Międzygórze (województwo dolnośląskie)
Międzygórze (niem. Wölfelsgrund, cz. Vlčí Důl) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka w Sudetach Wschodnich; w dolinie u podnóża Śnieżnika. Liczy 512 mieszkańców (marzec 2011). Dojazd z Bystrzycy Kłodzkiej lub Domaszkowa.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Krzyża w Międzygórzu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
480–800 m n.p.m. |
| Liczba ludności (marzec 2011) |
512[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-514[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0851420 |
Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°13′40″N 16°45′59″E/50,227778 16,766389[1]
| |
_ID_592463.jpg)
Miejscowość położona jest w obrębie Masywu Śnieżnika w Sudetach Wschodnich, w głęboko wciętej w zbocze Śnieżnika dolinie potoku Wilczka i jego prawobrzeżnego dopływu, Bogoryi, na wysokości około 480–800 m n.p.m.[4] Centrum zabudowy znajduje się na wysokości 570–630 m n.p.m.[5]
Historia i współczesność
edytujPoczątkiem miejscowości były osiedla założone w XVI wieku przez drwali i węglarzy[6]. Na początku XVII wieku wydobywano tu rudy żelaza[6]. Po wojnie trzydziestoletniej wydobycie upadło, a okoliczna ludność utrzymywała się z leśnictwa i tkactwa[6]. W XIX wieku za sprawą księżnej Marianny Orańskiej rozwinęło się w popularną miejscowość klimatyczną z charakterystyczną drewnianą zabudową w stylu szwajcarskim[6]. Dawny niemiecki kurort, został włączony do Polski w roku 1945, obecną nazwę zatwierdzono administracyjnie w dniu 19 maja 1946[7].
Międzygórze było uznawane za najbardziej malownicze wczasowisko i stację klimatyczną ziemi kłodzkiej. Po wysiedlonej po wojnie ludności niemieckiej pozostała duża liczba drewnianych i kamienno-drewnianych budynków w stylu szwajcarskim (inaczej tyrolskim). W oparciu o nie pod koniec lat 60. FWP posiadał w miejscowości 7 ośrodków wczasowych („Czardziejka”, „Gigant”, „Hanka”, „Krokus”, „Mimoza”, „Opolanka”, „Słowik”), w których prowadził 14-dniowe wczasy pracownicze i rodzinne. W 18 budynkach dysponował łącznie ok. 800 miejscami noclegowymi. Wczasowicze mieli w ośrodkach do dyspozycji świetlice z telewizorami i biblioteki, w miejscowości dodatkowo restaurację, bar turystyczny, klub-kawiarnię „Sarenka” z dancingiem, kino, boiska do piłki nożnej i ręcznej, odkrytą pływalnię. W zimie FWP prowadziło wypożyczalnię zimowego sprzętu sportowego[8].
W okolicy lasy bukowe, wyżej świerkowe oraz liczne skałki[4]. Do największych zalet okolicy należy duża liczba szlaków turystycznych oraz kilka znanych obiektów: wodospad Wilczki, kaplica Matki Boskiej Śnieżnej oraz zapora przeciwpowodziowa na Wilczce[4].
Charakterystyczna zabudowa Międzygórza to domy drewniane w stylu tyrolskim z pięknymi rzeźbieniami, krużgankami, balkonikami i balustradami[4]. Do ciekawszych obiektów w tym stylu należą domy wczasowe „Gigant” i „Gigant II”, jak również dawny budynek poczty, który został wyremontowany i miał zostać przekształcany w luksusowy pensjonat[4]. Nawiązuje do nich zabytkowy, drewniany kościółek parafialny z lat 1740–1742[4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Zabytki
edytujObiekty w Międzygórzu i okolicach wpisane do rejestru zabytków[9].
- Historyczny układ urbanistyczny z XVI–XX wieku
- Drewniany kościół parafialny św. Józefa Oblubieńca, z barokowym wystrojem wnętrza, zbudowany w latach 1740–1742, rozbudowany w 1920 roku[6]; początkowo pełnił funkcję kaplicy cmentarnej[10]. Przy świątyni Biały Ogród z 2014 roku, złożony z symbolicznych roślin sadzonych na cmentarzach i w obrębie murów kościelnych.
- Kościół pątniczy pw. Matki Bożej Śnieżnej na Górze Iglicznej.
- Kaplica górska z 1911 roku, dawny ewangelicki Kościół pw. św. Krzyża w Międzygórzu[6].
