Wikipedia

Ratusz w Prudniku

Ratusz w Prudniku – zabytkowy ratusz miejski w Prudniku zbudowany w 1782 roku w stylu barokowo–klasycystycznym. Mieści się pośrodku Rynku[2][3], w centralnej części Starego Miasta.

Ratusz w Prudniku
Zabytek: nr rej. 497/58 z 15 października 1958[1]
Ilustracja
Widok na ratusz i barokową fontannę
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Miejscowość

Prudnik

Adres

Rynek 1

Styl architektoniczny

klasycyzm, pierwotnie barok

Wysokość całkowita

63 m

Kondygnacje

3

Ukończenie budowy

1782

Ważniejsze przebudowy

1840, 1894–1896

Właściciel

Urząd stanu cywilnego

Położenie na mapie Prudnika
Mapa konturowa Prudnika, u góry znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Prudniku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Prudniku”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Prudniku”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Prudniku”
Położenie na mapie gminy Prudnik
Mapa konturowa gminy Prudnik, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Ratusz w Prudniku”
Ziemia50°19′17″N 17°34′50″E/50,321389 17,580556
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

edytuj
 
Wieża ratuszowa w 1782

Pierwszy ratusz w Prudniku został wzniesiony w XIII lub XIV wieku, prawdopodobnie z drewna[4]. Został spalony przez Szwedów w 1627 roku[2]. Kolejny budynek miał charakter barokowy i był niszczony w latach 1650, 1653, 1735 i 1779[2].

22 listopada 1642 z Opola do Prudnika wkroczyli Szwedzi. Zamierzali spalić miasto, ale dzięki negocjacjom do tego nie doszło. Podczas najazdu uszkodzeniu uległa wieża ratuszowa, którą wyremontowano dopiero w 1653. Odrestaurowana wieża uległa ponownemu uszkodzeniu. W sierpniu 1690[5] przeprowadzono jej powtórny remont[6] od góry do krużganku według planu Martina Doleczcka ze Strzelec Opolskich[5].

 
Ratusz w Prudniku na pocztówce z 1895

Według opisu ratusza z 1725, na jego piętrze odbywały się posiedzenia Rady Miejskiej, a w piwnicy mieściły się ławki mięsne[7]. Powstały w wyniku austriackiego ostrzału 28 lutego 1779 w trakcie wojny o sukcesję bawarską pożar strawił ratusz wraz z zegarem i wieżą, którą na krótko przedtem odrestaurowano[8]. Brakowało wody do gaszenia ognia, ponieważ w przeciągu 2 miesięcy nie padał deszcz, a śniegu było niewiele[5]. Po pożarze ratusz został odbudowany od podstaw według planów architekta Thomasa ze Świdnicy[2][3]. Jego budowę ukończono w październiku 1782[5]. 20 sierpnia 1788 w ratuszu został zakwaterowany król pruski Fryderyk Wilhelm II[9].

W latach 1840–1842 podwyższono ratusz o półtora kondygnacji, pokryto go blachą cynkową i zaopatrzono w marmurowe schody[8]. Drugie piętro ratusza, które od tej pory zajmował sąd, oraz attykę wzniesiono nakładem kosztów wysokości 7000 talarów[10]. Podczas uroczystości 18 września 1842, na wieży osadzono gałkę, flagę oraz koronę[10]. Krzyż osadzony na gałce wskazywał strony świata[11]. W latach 1855–1859 wyremontowano jego wnętrze. W 1856 podwyższono wieżę ratuszową[12] o jedno piętro i zaopatrzono ją w wygięty dach[8]. Podwyższeniu uległa część rozpoczynająca się od mieszkania strażnika wieżowego, aż do zewnętrznego gzymsu. Prace z drewnem wykonali mistrzowie ciesielscy Carl i Friedrich Zeißner, natomiast prace kotlarskie kotlarz Hammetter. W gałce na szczycie umieszczono różne dokumenty wraz z rysunkiem wieży, przedstawiającym jej kształt w latach 1779–1856[11].

Planowana przebudowa ratusza została przerwana wybuchem I wojny światowej[13]. Od 1929 do 1945 dwie sale ratusza zajmowało muzeum miejskie[14].

 
Wieża ratuszowa wśród ruin na przełomie lat 50. i 60. XX wieku

Ratusz nie ucierpiał podczas bombardowania Rynku przez lotnictwo radzieckie w 1945[15]. Na przełomie maja i czerwca 1945 grupa Czechów przybyła do Prudnika i wywiesiła czechosłowacką flagę na ratuszu. Ogłosili przyłączenie Prudnika do Czechosłowacji. Zostali przegonieni przez polskich żołnierzy bez strzelaniny[16]. Do lat 60. XX wieku budynek ratusza był porośnięty bluszczem[17].

 
Widok na prudnicki ratusz z wieży kościoła św. Michała Archanioła (1965)

Podczas prac 24 marca 2000 roku z kuli na iglicy wieży wyjęto metalową, zalutowaną kapsułę, w której znajdowały się dokumenty z 1842. Dotyczyły one ówczesnego remontu wieży, zawierały listę fundatorów i ówczesnych władz miasta. Umieszczono w niej również lokalną gazetę, kilkanaście monet, a także kawałek ptasiej kości. Znalezisko zostało zdeponowane w Muzeum Ziemi Prudnickiej. Do kuli na iglicy trafiły jego kopie, a także druga kapsuła ze współczesnymi dokumentami, egzemplarzem lokalnej gazety i filmem ukazującym miasto i obrady Rady Miejskiej z 2000 roku[18].

