Sieweczka nowozelandzka

Sieweczka nowozelandzka
	Anarhynchus obscurus
	(J.F. Gmelin, 1789)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	siewkowce
Rodzina	sieweczkowate
Podrodzina	sieweczki
Rodzaj	Anarhynchus
Gatunek	sieweczka nowozelandzka
Synonimy
	Charadrius obscurus J.F. Gmelin, 1789; Charadrius aquilonius Dowding, 1994; Charadrius obscurus aquilonius Dowding, 1994;
	Charadrius obscurus J.F. Gmelin, 1789; Charadrius aquilonius Dowding, 1994; Charadrius obscurus aquilonius Dowding, 1994;
Podgatunki
	A. o. aquilonius (Dowding, 1994); A. o. obscurus (J.F. Gmelin, 1789);
	A. o. aquilonius (Dowding, 1994); A. o. obscurus (J.F. Gmelin, 1789);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sieweczka nowozelandzka^[4] (Anarhynchus obscurus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny sieweczkowatych (Charadriidae). Jest zagrożonym gatunkiem, występuje tylko w niektórych obszarach Nowej Zelandii. Jej nazwy w języku maoryskim: Tūturiwhatu, Pukunui i Kūkuruatu, są związane z podobieństwem tego gatunku do morneli (sieweczek gniadych).

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1789 roku niemiecki przyrodnik Johann Friedrich Gmelin w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Charadrius obscurus, a jako miejsce typowe wskazał Nową Zelandię^[5]. Analizy filogenetyczne, których wyniki opublikowano w 2022 roku, wsparły umieszczenie tego gatunku w rodzaju Anarhynchus^[4]^[6].

Zwykle wyróżnia się dwa podgatunki Anarhynchus obscurus^[4]^[7]:

A. o. aquilonius (Dowding, 1994) – sieweczka rdzawa – Wyspa Północna
A. o. obscurus (J. F. Gmelin, 1789) – sieweczka nowozelandzka – południowy kraniec Wyspy Południowej, Wyspa Stewart^[8]

Autorzy Handbook of the Birds of the World (a tym samym IUCN) uznają oba te taksony za osobne gatunki^[8]^[3].

Morfologia

Długość ciała 26–28 cm, rozpiętość skrzydeł 46–50 cm. Masa ciała: podgatunek aquilonius 128–169 g^[9], podgatunek obscurus 147–179 g^[8].

Środowisko

Sieweczki nowozelandzkie są to ptaki brzegowe, zwykle można je znaleźć na piaszczystych plażach i wydmach lub kamienistych brzegach w ujściach rzek.

Rozmnażanie

Jaja

Sieweczka nowozelandzka na grafice z 1888 roku

Lęgi odbywają się na wiosnę i latem. Rodzice budują gniazda na plażach z dala od wody. Na Wyspie Stewart lęgi odbywają się na wyższych wysokościach – na gołych wzgórzach, bagnach czy łąkach tussock^[3]. Samo gniazdo jest tylko płytką dziurą w ziemi bez gałązek jak typowe gniazdo na drzewie. Samica składa zwykle 3 jaja^[3]. Pisklęta wykluwają się po około 28 dniach od zniesienia jaj. Pisklęta mogą chodzić i zdobywać pokarm już w dniu wyklucia, a latają w ciągu 6–7 tygodni^[10]. Dojrzałość płciową osiągają w drugim roku życia^[3].

Status

IUCN, który uznaje oba podgatunki Anarhynchus obscurus za odrębne gatunki, klasyfikuje A. o. aquilonius jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)^[11], a A. o. obscurus jako gatunek krytycznie zagrożony (CR – Critically Endangered)^[3]. Największym zagrożeniem są introdukowane drapieżniki: koty, szczury, gronostaje i inne łasicowate, a także jeże. Niektóre rodzime ptaki, a zwłaszcza mewa południowa, stanowią zagrożenie dla jaj i piskląt^[3]^[11].

Liczebność populacji A. o. aquilonius w latach 1989–2011 wzrosła z około 1320 do 2130 osobników, a w 2020 roku szacowano ją na 2600 osobników. Udało się ją zwiększyć dzięki prowadzonym działaniom ochrony czynnej. Tam, gdzie działań takich się nie prowadzi, liczebność spada^[11].

