Przeźmierowo
Przeźmierowo – wieś sołecka[4] położona w zachodniej Polsce, leży w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Tarnowo Podgórne. Przez Przeźmierowo przebiega droga krajowa nr 92. Ze wschodu przylega do wsi teren Portu lotniczego Poznań-Ławica, a od zachodu do lasku przeźmierowskiego[5]. Miejscowość zalicza się do aglomeracji poznańskiej.
| wieś | |
 Ulica Rynkowa – główny trakt miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2019) |
6571[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
62-081[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PZ, POZ |
| SIMC |
0597392 |
Położenie na mapie gminy Tarnowo Podgórne  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu poznańskiego  | |
 52°25′33″N 16°47′07″E/52,425833 16,785278[1]
| |
Stosunkowo duża liczba mieszkańców w porównaniu do niewielkiej powierzchni, na której rozciąga się osiedle podmiejskie sprawia, że Przeźmierowo stanowi jedną z największych i najgęściej zaludnionych wsi w województwie wielkopolskim[6].
Na północno-zachodniej części Przeźmierowa znajduje się Osiedle Ptasie.
Historia
edytujNazwa wywodzi się od imienia Przezmir zapisanego w XII wieku. Jeden z zapisów nazwy brzmiał Przezmirowo[7][8].
Kupione w 1538 r. przez Wincentego Kierskiego jako pustkowie[9].
W latach trzydziestych XX wieku zaprojektowano tu jedno z pierwszych osiedli podmiejskich Poznania o nazwie Przeźmierów. Teren należał do dóbr Plucińskich ze Swadzimia, a projekt zakładał budowę domów na obszarze pomiędzy obecnymi ulicami Dąbrowskiego i Bukowską (północ-południe), folwarkiem Baranowo i Ławica na wschodzie oraz terenami Wysogotowa na zachodzie. 8 kwietnia 1932 wydano decyzję o parcelacji około tysiąca działek budowlanych pod planowane osiedle. 29 września 1933 Urząd Wojewódzki wydał zgodę na zmianę użytkowania majętności leśnej Swadzim i stworzenie osiedla mieszkaniowego. W centrum zaprojektowano boisko, szkołę (z drugim boiskiem), kościół i rynek. Wokół tego założenia rozlokowano ekskluzywną dzielnicę willową, dzielnicę leśną, przemysłową, park i cmentarz. Pełną realizację tego projektu przerwały działania II wojny światowej (Niemcy nadali wsi okupacyjną nazwę Neusiedeln[10]). Obecnie czytelne są tylko fragmenty założenia, które można przyrównać do amerykańskich urban village[11].
Powierzchnia i ludność
edytujW 2019 r. miejscowość ta liczyła 6571 mieszkańców[2]. Powierzchnia sołectwa obejmuje 3,612 km², co daje gęstość zaludnienia rzędu 1819 osoby/km²[12].
Obiekty
edytujW Przeźmierowie znajdują się między innymi: Szkoła Podstawowa im. Arkadego Fiedlera, kościół pw. św. Antoniego Padewskiego, Park im. Stanisława Kanikowskiego, Centrum Kultury Gminnego Ośrodka Kultury SEZAM, Rynek, Pasaż w Przeźmierowie, oraz sławna giełda samochodowa. W granicach Przeźmierowa znajduje się również tor samochodowy Tor Poznań oraz port lotniczy Poznań-Ławica. W Przeźmierowie działa klub lekkoatletyczny UKS Sprint Przeźmierowo.
Na północ od Przeźmierowa wypływa rzeczka Przeźmierka.
