Plac Strzelecki we Wrocławiu
Plac Strzelecki (Schießwerder Platz, Karola Marksa[1]) – plac położony we Wrocławiu na osiedlu Nadodrze (dawniej Przedmieście Odrzańskie, Oder Vorstadt), w obrębie dzielnicy Śródmieście. Plac ma kształt zbliżony do prostokąta, a centralnym elementem jego kompozycji jest skwer otoczony ulicami, nazwany Skwerem Sybiraków. Do tego placu przynależy także obszar kształtem zbliżony do trójkąta, w rejonie ulic Ptasiej i Kurkowej. Jego nazwa współczesna, jak również wcześniejsza nazwa niemiecka Schießwerder Platz, odnoszą się do istniejącej tu niegdyś strzelnicy Schiesswerder – Kępa Strzelecka[1][2][3].
| Nadodrze | |
 Pomnik Zesłańcom Sybiru | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°07′21,177″N 17°01′43,140″E/51,122549 17,028650 | |
.jpg)
Historia
edytujW połowie XVIII wieku w rejonie placu istniały przy obecnych ulicach Biskupa Tomasza I i Ptasiej ogrody, natomiast teren placu stanowił łąkę na ich tyłach. Około 1860 roku wschodnia część terenu obecnego placu została przypisana do istniejącego obok innego placu, jako jego poszerzenie. Plac ten nosił ówcześnie nazwę Roßsplatz (współcześnie Plac Stanisława Staszica), która odnosiła się do istniejącego tu targu końskiego Roßmarkt. Natomiast zachodnią część terenu urządzono jako skwer położony przy wybudowanym tu ogrodzie rozrywkowym obejmującym między innymi tzw. Kępą Strzelecką (stąd niemiecka nazwa placu Schießwerder)[1][3][4][5][6].
Samodzielny plac w obecnym kształcie został utworzony w 1876 r., gdy wytyczono sąsiedni plac – Roßsplatz (współcześnie Plac Stanisława Staszica) – w kształcie zbliżonym do trójkąta, a plac Strzelecki stał się odrębnym, samodzielnym placem. Miał on kształt nieregularnego, wydłużonego prostokąta o wymiarach około 250 m na 100 m. Pośrodku urządzono zieleniec. Od lat 40. do lat 90. XIX wieku zabudowano kamienicami pierzeję południową i północną placu. W 1913 roku dawna willa z 1860 roku mieszcząca się pod numerem 20 została przebudowana na potrzeby klasztoru sióstr elżbietanek. Projekt wykonała spółka Querkott & Föhre. Po 1945 roku budynek został przebudowany. Współcześnie mieści się w tym budynku między innymi Policealne Studium Zawodowe Informatyki[1].
W 2011 r. dokonano rewitalizacji placu podczas której wykonano między innymi plac zabaw dla dzieci i miejsce rekreacji dla dorosłych[7]. Zachodnia część terenu od strony ulicy Kurkowej została zabudowana budynkiem przy placu Strzeleckim 25, do którego między innymi przeniesiono część wrocławskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej[8]. Natomiast w latach 2015-2017 pod numerem 24 zrealizowano budynek Medicus[9].
Nazwy
edytujW swojej historii plac nosił następujące nazwy:
Patroni i odniesienia nazw
edytujPlac nosił nazwy odnoszące się do następujących faktów lub upamiętniające następujących patronów:
- Roßsplatz
- nazwa ta przypisana była terenowi, który współcześnie obejmuje dwa odrębne place, odnosiła się do działającego tu targu końskiego Roßmarkt[3],
- Schießwerder
- nazwa istniejącej tu niegdyś strzelnicy miejskiej[1],
- Karol Marks
- urodzony 5.05.1818 r. w Trewirze, zmarł 14.03.1883 r. w Londynie, niemiecki filozof, socjolog, ekonomista, historyk, dziennikarz i działacz rewolucyjny, był twórca socjalizmu naukowego, oraz współzałożycielem I Międzynarodówki[12],
- Strzelecki
- upamiętnia strzelectwo i działające tu towarzystwo strzeleckie, a przede wszystkim fakt istnienia w tym miejscu strzelnicy miejskiej (Schießwerder); do faktu upamiętnienia towarzystwa strzeleckiego i związku tego miejsca ze strzelectwem odnosi się także nazwa wybiegającej z placu ulicy - ulica Kurkowa[1][3][4][5][6].
