Rudolf Ksieniewicz
Rudolf Stanisław Ksieniewicz[a] (ur. 28 grudnia 1897?/9 stycznia 1898 w Kiertelu, zm. 1940 w Kijowie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 podpułkownik piechoty
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Rudolf Stanisław Ksieniewicz |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
9 stycznia 1898 |
| Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
I zastępca dowódcy pułku |
| Główne wojny i bitwy | |
.jpg)
| |
| Odznaczenia | |
          
| |
Życiorys
edytujUrodził się 9 stycznia 1898 we wsi Kiertel na wyspie Hiuma, należącej do ówczesnej guberni estońskiej, w rodzinie Józefa i Anny z domu Rehesaar[4][5]. Rodzina ojca należała do szlachty zamieszkałej na terytorium guberni mińskiej[2]. W 1905 przeniósł się z rodzicami i czworgiem rodzeństwa (dwie siostry i dwóch braci) do Haapsalu, gdzie uczęszczał do szkoły miejskiej[6][5]. Na początku 1908 przeniósł się z rodziną do Ufy, gdzie skończył szkołę miejską z prawem sześcioklasowego gimnazjum przy Instytucie Nauczycielskim[7][5].
W maju 1915 jako ochotnik wstąpił do armii rosyjskiej i został wcielony do 144 zapasowego batalionu piechoty[8]. 1 lipca?/14 lipca 1915 został podoficerem[2]. 20 lipca tego roku został skierowany do 1 Szkoły Praporszczyków w Peterhofie[6][2]. 15 listopada?/28 listopada 1915 został mianowany chorążym, a 6 grudnia 1915 wysłany na front, gdzie został wcielony do 6. kompanii 50 syberyjskiego pułku strzelców na stanowisko młodszego oficera[6][2]. 3 lipca 1916 nad rzeką Ķekaviņa koło Rygi został kontuzjowany[6][9]. W listopadzie wrócił do pułku, z którym walczył w Małopolsce Wschodniej jako dowódca 1. kompanii[6].
20 stycznia 1917 został przeniesiony do 3 pułku strzelców polskich w Połtawie na stanowisko młodszego oficera 5. kompanii[6]. W szeregach tego oddziału od kwietnia walczył na froncie, a jesienią 1917 wyjechał pod Mohylew, gdzie organizował się I Korpus Polski w Rosji[6]. Tam awansował na podporucznika[6]. 4 stycznia 1918 wyjechał na urlop do Ufy[6]. Rozwój rewolucji w tym rejonie uniemożliwił mu powrót do korpusu, wobec czego wstąpił do Organizacji Kontrrewolucyjnej Oficerów[6]. 3 lipca 1918, po zmianie sytuacji politycznej, rozpoczął organizację oddziału złożonego z Polaków[6]. Przez kilka miesięcy prowadził walki partyzanckie z bolszewikami, a następnie dołączył do 5 Dywizji Syberyjskiej[10]. Został dowódcą 1. kompanii 1 pułku strzelców polskich im. Tadeusza Kościuszki[6]. Na początku sierpnia wyjechał ze swoją kompanią na front w rejonie Jekaterynburga[6]. Walki z bolszewikami prowadził samodzielnie do lutego 1919, kiedy to dołączył do macierzystego pułku[6]. Za waleczność został awansowany na porucznika i kapitana[6]. W grudniu 1919 walczył ze swoją kompanią jako straż tylna dywizji, w tym w boju pod miastem Tajga[6]. 10 stycznia 1920 dostał się do niewoli bolszewickiej[6]. 28 kwietnia 1922 major Franciszek Dindorf-Ankowicz we wniosku o odznaczenie Orderem Virtuti Militari napisał: „jako jeden z pierwszych organizatorów Wojska Polskiego na Syberii kapitan Ksieniewicz Rudolf jako dowódca 1-wszej kompanii 1-go pułku strzelców polskich już w lipcu 1918 wyrusza z kompanią na front permski. Pozostawiony sam sobie, bez żadnej łączności z resztą Wojska Polskiego, kapitan Ksieniewicz w przeciągu pół roku stacza cały szereg walk z bolszewikami, zyskując sławę i poważania wśród obcych dla dzielnego żołnierza polskiego. W marcu 1919 powraca z kompanią do pułku, przyprowadza żołnierza bitnego, pełnego poświęceń, silnego moralnie, zbudowanego przykładem dowódcy”[11]. Wniosek podpisali dowódca 5 Dywizji Syberyjskiej płk Walerian Czuma[12], pułkownik Kazimierz Rumsza oraz generał broni Józef Haller[13].
3 października 1921 przyjechał do Polski i po rehabilitacji został przydzielony do 78 pułku piechoty na stanowisko dowódcy 8. kompanii[6]. 10 lutego 1922 został zdemobilizowany i przydzielony w rezerwie do 78 pp[6][3][14]. Po zwolnieniu z wojska wstąpił do Policji Państwowej w stopniu starszego przodownika[6]. 9 października 1922 jako oficer rezerwy został powołany do służby czynnej w 82 pułku piechoty w Brześciu na stanowisko dowódcy 3. kompanii karabinów maszynowych, a 22 grudnia tego roku przeniesiony do 83 pułku piechoty w Kobryniu na stanowisko dowódcy 5. kompanii[6][15]. 16 listopada 1923 został przemianowany z dniem 1 listopada 1923 na oficera zawodowego w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1594,5 lokatą w korpusie oficerów piechoty[16]. 2 września 1925 został przeniesiony do 68 pułku piechoty we Wrześni na stanowisko oficera administracji materiałowej[6]. Później został przesunięty na stanowisko dowódcy 5. kompanii[6]. 2 kwietnia 1929 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1929 stopień majora w korpusie oficerów piechoty i 41. lokatą[17]. W lipcu tego roku został zatwierdzony na stanowisku kwatermistrza[18], a w październiku 1931 przesunięty na stanowisko dowódcy I batalionu[6][19][20]. W kwietniu 1936 zastąpił majora dyplomowanego Mirosława Józefa Kalinkę na stanowisku dowódcy garnizonu i dowódcy II batalionu 68 pp, który był detaszowany w Jarocinie[21][22][23]. Na podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 39. lokatą w korpusie oficerów piechoty[24][25]. Od 11 kwietnia 1938 był I zastępcą dowódcy 45 pułku piechoty w Równem[26][27].
