Sietesz
Sietesz – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim, w gminie Kańczuga.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1549[2] |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-206[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RPZ |
| SIMC |
0604531[4] |
Położenie na mapie gminy Kańczuga  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przeworskiego  | |
 49°59′09″N 22°20′48″E/49,985833 22,346667[1]
| |
Prywatna wieś szlachecka, położona w województwie ruskim, w 1739 roku należała wraz z folwarkiem do klucza Kańczuga Lubomirskich[5]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Sietesz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0604548 | Sietesz Dolna | część wsi |
| 0604554 | Sietesz Górna | część wsi |
Historia
edytujOtton z Pilczy – Pilecki w 1375 r. nadaje rycerzowi Wierzbieńcie wieś Mikulicze (Mikulice), jednocześnie wymienia w nim wsie sąsiednie jak: Sethescha (Sietesz), Nizaczyce (Niżatyce), Ostrów. Potem te dobra dziedziczyła Elżbieta Granowska z Pileckich (ur. ok. 1372, zm. 12 maja 1420 w Krakowie) – trzecia żona Władysława Jagiełły, królowa Polski.
Była jedynym dzieckiem wojewody sandomierskiego dziedzica Sieteszy Ottona z Pilczy i Jadwigi Melsztyńskiej (matki chrzestnej Jagiełły c. Jana siostra Spytki). Gdy w 1384 r. umarł jej ojciec, odziedziczyła po nim ogromne posiadłości łańcuckie oraz Sietesz i Pilicę stając się najbogatszą panną w Polsce. Sietesz była wzmiankowana w dokumencie z 1384 roku. Podczas trwającego 13 lat małżeństwa z Wincentym Granowskim, Elżbieta urodziła dwóch synów i trzy córki. Zorganizowała tu parafię przed 1391 rokiem. 12 grudnia 1410 r. Elżbieta została wdową i poślubiła 2 maja 1417 r. w Sanoku Króla Polski Władysława Jagiełłę. I tak Sietesz stała się miejscowością królewską. W 1450 roku właścicielem był Jan z Pilczy syn Eżbiety Granowskiej[7].
W 1515 r. Sietesz należała do tzw. klucza kańczudzkiego. W XVII w istniał tu dwór obronny, który został zniszczony w czasie wojen szwedzkich. W II poł. XIX w. była tu własność rodziny Łastawieckich.
21 stycznia 1943 Gestapo z pomocą SS zebrało mężczyzn w budynku szkoły. Franciszka Rewera i Kazimierza Lisowskiego rozstrzelało a około 20 innych mieszkańców wywiozło do więzień w Jarosławiu i Łańcucie[8].
W sierpniu 1943 r. Wehrmacht rozstrzelał w lesie 17 Polaków pochodzenia żydowskiego. Na miejscu egzekucji znajduje się mogiła pomordowanych.
Zabytki
edytuj- kościół parafialny, neogotycki (1906-1910) – zbudowany według projektu M. Kowalczuka. Wewnątrz kościoła – część starego, barokowego wyposażenia. Parafia sprzed 1391 roku.
- zespół dworski rodziny Łastawieckich
- ruiny dworu o XVIII-wiecznym rodowodzie
- park z XVIII w., przekomponowany w XIX w. na ogród typu krajobrazowego
- kaplica grobowa Łastawieckich (II poł. XIX w.)
- źródełko Świętego Antoniego
- w pobliżu znajduje się rezerwat przyrody „Husówka”[4][6]
Ludzie związani z Sieteszą
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 122534
- ↑ Wieś Sietesz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-17], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1151 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Adam Homecki, Rozwój terytorialny latyfundium Lubomirskich (starszej gałęzi rodu) w latach 1581–1754, w: Studia Historyczne, rok V, zeszyt 3 (58), 1972, s. 436.
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Akta Grodzkie i Ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwów tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie wydane staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego. 1888 rok. Tom 13.Termini terrestres Przeworscenses 1450.
- ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 281.
Linki zewnętrzne
edytuj- Sietesz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 601.
- Mapa katastralna wsi Sietesz z miejscowością Lipnik z 1849