Ludzie związani z Przeźmierowem
edytuj- Włodzimierz Krynicki[13][14] – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, weteran Powstania Wielkopolskiego, właściciel willi przy ul. Leśnej 37 w Przeźmierowie
- Alfreda Markowska zwana Nońcią[15][16] – polska Cyganka, nazywana romską Sendlerową, bohaterka II Wojny Światowej odznaczona wysokim polskim medalem, uratowała około pięćdziesięcioro dzieci romskich i żydowskich, m.in. poetę Karola Parno Gierlińskiego, rodziców Romana Chojnackiego – prezesa Związku Romów w Polsce w Szczecinku
- Henryk Edward Bakalarczyk pseud. "Gida"[17][18] (1948-2019) –artysta, plastyk, malarz, metaloplastyk, rzeźbiarz, członek Związku Polskich Artystów Rzeźbiarzy, członek Międzynarodowego Stowarzyszenia Biograficznego w Cambridge, założyciel i pierwszy prezydent Poznańskiego Klubu Międzynarodowej Federacji Kiwanis, współtwórca ART GALLERY GIDA Ateleir przy ul. Leśnej 64, syn prof. Jana Bakalarczyka, ojciec Huberta Bakalaczyka
- Jacek Hałas[19] – absolwent Akademii Sztuk Pięknych, muzyk, śpiewak, tancerz, współtwórca formacji folkowych (Bractwo Ubogich, Muzykanci, Ket Jo Barat, Lautari, Kwartet Wiejski, Nomadzi Kultury), projektów artystycznych (Poznański Dom Tańca, Tikkun, the Book) oraz teatralnych (z Teatrem Strefa Ciszy, Cinema, Schola Węgajty), popularyzator wiedzy na temat folkloru
- prof. n. med. Zdzisław Huber[20] (1930-2011) – lekarz medycyny, pracownik naukowy, neurochirurg, epileptolog, neurolog, psychiatra, neurofizjolog, autor ponad 250 publikacji naukowych z dziedziny neurochirurgii, epileptologii, neurologii, psychiatrii i neurofizjologii, malarz, pisarz, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu „Polonia Restituta”, Złotym Krzyżem Zasługi, Honorowym Odznaczeniem Polskiego Czerwonego Krzyża oraz tytułem „Przyjaciel Dziecka” Polskiego Towarzystwa Dzieci
- Stefan Gąsiorowski[21] (1878-1951) – inicjator budowy i współfundator Schroniska Księgarza Polskiego przy ulicy Leśnej 62 w Przeźmierowie, prezes Stowarzyszenia Księgarzy Polskich, księgarz, wydawca, bibliofil, syn Kazimierza Gąsiorowskiego, pracownik Drukarni Hermanna Schwantesa i Drukarni Księgami św. Wojciecha w Poznaniu
- Maria Apolinarska[22] – nauczycielka w szkołach: w Przeźmierowie i Lusowie, w latach 1949-76 dyrektorka Szkoły Podstawowej w Przeźmierowie, uhonorowana statuetką i tytułem Aktywny Lokalnie
- Bohdan Smoleń[23] – filantrop, założyciel Fundacji Stworzenia Pana Smolenia aktor, piosenkarz, satyryk, artysta kabaretowy, członek kabaretu "Tey"
- dr Gabriela Dziamska-Lenart[24] – językoznawczyni związana z Instytutem Filologii Polskiej (Zakład Frazeologii i Kultury Języka Polskiego, Pracownia Leksykograficzna) Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, wykładowczyni na Uniwersytecie im. Adama Mackiewicza w Poznaniu
- prof. Aurelia Anna Nowicka[25][26]– polska prawnik, profesor nauk prawnych, specjalizująca się w prawie cywilnym, prawie prywatnym międzynarodowym, prawie Unii Europejskiej oraz prawie własności intelektualnej, nauczycielka akademicka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Janina Wanda Sulerzyska-Głogowska[27] (1886-1973) – arystokratka, działaczka oświatowa, nauczycielka, właścicielka przedwojennej 6-klasowej Prywatnej Szkoły Powszechnej przy ul. św. Marcin w Poznaniu, wykładowczyni historii, religii, języków: polskiego, francuskiego, współautorka podręcznika Pisownia polska w ćwiczeniach z zastosowaniem najnowszych zasad: stopień średni (1919), autorka Jak pisać bezbłędnie? zasady pisowni: pospolite błędy językowe (Poznań 1923)
- Tadeusz Głogowski[28] – działacz Komitetu Urządzania Przeźmierowa, filolog germański, wykładowca Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Jana Kantego w Poznaniu, nauczyciel fizyki, organizator szkolnictwa powszechnego w Gorzowie, lektor języka niemieckiego w Wyższej Szkole Rolniczej w Poznaniu, darczyńca fisharmonii w nieistniejącym już kościele w Przeźmierowie
- Stefan Siebert[29] – społecznik, radny, członek Rady Sołeckiej Przeźmierowa, organizator imprez rekreacyjno-sportowych dla młodzieży i dorosłych na terenie gminy, przewodniczący Społecznego Komitetu Budowy Hali Sportowej i Komitetu Budowy Zespołu Boisk Sportowych przy Szkole Podstawowej w Przeźmierowie, odznaczony honorem "Zasłużony Dla Gminy Tarnowo Podgórne", znacząco przyczynił się do rozwoju sieci telefonicznej Przeźmierowa, Baranowa i Wysogotowa.
