Ostrów (powiat przeworski)
Ostrów – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim, w gminie Gać[4][5].
| wieś | |
 Kaplica na starym cmentarzu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
370[2] |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-207[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RPZ |
| SIMC |
0602733[4] |
Położenie na mapie gminy Gać  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu przeworskiego  | |
 50°01′03″N 22°24′04″E/50,017500 22,401111[1]
| |
W miejscowości ma swoją siedzibą rzymskokatolicka parafia św. Fabiana i św. Sebastiana.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa przemyskiego.
Historia
edytujWieś usytuowana jest na cyplu moreny czołowej, która wbija się swoimi wysokimi brzegami w równą jak stół dolinę Markówki (dopływ Mleczki)[6]. Nazwa „ostrów” to dawne określenie oznaczające wyspę na rzece lub bagnach.
Pierwsze wzmianka o wsi pochodzi z 1375 roku, kiedy Otton z Pilczy herbu Topór nadał rycerzowi Wierzbieńcie wieś Mikulicze (ob. Mikulice), jednocześnie wymienia w nim wsie sąsiednie jak: Ostrów, Nizaczyce (Niżatyce), Sethescha (Sietesz). Potem te dobra dziedziczyła Elżbieta Granowska z Pileckich (1372–1420). Była jedynym dzieckiem wojewody sandomierskiego dziedzica Sieteszy Ottona z Pilczy i Jadwigi Melsztyńskiej (córki Jana, matki chrzestnej Jagiełły, siostry Spytki). Gdy w 1384 roku zmarł jej ojciec, odziedziczyła po nim ogromne posiadłości łańcuckie oraz Ostrów i Pilicę stając się najbogatszą panną w Polsce. Podczas trwającego 13 lat małżeństwa z Wincentym Granowskim Elżbieta urodziła dwóch synów i trzy córki. Zorganizowała tu parafię przed 1391 rokiem. 12 grudnia 1410 roku Elżbieta została wdową i poślubiła 2 maja 1417 w Sanoku króla Władysława Jagiełłę, i tak Ostrów stały się miejscowością królewską.
W 1515 roku, Niżatyce należały do tzw. klucza kańczudzkiego. Wieś płaciła podatek zw. poborem z 8 łanów kmiecych[7]. Ostrów w 1583 roku należał do rodu Jarosławskich i płacił podatek z 16 ¼ łanu kmiecego i od 2 młynów wodnych. Oprócz kmieci wieś zamieszkiwało 12 zagrodników posiadający swoje domy na gruncie pana lub sołtysa, za użytkowany grunt płacili wyższy czynsz, 6 zagrodników najemnych osadzonych na ziemi gminnej, 4 komorników posiadających bydło, 20 komorników najemnych tzw. „gołych”, 4 czeladzi i 1 fachowiec od młynów wodnych. W tym samym roku część wsi przejął Konstanty Korniakt w tym: 8 łamów kmiecych, 3 zagrodników osadzonych na ziemi pana lub sołtysa, 5 zagrodników najemnych, 6 komorników posiadających bydło, 7 komorników najemnych tzw. gołych i 3 młyny wodne.
W 1589 roku była to wieś szlachecka Ostrow, położona w ziemi przemyskiej województwa ruskiego, która posiadała 8 łanów kmiecych[8].
W 1628 roku Ostrów w regestrach poborowych był wzmiankowany wspólnie z Niedzwiadzą (obecnie Wolica), te wsie miały 13 łanów i wchodziły w skład klucza białobockiego, którego właścicielem od 1624 roku była wdowa po Konstantynie Korniakcie[9]. W latach 1651 i 1658 wieś była wzmiankowana jako Ostrow et Niedzwiedza, a klucz białobocki był od 1637 roku własnością Karola Franciszka Korniakta[10][11]. W 1674 roku wieś była wzmiankowana wspólnie z Mikulicami[12].
