Sarny (Ścinawka Górna)
Sarny (niem. Scharfeneck) – przysiółek wsi Ścinawka Górna w Polsce, położony w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Radków[3][4].
| przysiółek wsi | |
 Zespół pałacowy Sarny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Część miejscowości | |
| Wysokość |
330-350 m n.p.m. |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-410[2] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0855090 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
Położenie na mapie gminy Radków  | |
 50°32′49″N 16°27′46″E/50,546944 16,462778[1]
| |
W latach 1975–1998 przysiółek administracyjnie należał do województwa wałbrzyskiego.
Położenie
edytujCzęść wsi Ścinawka Górna położona na granicy Wzgórz Włodzickich i Wzgórz Ścinawskich, na południowy zachód od Nowej Rudy[5], na wysokości 330–350 m n.p.m.[6]
Historia
edytujPoczątki miejscowości sięgają XIV wieku, w tym czasie istniał tu folwark[5]. W następnych latach Sarny były związane ze Ścinawką Górną[5]. W roku 1590 wzniesiono tutaj dwór, który w czasie wojny trzydziestoletniej został skonfiskowany jego protestanckim właścicielom[5]. Po zakończeniu wojny okoliczne dobra zakupił Franz Anton von Götzen, który rozbudował dwór tworząc z niego okazałą rezydencję[5]. W XIX wieku cieszyła się ona znacznym zainteresowaniem wśród turystów[5]. W roku 1840 w Sarnach były: dwa bielniki, magiel, cegielnia i kilka warsztatów tkackich[5].
Zabytki
edytujWedług rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest[7]:
- zespół pałacowy Sarny:
- pałac – renesansowy dwór z 1590 roku[8], przebudowany na pałac w 1661 r., XVII–XVIII wieku. Położony na skraju wsi początkowo był skromnym dworem obronnym, czyli zamkiem. Zbudowano go przed XV w. w malowniczym miejscu - na skarpie w widłach Włodzicy i Ścinawki. Przed wiekami Sarny były jedną z najbardziej okazałych rezydencji w Kotlinie Kłodzkiej. Najlepsze czasy przypominają jedynie piękne zdobienia na ścianach, sklepienia komnat i wspaniałe freski iluzoryczne w kaplicy, którą zdobi wiele wizerunków św. Jana Nepomucena. Na jednych unoszą go aniołowie, na innych trzyma palmę męczeństwa, na kolejnych są sceny z jego życia. Polichromie, które wyszły spod pędzla Hoffmanna, dwukrotnie później konserwowane, zachowały się do dzisiaj. Poza św. Janem znajduje się tam również herb Götzenów, św. Apolonia i św. Barbara – patronki rodu, a także m.in. Jan Boży, Jan Sarkander, Jan Jałmużnik i Jan Chrzciciel. Z dziedzińca pałacu można zobaczyć całą posiadłość ze stodołą, oborą i kilkoma budynkami gospodarczymi oraz zabytkowy spichlerz z drugiej połowy XVII w., w którym kilka lat temu zawalił się dach[9]. W 2013 r. obiekt był w bardzo złym stanie. Przez nieszczelny dach woda przelewała się przez wszystkie kondygnacje. Zdewastowane pomieszczenia, w których brak podłóg, futryn i drzwi, zawalone były cegłami i resztkami z pieców. Komnatę na drugiej kondygnacji zajmowały wielkie belki ze stropu, które runął. Kolejne piętro przez zniszczoną podłogę było niedostępne. Złodzieje kradli wszystko od kafelek ze ścian po kafle piecowe. Pałac Götzenów z oknami zasłoniętymi deskami w owym czasie nie przedstawiał się najlepiej[9]. Pod koniec 2013 r. Agencja Nieruchomości Rolnych sprzedała obiekt prywatnej spółce, która zadeklarowała zorganizowanie w Dworze Sarny instytucji kultury z miejscami hotelowymi[10].
- pałac letni – wybudowany w 1730 r. Obiekt dwukondygnacyjny pokryty dachem mansardowym z lukarnami. Nad wejściem znajdował się kartusz z herbami budowniczego pałacu hrabiego Franza Antona von Götzena (1693-1738) i jego żony Marii Anny (Marianne) von Stillfried[11], córki Raymunda Erdmanna Antona barona Stillfried von Rattonitz (1672-1720)[12] z Nowej Rudy. Kartusz skradziono w 1996 r.
- spichrz z drugiej połowy XVII wieku
- park z XVIII–XIX wieku.
Szlaki turystyczne
edytuj
droga Szklary-Samborowice 
– Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Nieszkowice – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza – Gilów – Piława Dolna – Owiesno – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Zdrojowisko – Nowa Ruda – Przełęcz pod Krępcem – Sarny – Tłumaczów – Gajów – Radków – Skalne Wrota – Pasterka – Przełęcz między Szczelińcami – Karłów – Lisia Przełęcz – Białe Skały – Skalne Grzyby – Batorów – Skała Józefa – Duszniki-Zdrój – Schronisko PTTK „Pod Muflonem” – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Łomnicka Równia – Huta – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza[13]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 120979
- ↑ Ścinawka Górna, [w:] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1279 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d e f g Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 431. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 331-334. ISBN 83-85773-12-6.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 82. [dostęp 2012-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 380
- ↑ a b Lucyna Róg, Kiedyś wspaniała rezydencja, teraz szuka nowego właściciela. [dostęp 16.8.13].
- ↑ Lucyna Róg,Sarny sprzedane. Nie kupił książę Karol, ale będzie hotel. [dostęp 2014-01-07].
- ↑ Marianne, countess of Stillfried und Rattonitz. geneall.net. [dostęp 2015-09-27].
- ↑ Raymund Erdmann Anton Freiherr Stillfried von Rattonitz. geneall.net. [dostęp 2015-04-14].
- ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 3.08.2015
Bibliografia
edytuj- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
- Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie, tom 11, pod red. Marka Staffy, Wrocław, Wyd. I-BiS, 1995, s. 331-334, ISBN 83-85733-12-6
- Tadeusz Bieda U podnóża Gór Stołowych. Historia miejscowości Gminy Radków, wyd. II, Wydawnictwo Maria, Radków, 2008, ISBN 978-83-60478-55-4, ss. 139-150
- Joanna Lamparska, Zamkowe tajemnice, Krzysztof Góralski, Wrocław: Asia-Press, 2009, ISBN 978-83-928187-0-0, OCLC 751315892.
- Marek Perzyński Zamki, twierdze i pałace Dolnego Śląska i Opolszczyzny. Przewodnik dla Dociekliwych, Wrocławski Dom Wydawniczy, Wrocław, 2006, ISBN 83-921271-3-7, ISBN 978-83-921271-3-0.