- Budynek sanatorium „Gigant” przy ul. Sanatoryjnej 5, drewniano-murowany okazały budynek z 1882 roku[6].
- Drewniany pensjonat „Alpejski Dwór” przy ul. Sanatoryjnej 13, z pierwszej ćwierci XX w.
- Pensjonat „Krokus” przy ul. Wojska Polskiego 21, z początków XX w.
Wypoczynek i rekreacja
edytujOśrodek turystyczno-wypoczynkowy: około 30 domów wczasowych i pensjonatów, 2 wyciągi narciarskie. Służy jako baza wypadowa dla pieszych wycieczek w Masyw Śnieżnika. Bazę noclegową dla ruchu turystycznego stanowią m.in. schroniska PTTK „Na Śnieżniku” i „Na Iglicznej”. Na górze Igliczna usytuowany jest kościół pątniczy pod wezwaniem Matki Boskiej Śnieżnej z 1781–1782, gdzie znajduje się figura Matki Boskiej Śnieżnej koronowana przez Jana Pawła II w 1983 roku. W kościele tym znajduje się wystawa ukazująca dzieje Sanktuarium, drewniana szopka. Na plebanii jest sala dla pielgrzymów[11].
W przełomie Wilczki znajduje się wodospad o wysokości 22 m. Przed powodzią w 1997 roku wysokość wodospadu była sztucznie podwyższona, jeszcze przed wojną, do 27 m – posiadał formę kaskady. Był on wówczas pierwszym co do wysokości w Sudetach, na równi z Wodospadem Kamieńczyka w Karkonoszach[potrzebny przypis].
Międzygórze jako plener filmowy
edytujW 1965 w Międzygórzu kręcono pierwszy odcinek serialu Czterej pancerni i pies[12]. W 2005 w domach wypoczynkowych przy ulicy Sanatoryjnej kręcono serial Boża podszewka II[13].
Szlaki turystyczne
edytujDo najciekawszych szlaków turystycznych należą:
na Śnieżnik z widokiem na Mały Śnieżnik, Smrekowiec i Średniak,
przez pasmo Żmijowca,
na Przełęcz Puchaczówkę,
droga Szklary-Samborowice – Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza – Gilów – Piława Dolna – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Nowa Ruda – Sarny – Tłumaczów – Radków – Skalne Wrota – Pasterka – Karłów – Lisia Przełęcz – Białe Skały – Skalne Grzyby – Batorówek – Batorów – Skała Józefa – Duszniki-Zdrój – Schronisko PTTK „Pod Muflonem” – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Przełęcz Sokołowska – Łomnicka Równia – Huta – Zalesie – Stara Bystrzyca – Bystrzyca Kłodzka – Pławnica – Szklary – Igliczna – Międzygórze – Jawor – Przełęcz Puchacza[14],
Rezerwaty przyrody
edytujGodnym uwagi jest również rezerwat ścisły im. Stefana Żeromskiego obejmujący przełom rzeki Wilczki z wodospadem jego imienia. Wodospad wraz otoczeniem został oświetlony, co stanowi osobliwą atrakcję turystyczną. Na terenie rezerwatu rosną dorodne okazy świerka nasiennego, z których pozyskuje się nasiona dla hodowli sadzonek. Przełom Wilczki wraz z wodospadem stanowi miejsce częstych ćwiczeń jednostek specjalnych policji lub wojska[potrzebny przypis].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 80149
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 788 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 198–205. ISBN 83-7005-341-6.
- ↑ Mapa geoportalu. [dostęp 2024-11-18].
- ↑ a b c d e f g Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 376, 377. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Krystyna Chylińska (oprac.): Informator FWP. Warszawa: Wydawnictwo Związkowe CRZZ, 1968, s. 118–120.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych, nry rej.: 680/WŁ z 8.12.1977, 222/698/WŁ z 14.12.1978, 223/1976 z 22.12.1971, 224/1019/WŁ z 14.05.1984, 649/WŁ z 30.12.1976, 1408/WŁ z 8.08.1994, 225/1280/WŁ z 18.11.1989.
- ↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
- ↑ Maria Śnieżna [online], www.mariasniezna.pl [dostęp 2024-11-21].
- ↑ Czterej pancerni i pies. Przewodnik po serialu i okolicach.
- ↑ Boża podszewka. Część druga w bazie filmpolski.pl
- ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 2015-08-03.
Bibliografia
edytuj- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6.
Linki zewnętrzne
edytuj- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona