NASA [online] [dostęp 2024-06-27] (ang.).
  21. ↑ J.Gedmark, Bigelow Aerospace Joins the Commercial Spaceflight Federation [online], commercialspaceflight.org, 16 czerwca 2010 [dostęp 2024-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2012-04-21] (ang.).
  22. ↑ Irene Klotz, Boeing's 'space taxi' includes seat for a tourist [online], Reuters, 18 września 2014 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  23. ↑ Boeing identifies CST-100 prime landing sites – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  24. ↑ Ed Memi, Space capsule tests aim to ensure safe landings [online], Boeing, 12 września 2011 [dostęp 2024-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-24] (ang.).
  25. ↑ Jeff Foust, Boeing delays first crewed CST-100 flight to 2018 [online], SpaceNews, 12 maja 2016 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  26. ↑ Jason Rhian, Boeing CST-100 Starliner one step closer to flight with completion of DCR [online], spaceflightinsider.com, 4 stycznia 2018 [dostęp 2024-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-09] (ang.).
  27. ↑ Chris Bergin, Boeing Starliner trio preparing for test flights [online], NASASpaceFlight.com, 27 listopada 2017 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  28. ↑ Andy Pasztor, NASA, Boeing Signal Regular Missions to Space Station to Be Delayed, „WSJ” [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  29. ↑ NASA Assigns Crews to First Test Flights, Missions on Commercial Spacecraft – NASA [online] [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  30. ↑ NASA’s Commercial Crew Program Target Test Flight Dates – Commercial Crew Program [online], blogs.nasa.gov, 4 października 2018 [dostęp 2024-05-06] (ang.).
  31. ↑ Boeing space capsule could be operational by 2015 [online], spaceflightnow.com [dostęp 2024-05-04].
  32. ↑ Eric M. Johnson, Boeing delays by months test flights for U.S. human space program: sources [online], Reuters, 20 marca 2019 [dostęp 2024-05-06] (ang.).
  33. ↑ Boeing delays first Starliner test flight to August, NASA extends duration of first crew mission – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-05-06] (ang.).
  34. ↑ a b Boeing space capsule could be operational by 2015 [online], spaceflightnow.com [dostęp 2024-05-04].
  35. ↑ Eric Berger, Starliner flies for the first time, but one of its parachutes failed to deploy [online], Ars Technica, 4 listopada 2019 [dostęp 2024-05-06] (ang.).
  36. ↑ Boeing statement regarding CST-100 Starliner pad abort test [online], MediaRoom [dostęp 2024-05-06].
  37. ↑ Michael Sheetz, Boeing Starliner fails key NASA mission as autonomous flight system malfunctions [online], CNBC, 20 grudnia 2019 [dostęp 2024-05-06] (ang.).
  38. ↑ NASA Updates Crew Assignments for First Starliner Crew Rotation Flight – NASA [online] [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  39. ↑ ScienceAlert Staff, Boeing's Starliner Fails to Dock With The Space Station, Set to Return to Earth [online], ScienceAlert, 22 grudnia 2019 [dostęp 2024-05-06] (ang.).
  40. ↑ Timer Glitch Scuttles Starliner ISS Docking | Aviation Week Network [online], aviationweek.com [dostęp 2024-05-06].
  41. ↑ Boeing astronaut Starliner capsule lands after incomplete mission [online], 20 grudnia 2019 [dostęp 2024-05-06] (ang.).
  42. ↑ Tune in for Starliner Postlanding News Conference – Commercial Crew Program [online], blogs.nasa.gov, 22 grudnia 2019 [dostęp 2024-05-06] (ang.).
  43. ↑ Danielle Sempsrott, NASA and Boeing Complete Orbital Flight Test Reviews | NASA [online], NASA, 8 lipca 2020 [dostęp 2024-05-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-07] (ang.).
  44. ↑ After problem-plagued test flight, Boeing will refly crew capsule without astronauts – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  45. ↑ Clark, Stephen: Boeing plans second Starliner test flight in December 2020 or January 2021. spaceflightnow.com, 2020-08-25. [dostęp 2024-05-07]. (ang.).
  46. ↑ Tariq Malik: NASA says Boeing's next Starliner test flight won't launch until 2021. Space.com, 2020-11-11. [dostęp 2024-05-07]. (ang.).
  47. ↑ Boeing and NASA Update Launch Target for Next Starliner Test Flight [online], starlinerupdates.com [dostęp 2024-05-07].
  48. ↑ Starliner Returning to Factory to Resolve Valve Issue [online], starlinerupdates.com [dostęp 2024-05-07].
