Wikipedia

Pomnik Gloria Victis w Warszawie

pomnik w Warszawie

Pomnik Gloria Victis – monument upamiętniający żołnierzy Armii Krajowej poległych w czasie powstania warszawskiego i okupacji niemieckiej, znajdujący się w kwaterze A-26 na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Pomnik Gloria Victis w Warszawie
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Miejsce

cmentarz Wojskowy na Powązkach (kwatera A-26)[1]

Typ obiektu

wolnostojący

Projektant

Helena Kłosowicz

Data odsłonięcia

1 sierpnia 1946

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Pomnik Gloria Victis w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pomnik Gloria Victis w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pomnik Gloria Victis w Warszawie”
52,2580581°N 20,9518132°E/52,258058 20,951813
Multimedia w Wikimedia Commons
Uroczystości rocznicowe przed pomnikiem, lata 50. lub wczesne lata 60. XX wieku

Opis

edytuj

Inicjatorami budowy pomnika byli żołnierze i członkowie rodzin żołnierzy ze zgrupowania „Radosław”, którzy jako pierwsi rozpoczęli grzebanie na cmentarzu Wojskowym na Powązkach poległych powstańców w kwaterach zbiorowych według przynależności do poszczególnych oddziałów[2][3]. Spośród prac zgłoszonych w zorganizowanym w lutym 1946 roku konkursie do realizacji wybrano projekt Heleny Kłosowicz ps. „Monika” z batalionu „Łukasiński”[4][5].

Pomnik został odsłonięty 1 sierpnia 1946 roku[6]. Upamiętnia wszystkich żołnierzy Armii Krajowej, którzy zginęli podczas powstania warszawskiego i okupacji niemieckiej[7]. Stanowi centralny punkt zwartego obszaru kwater, w których znajdują się groby żołnierzy wszystkich oddziałów Armii Krajowej walczących w powstaniu ekshumowanych z różnych części miasta w latach 1945–1947[8].

Monument ma formę graniastosłupa wykonanego z czarnego granitu umieszczonego na szerokim cokole[9]. Na czołowej ścianie pomnika (od strony kwatery A-24) znajduje się znak Krzyża Virtuti Militari i łacińska sentencja Gloria Victis (Chwała zwyciężonym)[9][10]. Na bocznych umieszczono: datę 1939–1945 i Znak Polski Walczącej (ściana lewa) i napis Żołnierzom Armii Krajowej poległym w walkach o wolność – towarzysze broni (ściana prawa), natomiast na ścianie tylnej: POWSTANIE WARSZAWSKIE oraz daty: 1.VIII–2.X.1944 otoczone wieńcem laurowym[11]. Graniastosłup z narożnikami wykonanymi z różowego marmuru zwieńczony jest czworościennym blokiem w kształcie urny, na którym z każdej strony znajduje się stylizowana płaskorzeźba orła[12][4]. Monument został ustawiony na szerokiej płycie, w rogach której umieszczono cztery bloki z różowego marmuru ze znakami Polski Walczącej[13][4].

Co roku 1 sierpnia o godz. 17.00 (w godzinę „W”) przy pomniku odbywają się uroczystości rocznicowe z udziałem przedstawicieli władz, kombatantów, ich rodzin oraz mieszkańców Warszawy[1].

W 2022 roku na podstawie porozumienia zawartego z Okręgiem Warszawa Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej opiekę nad pomnikiem przejęło Muzeum Powstania Warszawskiego[14].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Tadeusz Sobieraj: Orły Niepodległości. Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie w setną rocznicę jego powstania (1912–2012). Ząbki: Apostolicum, 2012, s. 35. ISBN 978-83-7031-808-6.
  2. ↑ Jerzy S. Majewski, Tomasz Urzykowski: Spacerownik po warszawskich cmentarzach. Warszawa: Agora, 2009, s. 137. ISBN 978-83-7552-713-1.
  3. ↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 411–412. ISBN 83-06-00089-7.
  4. ↑ a b c Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 2.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 54. ISBN 83-11-09261-3.
  5. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 5.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 297. ISBN 83-11-09261-3.
  6. ↑ Juliusz Jerzy Malczewski (red.): Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1989, s. 23. ISBN 83-217-2641-0.
  7. ↑ Juliusz Jerzy Malczewski (red.): Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1989, s. 169. ISBN 83-217-2641-0.
  8. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 2.. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 52–56. ISBN 83-11-09261-3.
  9. ↑ a b Hanna Odrowąż-Szukiewicz: Mogiły żołnierzy polskich na Powązkach Wojskowych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mikromax”, 1991, s. 65. ISBN 83-00-03222-3.
  10. ↑ Karol Mórawski: Przewodnik historyczny po cmentarzach warszawskich. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989, s. 33. ISBN 83-7005-129-4.
  11. ↑ Hanna Odrowąż-Szukiewicz: Mogiły żołnierzy polskich na Powązkach Wojskowych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mikromax”, 1991, s. 65–66. ISBN 83-00-03222-3.
  12. ↑ Hanna Odrowąż-Szukiewicz: Mogiły żołnierzy polskich na Powązkach Wojskowych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mikromax”, 1991, s. 66. ISBN 83-00-03222-3.
  13. ↑ Juliusz Jerzy Malczewski (red.): Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1989, s. 24. ISBN 83-217-2641-0.
  14. ↑ Muzeum Powstania Warszawskiego przejęło opiekę nad pomnikiem Gloria Victis. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. 28 października 2022. [dostęp 2023-01-16].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Pomnik_Gloria_Victis_w_Warszawie&oldid=69343349”