Przymiotno kanadyjskie

Przymiotno kanadyjskie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	przymiotno
Gatunek	przymiotno kanadyjskie
	Nazwa systematyczna
	Erigeron canadensis L.; Sp. Pl.: 863 (1753)
Synonimy
	Aster canadensis (L.) E.H.L.Krause; Caenotus canadensis (L.) Raf.; Caenotus pusillus Raf.; Conyza bonariensis var. angustifolia (Cabrera) Cabrera; Conyza canadensis (L.) Cronquist; Conyza parva Cronquist; Conyza rufescens Hoffmanns. & Link; Conyzella canadensis (L.) Rupr.; Erigeron bonariensis var. angustifolius Cabrera; Erigeron myriocephalus Rech.f. & Edelb.; Erigeron paniculatus Lam.; Erigeron pusillus Nutt.; Erigeron ruderalis Salisb.; Erigeron setiferus Post ex Boiss.; Erigeron strictus DC.; Inula canadensis Bernh.; Leptilon canadense (L.) Britton; Leptilon pusillum (Nutt.) Britton; Marsea canadensis (L.) V.M.Badillo; Senecio ciliatus Walter; Tessenia canadensis (L.) Bubani; Trimorpha canadensis (L.) Lindm.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Przymiotno kanadyjskie, konyza kanadyjska (Erigeron canadensis L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. W drugiej połowie XX wieku klasyfikowany zwykle do rodzaju konyza jako Conyza canadensis, ale po odkryciu zagnieżdżenia tego rodzaju w obrębie Erigeron na przełomie XX i XXI wieku, ponownie włączany do rodzaju przymiotno^[4]^[3].

Zasięg występowania

Pochodzi z Ameryki Północnej i Środkowej, ale rozprzestrzenił się także w innych rejonach świata^[5]. Obecnie jest gatunkiem kosmopolitycznym, poza Antarktydą występującym na wszystkich kontynentach i wielu wyspach^[6]. W Polsce pojawił się w I połowie XVIII w. w wyniku nieświadomego zawleczenia^[7] i jest obecnie rośliną bardzo pospolitą. Na początku XXI w. szacowano, że jest najczęściej spotykaną w Polsce rośliną obcego pochodzenia^[8]. Status gatunku we florze Polski: epekofit^[9].

Morfologia

Łodyga: Pojedyncza lub silnie rozgałęziona o wysokości od 5 cm do 1 m, pokryta szczeciniastymi, białymi włoskami^[9].
Liście: Ulistnienie skrętoległe. Liście lancetowate lub równowąskolancetowate, nagie, lub z rzadka szorstko owłosione i orzęsione. Dolne liście mają brzegi odlegle ząbkowano-piłkowane, górne są całobrzegie^[9].
Kwiaty: Koszyczki małe, gęsto skupione w wiechę. W jednym koszyczku 25–45 kwiatów. Okrywa koszyczka naga, o długości 3–4 mm. Kwiaty brzeżne języczkowate, brudnobiałe, wyraźnie dłuższe od listków okrywy^[10].
Owoce: Niełupki o długości około 1,5 mm z dwukrotnie dłuższym puchem kielichowym, nie dłuższym jednak od listków okrywy koszyczka. Puch kielichowy 1-szeregowy, złożony z licznych, nierozgałęzionych włosków^[9].

Koszyczek
Kwiatostan
Łodyga
Pęd

Biologia i ekologia

Rozwój: Roślina roczna lub dwuletnia. Kwitnie od czerwca do października, jest rozsiewana przez wiatr. Jedna roślina może wytworzyć w ciągu roku nawet ponad 100 000 nasion^[11].
Siedlisko: Rośnie głównie na siedliskach ruderalnych i jako chwast w uprawach: na piaszczystych ugorach, miedzach, na przydrożach, nasypach kolejowych, murach, itp.^[9]
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny i wyróżniający dla Ass. Erigeronto-Bryetum^[12].
Genetyka i zmienność: Liczba chromosomów 2n= 18. Tworzy mieszańce z przymiotnem ostrym^[13].

Korelacje międzygatunkowe: Pasożytuje na nim grzyb Podosphaera fusca wywołujący mączniaka prawdziwego, grzybopodobny lęgniowiec Basidiophora entospora wywołujący mączniaka rzekomego, żerują larwy chrząszcza Olibrus corticalis i pluskwiak Neides tipularius^[14].

Zastosowanie

Ziele Herba Erigerontis canadensis zawierające flawonoidy i olejki eteryczne wykorzystywane jest do produkcji perfum^[10].
Z ziela przymiotna produkowane są tabletki przeciwkrwotoczne Hemorigen^[15].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Erigeron canadensis L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-19].
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-15].
↑ IOP Kraków. Gatunki obce w Polsce
↑ BarbaraB. Tokarska-Guzik BarbaraB. i inni, Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych [pdf], Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012, s. 54, ISBN 978-83-62940-34-9 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2.
↑ ^a ^b Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
↑ Horst Klaaβen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limburgerhof: BASF Aktiengeselschaft, 2004.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Malcolm Storey: Conyza canadensis (L.) Cronquist (Canadian Fleabane). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-02-28].
↑ www.doz.pl: Encyklopedia leków: Hemorigen. [dostęp 2009-01-23]. (pol.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[powo-3] Erigeron canadensis L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-19].

[4] Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-15].

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-15].

[7] IOP Kraków. Gatunki obce w Polsce

[8] BarbaraB. Tokarska-Guzik BarbaraB. i inni, Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych [pdf], Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, 2012, s. 54, ISBN 978-83-62940-34-9 .

[sudnik-9] Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2.

[mowszowicz-10] Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.

[horst-11] Horst Klaaβen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limburgerhof: BASF Aktiengeselschaft, 2004.

[12] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[A-13] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[bioinfo-14] Malcolm Storey: Conyza canadensis (L.) Cronquist (Canadian Fleabane). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-02-28].

[15] www.doz.pl: Encyklopedia leków: Hemorigen. [dostęp 2009-01-23]. (pol.).

[4]

[3]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]