  49. ↑ Michael Sheetz, Boeing delays test flight of Starliner crew spacecraft for at least two months after valve problems [online], CNBC, 13 sierpnia 2021 [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  50. ↑ Christian Davenport, Nearly two months after discovering a problem with its Starliner spacecraft, Boeing is still searching for answers [online], washingtonpost.com, 24 września 2021 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  51. ↑ Eric Berger, Leaky valve issue forces Boeing to swap out Starliner’s service module [online], Ars Technica, 14 grudnia 2021 [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  52. ↑ Jeff Foust, Boeing Starliner test flight planned for spring 2022 [online], SpaceNews, 20 grudnia 2021 [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  53. ↑ William Graham, Starliner OFT-2 launch makes it to orbit, heading to ISS [online], NASASpaceFlight.com, 19 maja 2022 [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  54. ↑ Loren Grush, Boeing’s Starliner spacecraft returns to Earth, wrapping up critical test mission [online], The Verge, 25 maja 2022 [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  55. ↑ Boeing's Starliner On Track to Reach ISS Despite Propulsion Glitch [online], Gizmodo, 20 maja 2022 [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  56. ↑ Boeing Successfully Docks Starliner Capsule With ISS Years After Failed First Try [online], CNET [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  57. ↑ Boeing Starliner completes second Orbital Flight Test with landing in New Mexico [online], collectSPACE.com [dostęp 2024-05-07].
  58. ↑ Sukces Boeinga. Starliner powrócił na Ziemię [online], space24.pl, 26 maja 2022 [dostęp 2024-05-07] (pol.).
  59. ↑ Jeff Foust, First Starliner crewed flight further delayed [online], SpaceNews, 3 listopada 2022 [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  60. ↑ Boeing and SpaceX Selected to Build America’s New Crew Space Transportation System – Commercial Crew Program [online], blogs.nasa.gov, 16 września 2014 [dostęp 2024-05-04] (ang.).
  61. ↑ Jeff Foust, Starliner crewed test flight delayed to July [online], SpaceNews, 29 marca 2023 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  62. ↑ Eric Berger, Boeing finds two serious problems with Starliner just weeks before launch [online], Ars Technica, 1 czerwca 2023 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  63. ↑ Mike Wall: Boeing's 1st Starliner astronaut launch delayed again, to May 6. Space.com, 2024-04-04. [dostęp 2024-04-07]. (ang.).
  64. ↑ Boeing Starliner ready to launch...
  65. ↑ Emilee Speck, Boeing Starliner's first attempt to launch NASA astronauts ends in scrub [online], FOX Weather, 5 maja 2024 [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  66. ↑ William Harwood, Starliner launch scrubbed by trouble with a valve in the Atlas 5’s Centaur upper stage – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-05-07] (ang.).
  67. ↑ Jeff Foust, Starliner docks with International Space Station on crewed test flight [online], SpaceNews, 6 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-27] (ang.).
  68. ↑ Third time’s the charm for the Boeing Starliner Crew Flight Test – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-07-22] (ang.).
  69. ↑ Mike Wall, Boeing's 1st Starliner astronaut mission extended through June 18 [online], Space.com, 10 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-22] (ang.).
  70. ↑ Reuters, Boeing Starliner set for June 22 undocking, return to Earth, NASA says [online], Reuters, 14 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-22] (ang.).
  71. ↑ Reuters, Boeing Starliner's return to Earth pushed to June 26 [online], Reuters, 18 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-22] (ang.).
  72. ↑ Joey Roulette, Boeing Starliner's return from space to hinge on weeks of more testing [online], Reuters, 28 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-22] (ang.).
  73. ↑ Jeff Foust, Starliner return delayed to July [online], SpaceNews, 22 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-22] (ang.).
  74. ↑ Jeff Foust, Boeing performs Starliner pad abort test [online], SpaceNews, 4 listopada 2019 [dostęp 2024-07-03] (ang.).
  75. ↑ Stephen Clark, Live coverage: Atlas 5 rocket sends Starliner toward space station – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  76. ↑ a b Boeing space capsule could be operational by 2015 [online], spaceflightnow.com [dostęp 2024-05-04].
  77. ↑ Michael Sheetz, Boeing resets Starliner plan to be ready for first NASA crew flight by March [online], CNBC, 7 sierpnia 2023 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  78. ↑ a b NASA Updates Crew Assignments for First Starliner Crew Rotation Flight – NASA [online] [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  79. ↑ Mission Specialist Assigned to NASA’s Boeing Starliner-1 Mission – Commercial Crew Program [online], blogs.nasa.gov, 22 listopada 2023 [dostęp 2024-05-05] (ang.).
  80. ↑ Richard Tribou, Orlando Sentinel, Next up is launch, as Boeing's Starliner takes trek to Cape Canaveral [online], phys.org [dostęp 2024-05-05] (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Starliner&oldid=75199470”