Ulice
edytujDo placu przypisane są ulice o długości 336 m[13].
Ulice i place wokół Placu Strzeleckiego:
Obiekty
edytuj
Skwer Sybiraków
edytujSkwer utworzony jest w ramach zieleńca otoczonego północną i południową jezdnią placu, od wschodu jezdnią Placu Stanisława Staszica, a od zachodu budynkiem biurowym. Zagospodarowanie skweru obejmuje oprócz alejek spacerowych, ławek, także plac zabaw dla dzieci oraz Pomnik Zesłańcom Sybiru[27][28].
Pomnik Zesłańcom Sybiru
edytujPomnik położony na Placu Strzeleckim w obrębie Skweru Sybiraków poświęcony zesłańcom wysłanym na Syberię. Sylwetka pomnika, o wysokości 12 metrów, przedstawia krzyż łaciński przebijający mur[28].
Kępa Strzelecka
edytujIstniejąca tu niegdyś strzelnica o nazwie Schiesswerder. Ten obiekt współcześnie nie istnieje[1][4][5][6].
Biurowiec IPN
edytujW zachodniej części przy placu Strzeleckim 25 wybudowano biurowiec, do którego między innymi przeniesiono część wrocławskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej[8]. Budynek ma 5 kondygnacji. Oferuje około 4.000 m² powierzchni, w tym powierzchnie biurowe na kondygnacjach od 1 do 4, oraz około 720 m² powierzchni handlowej na parterze. W kondygnacji piwnic zlokalizowano parking dla samochodów[29].
Budynek Medicus
edytujObok wyżej opisanego obiektu zbudowano budynek Centrum Medycznego Medicus przy placu Strzeleckim 24. Ma on cztery kondygnacje nadziemne i jedną podziemną. Powierzchnia użytkowa wynosi 6.979 m². Obejmuje powierzchnie przeznaczone na szeroko rozumiane usługi medyczne oraz biurowe. Projekt obiektu powstał w biurze architektonicznym JSK Architekci z Warszawy, a generalnym wykonawcą było Przedsiębiorstwo Budowlane Alfa-Dach[9].
Inne obiekty
edytujW bezpośrednim sąsiedztwie placu Strzeleckiego, ale z adresami przypisanymi do placu Stanisława Staszica, położona są także następujące obiekty zabytkowe:
- kościół Świętego Bonifacego (St. Bonifatius Kirche), plac Stanisława Staszica 2[3][30][31][32][33],
- plebania, pl. Stanisława Staszica 4[33]
- dworzec Wrocławsko-Trzebnicko-Prusickiej Kolei Wąskotorowej, plac Stanisława Staszica 4a[3][34][35][36][37],
Ponadto na zachód od placu rozciągają się tereny Elektrociepłowni Wrocław położonej przy ulicy Łowieckiej 24[38].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m Harasimowicz 2006 ↓, s. 847 (Plac Strzelecki).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 721-722 (Przedmieście Odrzańskie).
- ↑ a b c d e f g h i j Harasimowicz 2006 ↓, s. 833-834 (Staszica St., plac).
- ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 847-848 (Strzelnice Bractw Kurkowych i związków strzeleckich).
- ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 365-366 (Kępa Strzelecka).
- ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 87 (Bractwa Kurkowe).
- ↑ m 2011 ↓.
- ↑ a b Mgosz 2014 ↓.
- ↑ a b urbanity.pl 2019 ↓, Medicus.
- ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 654 (Park Stanisława Staszica).
- ↑ a b Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 123 (Roßsplatz).
- ↑ Legutko i b.d. ↓.
- ↑ ZDiUM 2016 ↓, s. poz. 4142-4144 (Strzelecki, plac).
- ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 130 (Schützenstr.).
- ↑ Wratislavia.net p-n 2012 ↓, s. 21 (Łowiecka).
- ↑ ZDiUM 2016 ↓, s. poz. 2223 (Łowiecka).