- Roman Kanikowski[30] – wilnianin, urzędnik państwowy
- Stefan Wiśniewski[30] – złotnik i mistrz Polski w boksie
- Jan Witajewski[30] – stolarz, przedsiębiorca
- Pawła Kolasiński[30] – kotlarz
- Edmund Hołodyński[30] – znany pilot-oblatywacz, architekt i budowniczy
- Janina Stroińska-Pelczar[31] – nauczycielka, malarka, popularyzatorka wiedzy o polszczyźnie, członkini zespołu redakcyjnego lokalnych pism: bezpłatnego miesięcznika Przeźmierka i Głosu świętego Antoniego - miesięcznika parafii pw. św. Antoniego Padewskiego, autorka podręczników, opracowań i pomocy dydaktycznych dla szkół podstawowych i średnich
Komunikacja
edytujPołożona około 10 km od centrum miejscowość połączona jest z miastem przez linie autobusowe podmiejskie obsługiwane przez Przedsiębiorstwo Komunikacyjne TPBUS Tarnowo Podgórne:
- linie dzienne
802 Ogrody ↔ Tarnowo Podgórne Centrum
804 Ogrody ↔ Sierosław Działki
- linie nocne:
241 (weekendowa) Poznań Główny ↔ Tarnowo Podgórne Centrum
Główną oś komunikacyjną stanowi ulica Rynkowa, odkąd w latach 70. zmodernizowano drogę krajową nr 92 i połączono ją z Szosą Bukowską.
Wiązało się to z koniecznością osuszenia trzęsawisk w okolicach dzisiejszego Parku im. Stanisława Kanikowskiego[32].
Galeria
edytuj-
Willa pułkownika Włodzimierza Krynickiego przy ulicy Leśnej 37 w Przeźmierowie -
Szkoła Podstawowa im. Arkadego Fiedlera w Przeźmierowie -
Rynek -
Rynek -
-
Broszury reklamujące Przeźmierowo jako podmiejskie letnisko -
Reklama z lat 30. poprzedniego wieku -
Północna część ulicy Rynkowej przed modernizacją drogi krajowej nr 92 i połączeniem z tzw. Szosą Bukowską -
Dzieci na tle nieistniejącego już przystanku PKS-u przy ul. Rynkowej
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 111260
- ↑ a b Liczba mieszkańców gminy Tarnowo Podgórne w latach 1992–2019. [dostęp 2022-01-03].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1061 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Sołectwa - Tarnowo Podgórne [online], www.tarnowo-podgorne.pl [dostęp 2020-07-26].
- ↑ Nieoficjalna nazwa lasku położonego na zachód od Przeźmierowa.
- ↑ a, URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO, Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Wielkopolska Odnowa Wsi 2013-2020, 25 marca 2013.
- ↑ Bogdan Walczak, Co mówią nazwy?, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3/2013, s.67, ISSN 0137-3552
- ↑ Przezmierowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 191..
- ↑ Historia – Tarnowo Podgórne [online], www.tarnowo-podgorne.pl [dostęp 2024-09-10].
- ↑ Grzegorz Leonhard, Czas wojny i okupacji w Przeźmierowie [online], Moje Przeźmierowo, 2 września 2018 [dostęp 2020-07-24] (pol.).
