Skałągi
Skałągi (niem. Skalung) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie kluczborskim, w gminie Wołczyn.
| wieś | |
_2016_ID_610861.jpg) Kościół św. Michała Archanioła w Skałągach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
209 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2006) |
501 |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
46-262[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OKL |
| SIMC |
0505183 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kluczborskiego  | |
Położenie na mapie gminy Wołczyn  | |
 51°03′02″N 18°07′07″E/51,050556 18,118611[1]
| |
W latach 1945–1954 i 1973–1975 miejscowość była siedzibą gminy Skałągi.
W Skałągach odbywają się plenery malarskie, Święto Mleka, Święto Pieczonego Ziemniaka i dożynki wiejskie.
Administracja
edytujDo Skałąg należał administracyjnie przysiółek Skałąska Kolonia (niem. Albrechtstahl[3]). Obecnie jest to ulica Leśna.
Nazwa
edytujNazwa pochodzi od polskiego określenia oznaczającego „skałę”[4], które wzięło się od określenia wychodni skalnej, utworzonej z moreny czołowej, tworzącej krajobraz miejscowości. Heinrich Adamy w swoim wykazie nazw miejscowych na Śląsku, wydanym w 1888 roku we Wrocławiu, wymienia najstarszą nazwę miejscowości w polskiej formie Skały, tłumacząc jej znaczenie jako Felsgestein (pol. skały)[4]. Nazwa została później fonetycznie zgermanizowana przez Niemców na Skalung, w wyniku czego utraciła swoje pierwotne znaczenie[4]. Polska administracja spolonizowała tę zgermanizowaną nazwę na obecną Skałągi, w wyniku czego luźno wiąże się ona z pierwszym znaczeniem.
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie Scalande'[5][6].
9 grudnia 1947 r. ustalono urzędową polską nazwę związanego z Skałągami przysiółka – Skałęska Kolonia, określając drugi przypadek jako Skałęskiej Kolonii, a przymiotnik – skałęski[3].
Warunki naturalne
edytujNa obszarze sołectwa znajduje się najwyższe wzniesienie terenu w gminie Wołczyn, które wynosi 209,3 m n.p.m.[7].
Historia
edytujPierwsze udokumentowane wzmianki o wsi pochodzą z połowy XIII wieku. Odkryto też wcześniejsze punkty osadnicze, więc osada może być dużo starsza[8].
Na początku 2015 r. w Skałągach rozpoczęła działanie ogólnodostępna stacja pogodowa. Odczyty stacji są dostępne publicznie[9].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[10]:
- kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. parafialny pw. św. Michała Archanioła z l. 1791–1792 – XVIII w.
- Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z 1376 r. W 1564 r. został przejęty przez protestantów, od 1945 r. jest katolicki. Obecny murowany, otynkowany kościół wybudowano w latach 1791–1792 na miejscu poprzedniego drewnianego, zbudowanego w 1691 r. i zburzonego w 1791 r. W 1880 r. od zachodu dobudowano kwadratową wieżę, w górnych kondygnacjach ośmioboczną. W 1927 r. kościół został odnowiony i częściowo powiększony. Następnie odnowiony za czasu ks. Sławomira Siewkowskiego. Kościół jest orientowany. Nie ma wyraźnych cech stylowych. Został wzniesiony na rzucie prostokąta. Na wschodniej, zaokrąglonej ścianie znajduje się półkolista apsyda. Zakrystia jest wydzielona od wschodu ścianą ołtarzową. Dach jest dwuspadowy z zaokrągloną połacią od wschodu, kryty dachówką. Ołtarz główny jest nowszy niż kościół, z fragmentami barokowymi i rzeźbami dwóch aniołków z XVIII w. Chór jest drewniany, wybrzuszony w części środkowej. Połączone z nim empory sięgają do połowy ścian nawy, wsparte są na dwóch kolumnach toskańskich i pięciu słupach. Na parapecie o skromnej dekoracji rokokowej widnieje data odnowienia – 1948 r[11]. Pod dzwonnicą w kościele znajduje się grobowiec robotników, którzy wybudowali go, natomiast obok kościoła spoczywają szczątki rodziny Prittwitz.
- park krajobrazowy
- Założony w stylu angielskim w XIX w. Plan ogrodu jest nieregularny, asymetryczny, z elementami naturalnymi. Drzewostan liczy nie więcej niż 150–200 lat. Są to najczęściej gatunki rodzime (dąb, wiąz, lipa, buk, grab, świerk), ale występują także gatunki egzotyczne (sosna wejmutka, choina kanadyjska, lipa krymska, modrzew europejski). Dwa z modrzewi są pomnikami przyrody[8].
inne zabytki:
- pozostałości zabudowań folwarcznych dawnego zespołu pałacowego
- kolonia drewnianych domów.
Sport
edytujW 1977 roku powstał piłkarski Ludowy Zespół Sportowy Skałągi. W latach 80. zespół ten grał w Klasie A, obecnie występuje w Klasie B[12].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 123208
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1170 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 grudnia 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. M.P. z 1948 r. nr 14, poz. 55.
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 74, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii
- ↑ a b Rozwój wsi opolskiej – Skałągi
- ↑ Stacja meteo Skałągi. Stacja pogodowa Skałągi. [dostęp 2015-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 47.
- ↑ Portal Wołczyna. Zabytki – Skałągi. [dostęp 2010-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-27)].
- ↑ LZS Skałągi. [dostęp 2021-10-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-31)].