Stanisław Horno-Popławski
Stanisław Horno-Popławski (ur. 1 lipca?/14 lipca 1902 w Kutaisi, zm. 6 lipca 1997 w Sopocie) – polski rzeźbiarz i malarz, pedagog.
| Data i miejsce urodzenia |
14 lipca 1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 lipca 1997 |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys
edytujSyn Józefa[1]. Urodził się w gruzińskim Kutaisi z uwagi na fakt, że jego dziadek został zesłany na Kaukaz za udział w powstaniu styczniowym[2]. W latach 1908–1922 mieszkał z rodziną w Moskwie, gdzie uczęszczał do gimnazjum (Korpus Kadetów), w którym zdał maturę. W 1922 przeniósł się z rodziną na Wileńszczyznę. Od 1923 do 1931 studiował w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych u prof. Tadeusza Pruszkowskiego (malarstwo) i u prof. Tadeusza Breyera[3] (rzeźbę). W międzyczasie, w latach 1929–1930, odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W latach 1932–1939 prowadził zajęcia z rzeźbiarstwa na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, gdzie był asystentem, a następnie adiunktem.
Walczył w kampanii wrześniowej. Trafił do niewoli, w latach 1939–1945 przebywał w Oflagu II C Woldenberg, gdzie prowadził kursy rysunku i malarstwa
Po wojnie zamieszkał w Białymstoku, gdzie został profesorem Szkoły Sztuk Pięknych, następnie w latach 1946–1949 jako profesor nadzwyczajny wykładał na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w latach 1946–1970 pracował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku. W 1949 został Kierownikiem Wydziału Rzeźby i prowadził Pracownię Rzeźby oraz Pracownię Projektowania Rzeźbiarsko-Architektonicznego. Od 1951 prowadził Pracownię Rzeźby Wydziału Architektury i Studium Rzeźby, a od 1956 Wydziału Rzeźby. W latach 1953–1955 był głównym projektantem rzeźb przy odbudowie Głównego Miasta w Gdańsku. Rzeźby jego autorstwa znajdują się przy Długim Targu, na Bramie Zielonej i Bramie Złotej. W 1955 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Dwukrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Rzeźby PWSSP (1949–1950 i 1956–1960).
Początkowo prace Horno-Popławskiego utrzymane były w konwencji realistycznej. W ostatnich latach życia artysta coraz bardziej odchodził od klasyki w stronę kompozycji z nieznacznie tylko obrobionych polnych kamieni.
W 1970 przeszedł na emeryturę, w pełni poświęcając się pracy artystycznej.
W 1996 został uhonorowany tytułem doktor honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu[4], a w 1997 tytułem doktor honoris causa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Był mężem Stanisławy Ingeborgi (Ingi) ze Skokowskich (1917–2008), rzeźbiarki, ojcem Andrzeja, architekta, Józefa i Jolanty, muzyka i pedagoga, od 1960 żony aktora Ryszarda Ronczewskiego[5].
Zmarł w Sopocie, pochowany na miejscowym cmentarzu komunalnym (sektor D-2-1)[6].
Najważniejsze prace
edytuj- Pomnik biskupa Władysława Bandurskiego w Wilnie (1938)
- Rzeźba Praczki w Białymstoku (1938)
- Pomnik Adama Mickiewicza przed Pałacem Kultury i Nauki w Warszawie (1955)[7]
- Pomnik Juliana Marchlewskiego we Włocławku (1964)
- Pomnik Henryka Sienkiewicza w Bydgoszczy (1968)
- Pomnik Marii Konopnickiej w Kaliszu (1969)
- Pomnik Karola Szymanowskiego w Słupsku (1972)
- Pomnik Jana Kilińskiego w Słupsku (1973)
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1969)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (15 lipca 1954)[1]
- Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)[8]
- Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1969)
- Medal Honorowy Polskiego Komitetu Olimpijskiego za zasługi dla Polskiego Ruchu Olimpijskiego (1979)
- Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (1960)[9]
Źródło:[5].
Nagrody
edytuj- Nagroda Państwowa II stopnia (1953)[10]
- Nagroda Państwowa II stopnia za całość twórczości rzeźbiarskiej w minionym 10-leciu, ze szczególnym uwzględnieniem rzeźby „Mickiewicz” (1955)[11]
- Nagroda Państwowa I stopnia za całokształt twórczości w dziedzinie plastyki (1962)[5]
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1962, 1965)[12]
- Złoty Medal XIX Międzynarodowego Biennale Sztuki we Florencji (1969)[5]
- Nagroda Prezydenta Miasta Sopot (1991)[12]
Upamiętnienie
edytujW stulecie urodzin Stanisława Horno-Popławskiego władze miejskie Kutaisi wyremontowały jego dom rodzinny, odbyła się sesja naukowa i specjalnie przygotowany spektakl w operze, tamtejsza szkoła młodych talentów otrzymała jego imię, w kwietniu 2005 staraniem Duszpasterstwa Środowisk Twórczych odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową. Od 2011 jego imię nosi alejka (przy klubie Sfinks) w Sopocie (z pamiątkową tabliczką)[5], a od 2017 Bydgoskie Centrum Sztuki[13].
Przypisy
edytuj- ↑ a b M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ HORNO-POPŁAWSKI Stanisław (1902 - 1997). artinfo.pl. [dostęp 2024-08-18].
- ↑ Maria Anna Rudzka: Zadanie: forma. Pracownia profesora Tadeusza Breyera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1923-1939. Wyd. 2. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2023, s. 257. ISBN 978-83-66835-50-4.
- ↑ Doktorzy honoris causa UMK. umk.pl. [dostęp 2011-02-25].
- ↑ a b c d e HORNO-POPŁAWSKI STANISŁAW, rzeźbiarz, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2024-07-02].
- ↑ Cmentarz komunalny w Sopocie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], sopot.grobonet.com [dostęp 2024-07-02].
- ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 112. ISBN 83-88973-59-2.
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 4.
- ↑ „Dziennik Polski”, Rok IX, nr 173 (2948), s. 7.
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-02].
- ↑ a b Stanisław Horno-Popławski [online], Zbrojownia Sztuki [dostęp 2024-07-02] (pol.).
- ↑ Stanisław Horno – Popławski patronem Bydgoskiego Centrum Sztuki - Essey [online], galeria-essey.pl [dostęp 2024-07-02].
Bibliografia
edytuj- Stanisław Horno-Popławski. Droga sztuki – sztuka drogi. W setną rocznicę urodzin artysty, red. Jerzy Malinowski, oprac. Dorota Grubba, kat. wyst. Państwowa Galeria Sztuki, Sopot 2003.
- Ewa Toniak, Olbrzymki. Kobiety i socrealizm, wyd. Korporacja Ha!art, Kraków 2008.
- Roman Konik. Myślenie kamieniem, wyd. Atut, Wrocław 2015.
Linki zewnętrzne
edytuj- Wystawa prac w Muzeum Teatralnym w Warszawie 15 grudnia 2002 – 23 marca 2003. horno.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
- Stanisław Horno-Popławski na portalu culture.pl