Kościół
edytujParafia św. Fabiana i św. Sebastiana w Ostrowie została erygowana 26 stycznia 1601 roku przez biskupa Wawrzyńca Goślickiego. Parafia została uposażona przez Konstantego Korniakta, a w jej skład weszły Ostrów i Mikulice. W 1624 roku drewniany kościół został spalony przez Tatarów. W 1627 roku zbudowano nowy kościół, który w 1708 roku został konsekrowany. Z tamtego kościoła pozostał w wieży obecnej świątyni dzwon z 1645 roku. W XIX wieku do parafii przyłączono Białoboki. W latach 1938–1940 zbudowano murowany kościół, który został poświęcony w 1940 roku[13]. 27 października 2002 roku odbyła się konsekracja kościoła, której dokonał abp Józef Michalik[14].
Na starej części cmentarza znajduje się neogotycka XIX-wieczna kaplica grobowa.
Zabytki
edytuj- Zabytkowy cmentarz w Ostrowie – obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa podkarpackiego[15].
Inne
edytuj- Kościół z lat 30. XX wieku, barokowe ołtarze i chrzcielnica, dzwon na wieży z 1645 roku.
Urodzeni
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 95340
- ↑ Wieś Ostrów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-14], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 888 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Ostrów (8), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 705.
- ↑ Aleksander Jabłonowski Źródła dziejowe. Tom XVIII, część I. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Tom VII, część 1. Ziemie Ruskie, Ruś Czerwona Warszawa 1902, (str. 136) [dostęp 2019-08-31]
[Cytat: Ostrow, lan. 8, mol. man. gr. 6, tab. vect. gr. 6] - ↑ Aleksander Jabłonowski. Źródła dziejowe. Tom XVIII, część I. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Tom VII, część 1. Ziemie Ruskie. Ruś Czerwona., Warszawa 1902, (str. 11) [dostęp 2019-08-31]
[Cytat: Ostrow, lan. 8, mol. 3 rot., taber. hort. 3 liberi, inq. c. pec. 5, inq. paup. 6.] [dostęp 2019-08-31] - ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe, tom I, część 1. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1628. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 1997 ISBN 83-87288-55-1 (str. 115-116)
[Cytat: Ostrow, Niedzwiadza: de laneis 13 cum medio per gr 30; pop de 1 quarta agri gr 7/9; idem de sinagoga fl. 2; molendinum emptitium korzecznik 2 rotarum per gr 24; hortulani agris carentes 8 per gr 4; artifices 2 per gr 4; inquilini pauperes 7 per gr 2 ................... 19/4/9.] - ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe, tom I, część 2. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1651. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 1997 ISBN 83-87288-55-1 (str. 86)
[Cytat: Ostrow et Niedzwiedza: de laneis 8 per gr 30, molendinum korecznik 3 rotharum per gr 24, taberna hereditaria gr 20, hortulani liberii 3 per gr 12, inquilini cum pecore 5 gr 6, inquilini pauperes 6 per gr 2, a propinatione vini cremati gr 6 ........................... 14/6/0[13/6/0].] - ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe, tom I, część 3. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1658. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (str. 133)
[Cytat: Ostrow et Niedzwiedza: de laneis 8 per gr 30, molendinum korecznik 2 rotarum gr v24, taberna hereditaria gr 20, hortulani liberii 3 per gr 12, inquilini cum pecore 5 gr 8, inquilini pauperes 6 per gr 2, a propinatione vini cremati gr 6 ...................12/18/0
Rota 1 molendini walnik desolata et abiurata ...................... 0/24/0.] - ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe, tom I, część 4. Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej 1674. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (str. 32)
[Cytat: Ostrow G[enerosae] Kumaniecka, vide Mikulice.] - ↑ Historia parafii Ostrów. [dostęp 2021-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-10)].
- ↑ Konsekracja kościoła w Ostrowie k. Przeworska
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
Linki zewnętrzne
edytuj- Ostrów (8), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 705.