Radocyna

Radocyna
	wieś
	; Widok na centrum wsi
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina	Sękowa
Sołectwo	Krzywa
Wysokość	550 m n.p.m.
Liczba ludności (2013)	2
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	38-307
Tablice rejestracyjne	KGR
SIMC	0464981
	Położenie na mapie gminy Sękowa Radocyna
	Położenie na mapie Polski Radocyna
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Radocyna
	Położenie na mapie powiatu gorlickiego Radocyna
	49°26′59″N 21°22′21″E/49,449722 21,372500
	Multimedia w Wikimedia Commons

Radocyna (j. łemkowski Радоцина) – opustoszała wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Sękowa^[3].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Położenie geograficzne

Radocyna położona jest w środkowej części Beskidu Niskiego w Karpatach Zachodnich. Leży nad rzeką Wisłoką, która ma tutaj swoje źródła w południowej części wsi na wysokości 575 m n.p.m., na zboczach góry Dębi Wierch (664 m n.p.m.). Od południa graniczy bezpośrednio ze Słowacją, z miejscowościami Varadka i Vyšná Polianka. Na granicy państwowej, która biegnie głównym grzbietem wododziałowym Karpat znajduje się na terenie wsi płytka przełęcz Pod Dębim Wierchem (566 m n.p.m.). Od strony wschodniej wieś graniczy z sąsiednim województwem podkarpackim z miejscowością Wyszowatka; od północy z wsią Czarne (i jej przysiółkiem Długie) i od zachodniej strony z Konieczną. Przez wieś wzdłuż rzeki Wisłoki prowadzi słabo utwardzona droga gminna.

Widok na wieś z Dębiego Wierchu
Droga przez wieś
Droga przez wieś

Historia

Wieś pierwszy raz notowana w 1603 jako własność Stadnickich ze Żmigrodu. Według źródeł w XVII wieku maleńka, pod koniec wieku XVIII samodzielna parafia zamieszkana przez ok. 400 osób. W 1888 liczyła 87 domostw i 486 mieszkańców: 479 Łemków i 7 Żydów. W 1898 wybudowano cerkiew greckokatolicką pw. św. Kosmy i św. Damiana, w miejscu starszej świątyni. Według spisu z 1921 w Radocynie żyło 384 grekokatolików (w 1928 większość przeszła na prawosławie), 13 żydów i 4 rzymskich katolików. Około 1928 wybudowano we wsi drugą cerkiew – prawosławną. W latach 1930 odgrywała istotną rolę w rozwoju prawosławia na Łemkowszczyźnie. W 1938 we wsi było 85 domów, cerkiew, posterunek straży granicznej, wiatrak. W czasie wojny miejsce stacjonowania oddziału niemieckiej straży granicznej. Po wojnie wszyscy mieszkańcy wyjechali do ZSRR, w okolice Krzywego Rogu. Niebawem większość postanowiła wrócić, udało się to tylko jednej rodzinie. W 1955 budynki obu dawnych cerkwi rozebrano^[4].

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[5]

cmentarz wojenny nr 43 z I wojny światowej.

Dawna szkoła
Kapliczka przydrożna
Pensjonat "Siedlisko Radocyna"

Dziś

W Radocynie znaleźć można ślady po dawnych mieszkańcach: piwnice, drzewa owocowe, kapliczki, zniszczony budynek szkoły, przydrożne krzyże i cerkwisko w otoczeniu starych drzew. Na miejscowym cmentarzu zachowało się 25 kutych w kamieniu nagrobków (najstarszy z 1894). Nieopodal znajduje się Cmentarz wojenny nr 43 – Radocyna z czasów I wojny światowej, na którym pochowano 4 żołnierzy austriackich z 27 pułku piechoty oraz 79 żołnierzy armii rosyjskiej z 195 pułku piechoty. Zaprojektowany został przez Dušana Jurkoviča. W części centralnej kamienny obelisk z inskrypcją:

Nie znaliśmy życia drugiego człowieka,
Teraz śmierć nas połączyła

Na północ od Radocyny, współcześnie we wsi Czarne, znajduje się Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Lasów Państwowych „Radocyna”^[6] oraz działająca w sezonie wakacyjnym baza namiotowa.

Na przełęczy Pod Dębim Wierchem
Figura przydrożna (na terenie Czarnego)
Radocyna na mapie "Jaśliska" WIGu z 1938 roku, skala 1:100 000
Ośrodek Szkoleniowo-Wypocznynkowy "Radocyna"

Szlaki piesze

Wołowiec – Nieznajowa – Radocyna – Konieczna
(LP) Nadleśnictwa Gorlice: Radocyna – Konieczna – Lipna – Czarne – Radocyna
od szlaku żółtego do cmentarza nr 43 (szlak cmentarny)
od szlaku niebieskiego (granicznego) z Przełęczy pod Dębim Wierchem do cmentarza nr 43 (szlak cmentarny)
od szlaku żółtego do cmentarza nr 44 (Długie) (szlak cmentarny)
od leśniczówki do cmentarza nr 45 (Lipna) (szlak cmentarny)

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 113938
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1070 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-06-02].
↑ Beskid Niski - kompendium wiedzy o Beskidzie Niskim; górach,ludziach,historii i architekturze [online], beskid-niski.pl [dostęp 2020-08-16] .
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .
↑ Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy „Radocyna” w Czarnym. Nadleśnictwo Gorlice. [dostęp 2020-05-19]. (pol.).

Bibliografia

Beskid Niski. Przewodnik. Wyd. III. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 363.
Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wyd. II. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2011.

Linki zewnętrzne

Radocina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 390 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 113938

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1070 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[teryt-3] Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-06-02].

[4] Beskid Niski - kompendium wiedzy o Beskidzie Niskim; górach,ludziach,historii i architekturze [online], beskid-niski.pl [dostęp 2020-08-16] .

[5] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .

[6] Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy „Radocyna” w Czarnym. Nadleśnictwo Gorlice. [dostęp 2020-05-19]. (pol.).

[3]

[2]

[1]

[4]

[5]

[6]