Populacja A. o. obscurus w latach 1991–1992 liczyła zaledwie 62 osobniki, jednak dzięki podjętym działaniom ochrony czynnej (polegającym m.in. na tępieniu szczurów i dzikich kotów) udało się ją zwiększyć i od roku 2005 liczyła stabilne 240–290 osobników. Od roku 2012 liczebność z niewyjaśnionych jeszcze przyczyn znów gwałtownie spadła i w 2016 roku szacowano ją na zaledwie 120 osobników (w tym 60–80 dorosłych)^[3].

Przypisy

↑ Charadrius obscurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2022-10-16] (ang.).
↑ John E. Dowding. Morphometrics and ecology of the New Zealand Dotterel (Charadrius obscurus), with a description of a new subspecies. „Notornis”. 41 (4), s. 221–233, 1994. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h BirdLife International, Charadrius obscurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-09] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (wersja: 2022-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-09].
↑ J.F.J.F. Gmelin J.F.J.F., Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 2, Lipsiae 1789, s. 686–687 (łac.).
↑ D. Černý & R. Natale. Comprehensive taxon sampling and vetted fossils help clarify the time tree of shorebirds (Aves, Charadriiformes). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 177, s. 107620, 2022. DOI: 10.1101/2021.07.15.452585. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-26]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Wiersma, P., Kirwan, G.M., Boesman, P. & Sharpe, C.J.: Southern Red-breasted Plover (Charadrius obscurus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-30].
↑ del Hoyo, J., Collar, N., Kirwan, G.M. & Boesman, P.: Northern Red-breasted Plover (Charadrius aquilonius). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-30].
↑ New Zealand dotterels/Tūturiwhatu pukunui – broszura informacyjna. Department of Conservation/Te Papa Atawhai, 2019. [dostęp 2020-05-01]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c BirdLife International, Charadrius aquilonius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-2 [dostęp 2023-01-08] (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
New Zealand dotterel. [w:] New Zealand Birds Online [on-line]. [dostęp 2020-04-30]. (ang.).
New Zealand dotterel/tūturiwhatu. Department of Conservation/Te Papa Atawhai. [dostęp 2020-05-01]. (ang.).
Species factsheet: Charadrius obscurus. BirdLife International. [dostęp 2020-04-30]. (ang.).
Species factsheet: Charadrius aquilonius. BirdLife International. [dostęp 2020-05-01]. (ang.).
J.E. Dowding; A.M. Davis: New Zealand dotterel (Charadrius obscurus) recovery plan, 2004–14. (Threatened Species Recovery Plan 58). Department of Conservation, Wellington, New Zealand, 2007. [dostęp 2007-09-03].

[1] Charadrius obscurus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2022-10-16] (ang.).

[oryg2-2] John E. Dowding. Morphometrics and ecology of the New Zealand Dotterel (Charadrius obscurus), with a description of a new subspecies. „Notornis”. 41 (4), s. 221–233, 1994. (ang.).

[iucn-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h BirdLife International, Charadrius obscurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-1 [dostęp 2022-10-09] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Charadriinae Leach, 1820 - sieweczki (wersja: 2022-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-09].

[oryg-5] J.F.J.F. Gmelin J.F.J.F., Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 2, Lipsiae 1789, s. 686–687 (łac.).

[car&nat-6] D. Černý & R. Natale. Comprehensive taxon sampling and vetted fossils help clarify the time tree of shorebirds (Aves, Charadriiformes). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 177, s. 107620, 2022. DOI: 10.1101/2021.07.15.452585. (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-26]. (ang.).

[hbwa-8] Wiersma, P., Kirwan, G.M., Boesman, P. & Sharpe, C.J.: Southern Red-breasted Plover (Charadrius obscurus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-30].

[hbwa1-9] Hoyo, J., Collar, N., Kirwan, G.M. & Boesman, P.: Northern Red-breasted Plover (Charadrius aquilonius). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-30].

[broszura-10] New Zealand dotterels/Tūturiwhatu pukunui – broszura informacyjna. Department of Conservation/Te Papa Atawhai, 2019. [dostęp 2020-05-01]. (ang.).

[iucn1-11] BirdLife International, Charadrius aquilonius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-2 [dostęp 2023-01-08] (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]