W czasie kampanii wrześniowej pełnił służbę na stanowisku komendanta garnizonu Równe[28]. 17 września 1939 wyjechał z Równego, a dwa dni później dostał się w bliżej nieznanych okolicznościach do niewoli radzieckiej[29]. Początkowo uwięziony w obozie przejściowym w Równem[29]. 28 marca 1940 został przewieziony do więzienia przy ulicy Karolenkiwskiej 17 w Kijowie (więzieni w Równem i wywiezieni tego samego dnia do Kijowa byli także inni polscy oficerowie: Franciszek Górecki i Karol Jeżowski)[29]. Tam, wiosną 1940, został zamordowany przez NKWD. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 41/3-221 oznaczony numerem 1561)[30][12]. Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni[29].
Życie prywatne
edytuj28 grudnia 1918 ożenił się z panną M. Smirnową, z którą miał dwie córki: Izabelę Janinę (ur. 9 września 1923) i Olgę Marię Annę (ur. 28 grudnia 1930)[31][32]. Pani Ksieniewiczowa był przewodniczącą Koła „Rodziny Wojskowej” w Jarocinie[33].
Ordery i odznaczenia
edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7702 – 22 czerwca 1922[34][35]
- Krzyż Niepodległości – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[36][37]
- Krzyż Walecznych – 28 marca 1923 „za czyny orężne w bojach b. 5-ej Dywizji Wojsk Polskich na Syberii”[38][39]
- Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1938 „za zasługi w służbie wojskowej”[40][41]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[39]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[39]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę – 10 maja 1938[42]
- Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny – 19 marca 1931[43][39]
- Medal Zwycięstwa – 14 maja 1925[44][39]
- Order Świętego Stanisława 3 stopnia z mieczami i kokardą[42]
- Order Świętej Anny 4 stopnia z napisem „Za odwagę”[42]
Zobacz też
edytujUwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934, s. 27.
- ↑ a b c d e Список (по старшинству в чинах) генералам, штаб и обер-офицерам и классным чиновникам 50-го Сибирского стрелкового полка (s. 36). Управление Министерства обороны Российской Федерации по увековечению памяти погибших при защите Отечества. [dostęp 2023-07-27]. (ros.).
- ↑ a b Druga lista 1922 ↓, s. 4.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 4.
- ↑ a b c Stefański 2019 ↓, s. 90.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2, 4.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3, 4.
- ↑ Памяти героев Великой войны 1914–1918 : Поиск героев войны : Ксеневич Рудольф Иосифович. Управление Министерства обороны Российской Федерации по увековечению памяти погибших при защите Отечества. [dostęp 2023-07-27]. (ros.).
- ↑ Stefański 2019 ↓, s. 91.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 5, 6.
- ↑ a b Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 160.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 7.
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 146.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 1 marca 1923, s. 150.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 72 z 17 listopada 1923, s. 758.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 3 kwietnia 1929, s. 105.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 188.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931, s. 343.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 35, 596.
- ↑ Zmiana na stanowisku dcy baonu 68 pp w Jarocinie. „Gazeta Jarocińska”. 33, s. 3, 1936-04-23.
- ↑ Pożegnanie mjr. dypl. Kalinki. „Gazeta Jarocińska”. 35, s. 3, 1936-04-30.
- ↑ Stefański 2019 ↓, s. 94, 95.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 420.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 16, w marcu 1939 zajmował 38. lokatę.
- ↑ Stefański 2019 ↓, s. 95.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 602.
- ↑ Stefański 2019 ↓, s. 98.
- ↑ a b c d Stefański 2019 ↓, s. 99.
- ↑ Straceni na Ukrainie 1994 ↓, s. 49.
- ↑ Stefański 2019 ↓, s. 93.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Kurs Przysposobienia kobiety do życia rodzinnego. „Gazeta Jarocińska”. 93, s. 2, 1937-11-21..
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 19 sierpnia 1922, s. 614.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 179, poz. 260.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 11 listopada 1931, s. 363.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 28 marca 1923, s. 210.
- ↑ a b c d e Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 12.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ a b c Stefański 2019 ↓, s. 97.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 19 marca 1931, s. 81.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 14 maja 1925, s. 254.
Bibliografia
edytuj- Ksieniewicz Rudolf Stanisław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.74-6959 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-07-25].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Zeszyty Katyńskie. Marek Tarczyński (red.). T. 4: Listy katyńskiej ciąg dalszy : Straceni na Ukrainie. Warszawa: Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej i Polska Fundacja Katyńska, 1994. ISBN 83-87893-79-X.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Marek Stefański. Podpułkownik Rudolf Ksieniewicz (1898–1940) – kawaler Orderu Virtuti Militari i ofiara zbrodni katyńskiej. Przyczynek do biografii. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”. 103, 2019. Łódź.