W 2004 prudnicki ratusz został laureatem w ogólnopolskim konkursie „Zabytek Zadbany” organizowanym przez Narodowy Instytut Dziedzictwa[19][20].

Architektura

edytuj
 
Wejście do urzędu stanu cywilnego w ratuszu

Ratusz liczy trzy kondygnacje oraz poddasze oraz jest częściowo podpiwniczony[2]. Od północnej strony nad budynkiem dominuje przylegająca do niego klasycystyczna, wieloczłonowa wieża, zwieńczona hełmem i iglicą[2]. Wieża mierzy 63 metry wysokości[21]. W ratuszu mieści się Urząd stanu cywilnego, Gminny Zarząd Oświaty i Wychowania, a także Biuro Euroregionu Pradziad[22].

 
Widok na ratusz od strony ul. Zamkowej

Nad drzwiami na wieży ratusza umieszczona jest marmurowa tablica przypominająca o odbudowie miasta przez króla Fryderyka II. Niemiecki napis na tablicy głosi: „Królewskie miasto Prudnik na Górnym Śląsku, chwalebne i czcigodne, sławne dzięki handlowi, zostało obrócone w popiół i zniszczone 28 lutego 1779 roku w wyniku wściekłej napaści wroga. Spalony został także stary ratusz. Pod hojną opieką wielkiego, dostojnego, niezwyciężonego króla Prus, Fryderyka II, wyrozumiałego i litościwego, szczęśliwego ojca narodu, miasto odzyskało widoczny teraz blask i powstało szczęśliwie od nowa wraz z wieżą w roku Pańskim 1782.”[23]

 
Ratusz z figurą Nepomucena

W sąsiedztwie budynku stoi fontanna z 1696 roku[2], a także figura św. Jana Nepomucena z 1733[24].

Nawiązania i odniesienia w kulturze

edytuj

„Podziurawiony granatami” ratusz stojący w centrum Rynku wspomniany został w powieści Lato umarłych snów autorstwa niemieckiego pisarza Harry’ego Thürka, przedstawiającej sytuację Niemców w Prudniku tuż po II wojnie światowej[25].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 111 [dostęp 2013-01-29].
  2. ↑ a b c d e f g Roman Pawlak: Polska – Zabytkowe ratusze. Warszawa: Sport i Turystyka MUZA SA, 2003, s. 190–191. ISBN 83-7200-991-0.
  3. ↑ a b Opis ratusza na stronie powiatu prudnickiego. [dostęp 2013-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 lipca 2014)].
  4. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 11.
  5. ↑ a b c d Kasza 2020 ↓, s. 239.
  6. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 15.
  7. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 16.
  8. ↑ a b c Kasza 2020 ↓, s. 36.
  9. ↑ Marcin Husak, Słów kilka o Königerach (cz.2), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 44 (1192), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 października 2013, s. 13, ISSN 1231-904X.
  10. ↑ a b Kasza 2020 ↓, s. 240.
  11. ↑ a b Kasza 2020 ↓, s. 241.
  12. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 21.
  13. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 38.
  14. ↑ Prudnik – Muzeum Ziemi Prudnickiej [online], web.archive.org, 18 czerwca 2017 [dostęp 2022-05-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-18].
  15. ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Włoch walczył o Prudnik [online], www.tygodnikprudnicki.pl, 19 marca 2008 [dostęp 2019-05-17].
  16. ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Historia: Zdobyli Prudnik na wozie drabiniastym [online], www.tygodnikprudnicki.pl, 12 stycznia 2011 [dostęp 2020-08-26].
  17. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 238.
  18. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 243.
  19. ↑ Pomyśleli trzy razy i wygrali [online], Nowa Trybuna Opolska, 27 kwietnia 2004 [dostęp 2020-05-03] (pol.).
  20. ↑ Maria Sarnik-Konieczna, Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków 2004 – Zamek Królewski na Wawelu [online], www.skz.pl [dostęp 2020-05-03].
  21. ↑ Prudnik – śródmieście [online], Górny Śląsk – ciekawe obiekty – warto zobaczyć [dostęp 2019-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-17] (pol.).
  22. ↑ Rynek w Prudniku – Prudnik – Slezsko bez hranic [online], www.silesiatourism.com [dostęp 2019-05-17].
  23. ↑ Marcin Husak: Niecodziennik! Prudnik mniej znany... Agencja Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik, 2018, s. 71. ISBN 83-65916-45-2.
  24. ↑ Grzegorz Weigt, Pod opieką Nepomucena, „Tygodnik Prudnicki”, 21 (1065), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 25 maja 2011, s. 22, ISSN 1231-904X.
  25. ↑ Harry Thürk, Lato umarłych snów, Marcin Domino (tłum.), Gliwice, Opole: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, s. 222, ISBN 978-83-63995-80-5.

Bibliografia

edytuj
  • Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Ratusz_w_Prudniku&oldid=75129927”