- ↑ ZDiUM 2016 ↓, s. poz. 2012 (Kurkowa).
- ↑ ZDiUM 2016 ↓, s. poz. 3261 (Podwórcowa).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 704 (Pomorska, ulica).
- ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 122 (Rosenthaler Str.).
- ↑ Wratislavia.net p-n 2012 ↓, s. 32 (Pomorska).
- ↑ ZDiUM 2016 ↓, s. poz. 3314-3317 (Pomorska).
- ↑ ZDiUM 2016 ↓, s. poz. 3478-3482 (Ptasia).
- ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 23 (Benderplatz).
- ↑ ZDiUM 2016 ↓, s. poz. 4047-4051 (St. Staszica, pl.).
- ↑ Wratislavia.net p-n 2012 ↓, s. 39 (Staszica pl).
- ↑ Wroclaw.pl uchwała 2000 ↓.
- ↑ a b Wroclaw.pl pomniki po 1945 i b.d. ↓.
- ↑ IK Dev 2015 ↓.
- ↑ Muzeum Architektury i b.d. ↓.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 422 (Kościół Św. Bonifacego).
- ↑ WUOZ 2015 ↓, s. wiersze: 8198, 8199.
- ↑ a b NID 2015 ↓, s. 203.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 985-986 (Wrocławski Węzeł Kolejowy).
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 169-170 (Dworzec W.T.P. Kolei Wąsk.).
- ↑ WUOZ 2015 ↓, s. wiersz: 8202.
- ↑ NID 2015 ↓, s. 210.
- ↑ Kogeneracja i b.d. ↓.
Bibliografia
edytuj- Dane teleadresowe, Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich Kogeneracja S.A., Wrocław [dostęp 2016-06-14] (pol.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, www.wratislavia.net, 2012 [dostęp 2015-12-11] (pol.).
- Plac Strzelecki, [w:] Biura do wynajęcia [online], IK Development [dostęp 2015-12-17] (pol.).
- Polsko-niemiecki słownik nazw ulic, www.wratislavia.net, 2012 [dostęp 2015-12-11] (pol.).
- Pomniki, rzeźby i fontanny we Wrocławiu powstałe po 1945 r., Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia [dostęp 2016-06-13] (pol.).
- Staszica (zbiór projektów dotyczących m.in. Placu Staszica), Archiwum Budowlane miasta Wrocławia [zarchiwizowane z adresu 2011-10-04] (pol.).
- Uchwała nr XXIII/730/00 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 6 lipca 2000 roku w sprawie ustalenia nazw ulic na terenie Wrocławia, Biuletyn Urzędowy RMW z 17 lipca 2000 r. Nr 7, poz.221; Oficjalny Serwis Urzędu Miejskiego Wrocławia [dostęp 2016-06-13] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice”, Ewa Mazur; sporządziła: Jolanta Gac /NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 4 maja 2016 [dostęp 2016-06-13] (pol.).
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, www.nid.pl (Narodowy Instytut Dziedzictwa), 31 marca 2015 [dostęp 2015-12-11] (pol.).
- Wykaz zabytków we Wrocławiu, stan październik 2015, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Wrocław 2015 [dostęp 2015-12-11] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- Marks Karol, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-06-10].
- m, Rewitalizacja Nadodrza: trwa remont placu Strzeleckiego, [w:] Wrocław [online], wyborcza.pl, 19 lipca 2011 [dostęp 2015-12-17] (pol.).
- Mgosz, Wrocławski IPN ma nową siedzibę na placu Strzeleckim, [w:] Wrocław [online], wyborcza.pl, 10 lutego 2014 [dostęp 2015-12-17] (pol.).
- Urbanity.pl [online] [dostęp 2020-08-04].
Linki zewnętrzne
edytuj- Plac Strzelecki, [w:] woj. dolnośląskie, Wrocław, Nadodrze [online], fotopolska.eu [dostęp 2015-12-12] (pol.).
- pl. Strzelecki, [w:] Wrocław, Nadodrze [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2015-12-12] (pol.).
- Plac Strzelecki, wikimapia.org [dostęp 2015-12-12] (pol.).