Przytulia szorstkoowockowa

Przytulia szorstkoowockowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	marzanowate
Rodzaj	przytulia
Gatunek	przytulia szorstkoowockowa
	Nazwa systematyczna
	Galium pumilum Murray; Prodr. Stirp. Gott. 44 1770
Synonimy
	Galium argenteum Vill.; Galium asperum Schreb.; Galium bicolor Schleich.; Galium caespitosum Ramond; Galium chlorophyllum Baill. & Timb.-Lagr.; Galium commutatum Jord.; Galium hispidum Schrad.; Galium hoffmannii Steud.; Galium jussiaei Lapeyr.; Galium multicaule Wallr.; Galium sylvestre Pollich; Galium umbellatum Lam.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przytulia szorstkoowockowa^[4], przytulia drobna^[5] (Galium pumilum Murray) – gatunek rośliny należący do rodziny marzanowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje tylko w Europie. Zwarty zasięg występowania ciągnie się od Francji po Polskę, przez którą przebiega wschodnia granica zasięgu. Południowa granica ciągnie się przez Czechy, Węgry i północne Włochy, północna przez Niemcy. Oprócz tego istnieją oderwane od głównego zasięgu obszary występowania w południowo-wschodniej części Wysp Brytyjskich, Danii, Szwecji, Polsce, Litwie, Łotwie. W Polsce rośnie głównie w Sudetach i na Dolnym Śląsku. Rozproszone stanowiska występują na Pomorzu Zachodnim i na Kujawach. Kilka stanowisk znanych jest także z Pojezierza Mazurskiego i jedno tylko z Karpat (koło Koszarawy na południowym stoku góry Cicha w Beskidzie Makowskim^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina tworząca luźne darnie. Po wysuszeniu jest zielona lub zielonożółta^[6].
Łodyga: Cienka, wątła i pokładająca się. Ma długość (5)10–50 cm i zazwyczaj jest naga, czasami tylko krótko owłosiona^[7].
Liście: Zebrane w okółki (przeważnie po 7–8 liści), równowąskie lub równowąskolancetowate, o niewyraźnym użyłkowaniu^[7].
Kwiaty: Drobne, białe, zebrane w rozpierzchły kwiatostan (luźna wiecha). Korona ma średnicę 2,5–4 mm, a jej płatki są zaostrzone. Oś oraz gałązki kwiatostanu są nagie^[7].
Owoc: Rozłupnia rozpadająca się na rozłupki pokryte drobnymi brodawkami widocznymi dopiero przez lupę. Długość owocków ok. 1 mm^[7].

Pęd
Liście
Kwiaty
Szczyt pędu

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Rośnie na suchych murawach, wrzosowiskach i w świetlistych lasach. Liczba chromosomów 2n = 88^[5]. Preferuje gleby o odczynie kwaśnym lub obojętnym. Na niżu rośnie przeważnie na glebach piaszczystych, w Sudetach na glebach powstałych z rozpadu serpentynitów i porfirów^[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Violion caninae^[8].

Zagrożenia i ochrona

Według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin gatunek zagrożony mniejszego ryzyka (status zagrożenia LR)^[9]. W polskich Karpatach natomiast jest krytycznie zagrożony (status zagrożenia CR). Jedyne znane tutaj jego stanowisko nie jest w żaden sposób chronione. Być może jednak gatunek ten w Karpatach występuje jeszcze w wielu innych miejscach, gdyż ze względu na niepozorny wygląd jest łatwy do przeoczenia^[6]. Od 2014 roku podlega w Polsce ochronie częściowej^[10].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
↑ ^a ^b The Plant List. [dostęp 2017-03-08].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b ^c ^d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ R. Kaźmierczakowa, K. Zarzycki (red.): Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-03-08].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[rutkowski-5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[K-6] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[Szafer-7] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[matuszkiewicz-8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[kazmierczakowa-9] R. Kaźmierczakowa, K. Zarzycki (red.): Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[rozp2014-10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]