Przyścierwek
Przyścierwek[1][2] (Omosita) – rodzaj chrząszczy z rodziny łyszczynkowatych i podrodziny Nitidulinae. Holarktyczny, ale zawleczony do krainy australijskiej. Zarówno larwy, jak i postaci dorosłe są głównie nekrofagiczne.
| Omosita | |||
| Erichson, 1843 | |||
| Okres istnienia: oligocen–dziś | |||
_Figure_1.jpg) Imago Omosita nearctica | |||
_Figure_3.jpg) Larwa O. nearctica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
przyścierwek | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Silpha depressa Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
| |||
_(29131983133).png)
.png)
Morfologia
edytujChrząszcze o ciele w zarysie podługowato-owalnym, umiarkowanie od strony grzbietowej i brzusznej wypukłym, długości od 2 do 5 mm, z wierzchu z drobnym i rozproszonym punktowaniem oraz delikatnym, przeciętnie wyraźnym i rozproszonym owłosieniem[3]. Ubarwienie mają ciemne, zwykle brunatnawe, często z jaśniejszymi, żółtawymi do rdzawych plamami na pokrywach[4][3]. Czułki mają zgrubiały beczułkowato trzonek[4]. Przedplecze ma stosunkowo szeroko rozpłaszczone brzegi boczne[3]. W tylnej części przedplecza obecne są przed tarczką dwa płytkie, okrągłe do owalnych wgłębienia przyśrodkowe[5][4][3]. Pokrywy cechują się wyraźnie widocznym rządkiem przyszwowym sięgającym co najmniej do połowy ich długości. Punktowanie na ich powierzchni jest nieregularne, a żeberek brak zupełnie[4]. Boczne krawędzie pokryw i przedplecza nie są orzęsione[3][4]. Przedpiersie ma stosunkowo szeroki, prawie ścięty na rozszerzonym wierzchołku wyrostek międzybiodrowy. Biodra wszystkich par odnóży są szeroko rozstawione, a odległość między pierwszą parą bioder jest większa niż szerokość goleni[3]. Odnóża środkowej i tylnej pary mają po dwie listewki na zewnętrznych krawędziach goleni[5].
Ekologia i występowanie
edytujZarówno larwy, jak i postaci dorosłe są przede wszystkim nekrofagami, żyjącymi na padlinie (zwłaszcza podeschniętej), świeżych i starych kościach czy skórach[3][4][6][7]. Przynajmniej u części gatunków osobniki dorosłe znajdywane są jednak także w rozkładających się grzybach, wypływającym ze zranionych drzew soku, gnijącej materii roślinnej (w tym owocach[3]), napływkach popowodziowych czy gniazdach trzmieli. Zimować mogą np. pod korą czy w kretowiskach[8][6]. Odwiedzają także kwiaty o zapchu padliny, biorąc udział w ich zapylaniu[8].
Rodzimy zasięg rodzaju obejmuje państwo holarktyczne, przy czym sześć gatunków zamieszkuje palearktyczną, a tylko jeden naturalnie występuje w nearktycznej Ameryce Północnej[3]. Spośród gatunków palearktycznych dwa zostały jednak do Ameryki zawleczone[6], a O. colon zawleczono nawet do krainy australijskiej[9]. W Polsce stwierdzono trzy gatunki z tego rodzaju[6][4] (zobacz: łyszczynkowate Polski).
Taksonomia
edytujTakson ten wprowadzony został w 1843 roku przez Wilhelma Ferdinanda Erichsona[10]. Zalicza się doń osiem opisanych gatunków[11][3]:
- Omosita colon (Linnaeus, 1758)
- Omosita depressa (Linnaeus, 1758) – przyścierwek dwubruzdy
- Omosita discoidea (Fabricius, 1775)
- Omosita excellentis Kirejtshuk, 1984
- Omosita funesta Reitter, 1873
- Omosita japonica Reitter, 1874
- Omosita nearctica Kirejtshuk, 1987
- Omosita nigrovaria (Fairmaire, 1849)
Przypisy
edytuj- ↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Dział I zoologiczny, oddział zwierząt bezkręgowych. IV. Chrząszcze czyli tęgoskrzydłe (Coleoptera). Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 105.
- ↑ Jan Kinel, Roman Kuntze: Chrząszcze i motyle krajowe. Przewodnik do określania rodzin i rodzajów. Warszawa: Komitet Wydawniczy Podręczników Akademickich, 1931, s. 80.
- ↑ a b c d e f g h i j Seunghyun Lee, Alexander Kirejtshuk, Seunghwan Lee. Review of the genus Omosita Erichson (Coleoptera: Nitidulidae: Nitidulinae) in Korean fauna, with key to the Palaearctic species. „Journal of Asia-Pacific Entomology”. 18, s. 837–843, 2015. Korean Society of Applied Entomology, Taiwan Entomological Society, Malaysian Plant Protection Society. Elsevier. DOI: 10.1016/j.aspen.2015.10.009.
- ↑ a b c d e f g Marian Nunberg: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze — Coleoptera. Zeszyt 65 Łyszczynkowate — Nitidulidae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1976.
- ↑ a b Arved Lompe: Familie Nitidulidae. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-11-21].
- ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (12), 1986.
- ↑ H.E. Jaques. The Fish-feedingColeoptera of Cedar Point. „The Ohio Naturalist”. 15 (8), s. 526, 1915.
- ↑ a b Bastiaan J. D. Meeuse, Melville H. Hatch. Beetle Pollination in Dracunculus and Sauromatum (Araceae). „The Coleopterists Bulletin”. 14, s. 70–74, 1960. 3.
- ↑ Omosita colon (Linnaeus, 1758). [w:] New Zealand Organisms Register [on-line]. [dostęp 2024-09-16].
- ↑ W.F. Erichson. Versuch einer systematischen Eintheilung der Nitidularian. „Zeitschrift für Entomologie”. 4, s. 225-361, 1843.
- ↑ genus Omosita Erichson in Germar, 1843. [dostęp 2024-11-23].
- ↑ N. Theobald. Les insectes fossiles des terrains oligocènes de France. „Bulletin Mensuel (Mémoires) de la Société des Sciences de Nancy”. 1, s. 1-473, 1937.