- ↑ Jacek Kotus, Natura wielkomiejskich sąsiedztw. Analiza subsąsiedzkich i sąsiedzkich terytorialnych podsystemów społecznych w Poznaniu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2007, s. 153, ISBN 978-83-232182-9-6
- ↑ Urząd Gminy Tarnowo Podgórne, Gmina Tarnowo Podgórne - Raport 2007-2010, październik 2010, https://web.archive.org/web/20140112121657/http://www.tarnowo-podgorne.pl/download/raport_www.pdf
- ↑ a, Przeźmierka nr 4/kwiecień 2014, „bezpłatny miesięcznik Przeźmierka”, kwiecień 2014.
- ↑ a, Bezpłatne czasopismo Sąsiadka~czytaj / nr 12 (309), „Sąsiadka - Czytaj | Bezpłatne pismo Gminy Tarnowo Podgórne”, grudzień 2016.
- ↑ Wyborcza.pl [online], www.wysokieobcasy.pl [dostęp 2020-07-24].
- ↑ Małgorzata Jańczak, Przewodnik Katolicki artykuł "Drzewko dla Babci Nonci", „Przewodnik Katolicki”, 8 stycznia 2016.
- ↑ Memento mori | Wielkopolski Związek Artystów Rzeźbiarzy [online], www.wzar.pl [dostęp 2020-10-12].
- ↑ ART GALLERY GIDA - Anna & Henryk Bakalarczyk [online], www.gida.art.pl [dostęp 2020-10-12].
- ↑ Paulina Młyńska, Strefa Ciszy pełna... Hałasów. Poznaj niezwykłą rodzinę! [ZDJĘCIA] [online], Głos Wielkopolski, 23 listopada 2012 [dostęp 2020-10-12] (pol.).
- ↑ Grzegorz Leonhard, Saga o szkole w willi p. Głogowskich [online], Moje Przeźmierowo, 2 września 2018 [dostęp 2020-10-12] (pol.).
- ↑ Grzegorz Leonhard, Przeźmierowo historia dawna [online], Moje Przeźmierowo, 2 września 2018 [dostęp 2020-10-12] (pol.).
- ↑ Maria Apolinarska - Tarnowo Podgórne [online], www.tarnowo-podgorne.pl [dostęp 2020-10-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-25].
- ↑ Wyborcza.pl [online], poznan.wyborcza.pl [dostęp 2020-07-24].
- ↑ Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Recenzja dorobku naukowego, dydaktycznego i organizacyjnego dr Gabrieli Dziamskiej-Lenart. W związku z postępowaniem o nadania stopnia doktora habilitowanego, 16 marca 2019.
- ↑ Administrator strony UAM, Zmarła profesor Aurelia Nowicka - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu [online], amu.edu.pl [dostęp 2021-06-21] (pol.).
- ↑ Prof. Aurelia Nowicka - wspomnienie [online], Parafia pw. Św Antoniego Padewskiego w Przeźmierowie | Archidiecezja Poznańska [dostęp 2021-06-21] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-24] (pol.).
- ↑ Grzegorz Leonhard, Sąsiadka - Czytaj | Bezpłatne pismo Gminy Tarnowo Podgórne, grudzień 2016.
- ↑ Tadeusz Głogowski - Multimedialna Encyklopedia Gorzowa [online], encyklopedia.wimbp.gorzow.pl [dostęp 2020-10-12].
- ↑ a, Sąsiadka - Czytaj | Bezpłatne pismo Gminy Tarnowo Podgórne, maj 2020.
- ↑ a b c d e a, Sąsiadka - Czytaj | Bezpłatne pismo Gminy Tarnowo Podgórne, grudzień 2016.
- ↑ Janina Pelczar - artysta | Galeria obrazów gallerystore.pl [online], www.gallerystore.pl [dostęp 2020-10-12].
- ↑ Grzegorz Leonhard, Sąsiadka - Czytaj nr 7 (208) - lipiec 2014, „Sąsiadka - Czytaj | Bezpłatne pismo Gminy Tarnowo Podgórne”, lipiec 2014.