Smużka ałtajska

Smużka ałtajska
	Sicista napaea
	Hollister, 1912
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	skoczkowce
Rodzina	smużki
Rodzaj	smużka
Gatunek	smużka ałtajska
Podgatunki
	S. n. napaea Hollister, 1912; S. n. tschingistauca Bibikov & Stogov, 1963;
	S. n. napaea Hollister, 1912; S. n. tschingistauca Bibikov & Stogov, 1963;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies

Smużka ałtajska^[5] (Sicista napaea) – gatunek ssaka z rodziny smużek (Sminthidae).

Zasięg występowania

Smużka ałtajska występuje w zależności od podgatunku^[6]:

S. napaea napaea – północno-zachodni i zachodni Ałtaj (wschodni Kazachstan) oraz Republika Ałtaju i południowo-zachodnia Syberia (Rosja).
S. napaea tschingistauca – góry Szynggystau, Pogórze Kazachskie (wschodni Kazachstan).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1912 roku amerykański przyrodnik Ned Hollister nadając mu nazwę Sicista napaea^[2]. Holotyp pochodził z Tapuczy, w górach Ałtaj, w Syberii, w Rosji^[7].

S. napaea należy do północnej grupa gatunkowej^[6]. Chociaż kariotyp S. napaea jest podobny do tych u S. strandi i S. pseudonapaea, unikalna morfologia żołędzi prącia S. napaea potwierdza jego status jako odrębnego gatunku^[6]. Jest genetycznie zbliżony do S. betulina i S. strandi^[8]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[6].

Etymologia

Sicista: etymologia niejasna, J.E. Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej; Palmer sugeruje że nazwa to pochodzi od tatarskiego słowa sikistan, oznaczającego „stadną mysz”, bazując na opisie Pallasa^[9]. Sam Pallas jednak wymienia nazwę tatarską dshilkis-sitskan („Dʃhilkis-Sitʃkan”), gdzie dshilkis to „stadny, żyjący w stadzie, gromadny” (łac. gregalis), natomiast sitskan to „mysz” (łac. mus, muris)^[10], por. w jedenastowiecznym słowniku Mahmuda z Kaszgaru: yılkı „stado” i sıçgan „mysz”^[11].
napaea: gr. ναπαιος napaios „z zalesionej doliny”, od ναπη napē „dolina”^[12].
tschingistauca: Szynggystau, Kazachstan^[3].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 65–79 mm, długość ogona 82–103 mm, długość ucha 9–16 mm, długość tylnej stopy 16–20 mm; masa ciała 9–19 g^[13]. Jest to niewielki ssak podobny z wyglądu do myszy o długim ogonie. Wierzch ciała jasnobrązowy lub brązowożółty, bez ciemnych pręg (co odróżnia ją od smużki stepowej i leśnej), brzuch białożółty^[14].

Ekologia

Gryzoń ten jest spotykany na otwartych obszarach stepów, lasostepów i łąk, w pobliżu niewielkich lub widnych lasów, na wysokościach od 400 do 2200 m n.p.m.^[4]

Sicista napaea jest aktywna o zmroku i nocą, prowadzi samotny tryb życia. Żywi się bezkręgowcami, nasionami i jagodami. Zimą hibernuje, rozmnaża się raz w roku w czerwcu lub lipcu. W miocie rodzi się 4–5 młodych^[4].

Populacja

Gryzoń ten jest naturalnie rzadki, jednak zamieszkuje duży obszar (ponad 100 tysięcy kilometrów kwadratowych), w związku z czym jest uznawany za gatunek najmniejszej troski. Obszar występowania może obecnie kurczyć się w związku z utratą siedlisk, ale nie ma dowodów, aby populacja szybko malała; Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody rekomenduje dodatkowe badania nad środowiskiem życia, ekologią i możliwościami ochrony tego gatunku^[4].

Przypisy

↑ Sicista napaea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b N. Hollister. New mammals from the highlands of Siberia. „Smithsonian miscellaneous collections”. 60 (14), s. 2, 1912. (ang.).
↑ ^a ^b D.I. Bibikov & I.I. Stogov. [Mammals of the Chingiztau range]. „Bjulleten’ Moskovskogo Obscestva Ispytatelej Prirody, Otdel Biologiceskij”. 68 (4), s. 14–23, 1963. (ros.).
↑ ^a ^b ^c ^d F.F. Cassola F.F., Sicista napaea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-23] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 230. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 316. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sicista napaea. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-23].
↑ T. Cserkész, A. Fülöp, S. Almerekova, T. Kondor, L. Laczkó & G. Sramkó. Phylogenetic and Morphological Analysis of Birch Mice (Genus Sicista, Family Sminthidae, Rodentia) in the Kazak Cradle with Description of a New Species. „Journal of Mammalian Evolution”. 26, s. 147–163, 2019. DOI: 10.1007/s10914-017-9409-6. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 630, 1904. (ang.).
↑ P.S. Pallas: Novae species quadrupedum e Glirium ordine, cum illustrationibus variis complurium ex hoc ordine animalium. Erlangae: sumtu Wolfgangi Waltheri, 1778, s. 328. (łac.).
↑ Divan-i Luqat-i it-Türk Dizini. Türk Dil Kurumu, 2003, s. 242, 156. (tur.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ M.E. Holden, T. Cserkész & G. Musser: Family Sminthidae (Birch Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 42–44. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ Алтайская мышовка. [w:] fauna.su [on-line]. [dostęp 2015-09-09]. (ros.).

[itis-1] Sicista napaea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Hollister-2] N. Hollister. New mammals from the highlands of Siberia. „Smithsonian miscellaneous collections”. 60 (14), s. 2, 1912. (ang.).

[Bibikov&Stogov-3] D.I. Bibikov & I.I. Stogov. [Mammals of the Chingiztau range]. „Bjulleten’ Moskovskogo Obscestva Ispytatelej Prirody, Otdel Biologiceskij”. 68 (4), s. 14–23, 1963. (ros.).

[iucn-4] F.F. Cassola F.F., Sicista napaea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-23] (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 230. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 316. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sicista napaea. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-23].

[Cserkész&inni-8] T. Cserkész, A. Fülöp, S. Almerekova, T. Kondor, L. Laczkó & G. Sramkó. Phylogenetic and Morphological Analysis of Birch Mice (Genus Sicista, Family Sminthidae, Rodentia) in the Kazak Cradle with Description of a New Species. „Journal of Mammalian Evolution”. 26, s. 147–163, 2019. DOI: 10.1007/s10914-017-9409-6. (ang.).

[Palmer-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 630, 1904. (ang.).

[Pallas-10] P.S. Pallas: Novae species quadrupedum e Glirium ordine, cum illustrationibus variis complurium ex hoc ordine animalium. Erlangae: sumtu Wolfgangi Waltheri, 1778, s. 328. (łac.).

[DLT-11] Divan-i Luqat-i it-Türk Dizini. Türk Dil Kurumu, 2003, s. 242, 156. (tur.).

[Jobling-12] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Holden&inni-13] M.E. Holden, T. Cserkész & G. Musser: Family Sminthidae (Birch Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 42–44. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[fauna.su-14] Алтайская мышовка. [w:] fauna.su [on-line]. [dostęp 2015-09-09]. (ros.).

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]