Przytulia nierównolistna

Przytulia nierównolistna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	marzanowate
Rodzaj	przytulia
Gatunek	przytulia nierównolistna
	Nazwa systematyczna
	Galium anisophyllon Vill.; Prosp. Hist. Pl. Dauphiné: 20 (1779)
Synonimy
	Galium commune subsp. anisophyllon (Vill.) Rouy; Galium commune var. genuinum Rouy; Galium pumilum subsp. anisophyllon (Vill.) Dostál; Galium sylvestre subsp. anisophyllon (Vill.) Bonnier & Layens;
	Galium commune subsp. anisophyllon (Vill.) Rouy; Galium commune var. genuinum Rouy; Galium pumilum subsp. anisophyllon (Vill.) Dostál; Galium sylvestre subsp. anisophyllon (Vill.) Bonnier & Layens;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przytulia nierównolistna (Galium anisophyllon Vill.) – gatunek rośliny z rodziny marzanowatych. Występuje na obszarach górskich Europy – w Alpach, Apeninach, Karpatach, górach Półwyspu Bałkańskiego^[3]^[4]. W Polsce rośnie w Tatrach, Pieninach, na Babiej Górze oraz w dolinie Wisłoka koło Mymonia^[5]^[4]. Gatunek jest rozpowszechniony w obszarze występowania^[4] i mimo ograniczonego areału występowania w Polsce, nie jest uznawany za zagrożony także w skali regionalnej^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna tworząca gęste darnie. Łodygi cienkie, w dole zwykle pokładające się, poza tym wzniesione osiągające wysokość od kilku cm do 15 cm. Łodygi są czterokanciaste, w dolnej części z międzywęźlami krótszymi lub podobnymi do długości liści, a w górnej części z dłuższymi od liści co najwyżej dwukrotnie^[4].
Liście: Zebrane po 6–7 w okółku (rzadziej jest ich 5 lub 8). Odwrotnie lancetowate, tj. w górnej części najszersze, nagle zwężone i ostro zakończone. Osiągają 6–16 mm długości i 1–2,5 mm szerokości. Brzegi są gładkie lub ze szczecinkami, nierzadko też podwinięte^[4].
Kwiaty: Zebrane w niezbyt obfite kwiatostany na szczytach pędów, osadzone na sztywnych, skośnie wzniesionych szypułkach o długości do 5 mm. Listki podkwiatowe są nieliczne, wąskolancetowate o długości ok. 2 mm. Korona kwiatu jest kremowa o średnicy 3–4 mm, płatki tępo zakończone^[4].
Owoce: Rozłupki do 1,5 mm długie i 1 mm szerokie, pokryte płaskimi brodawkami^[4].
Gatunki podobne: Grupa gatunków różniących się proporcją międzywęźli do liści, kształtem liści i wielkością kwiatów obejmuje w Polsce kilka gatunków (np. przytulia stepowa Galium valdepilosum, sudecka G. sudeticum, szorstkoowockowa G. pumilum, hercyńska G. saxatile, krakowska G. cracoviense), ale rośliny te występują w Sudetach i na ich pogórzu albo na wyżynach^[4].

Biologia i ekologia

Bylina wapieniolubna. Rośnie w murawach górskich i na skałach w piętrze alpejskim i subalpejskim, poza tym na żwirowiskach w dolinach rzek spływających z gór. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Liczba chromosomów 2n=44^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-01-08] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-01-08] (ang.).
↑ ^a ^b Galium anisophyllon Vill., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-08] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ BogumiłB. Pawłowski BogumiłB. (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XI, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967, s. 314-315 .
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 248, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-01-08] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-01-08] (ang.).

[powo-3] Galium anisophyllon Vill., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-08] .

[pawlowski-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ BogumiłB. Pawłowski BogumiłB. (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XI, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967, s. 314-315 .

[5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 248, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[6] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[3]

[4]

[5]

[6]

[1]

[2]