Placówka wywiadowcza KOP nr 12
Placówka wywiadowcza KOP nr 12 – organ wykonawczy wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Numer |
kryptonimowy: 203[a] |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Ekspozytura nr 1 Oddziału II SG |
Historia
edytujPlacówka w Słobódce
Placówka utworzona została w styczniu 1933 w Słobódce[2]. Podlegała Ekspozyturze Nr 1 Oddziału II Sztabu Głównego w Wilnie. 29 października 1934, wobec nikłego zagrożenia penetracji przy granicy polsko-łotewskiej, została zlikwidowana.
Placówka w Sanoku i Jaśle
W marcu 1939 zorganizowano placówkę wywiadowczą KOP nr 12 w Sanoku[3]. Genezą powołania jednostki był zamiar zwiększenia czujności na południowej granicy Polski po zajęciu Czechosłowacji i uzależnieniu Słowacji przez III Rzeszę na przełomie 1938/1939[4]. Jej zadaniem było prowadzenie pracy wywiadowczej na kierunku Słowacji[3]. W tym celu powstały dwie dodatkowe placówki wywiadu, w tym nr 12 w Sanoku, utworzone w wyniku wydzielenia personelu ekspozytury Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego[4]. Rozkazem z 20 czerwca 1939 do placówki został przydzielony w charakterze oficera technicznego Tadeusz Hołówkiewicz, który dwa dni później przybył do lokalu jednostki, zlokalizowanego przy ulicy Ogrodowej w sanockiej dzielnicy Błonie[4]. Wówczas personel placówki stanowili: kpt. aeron. Józef Robak[5], kpt. Neumayer, wizytator cywilny Cajdler, urzędniczka Sajblówna, a po kilku dniach dołączył rtm. Stanisław Franciszek Basiński[6][4]. Od tego czasu żołnierze placówki podjęli działania organizujące sieć informacyjną, nawiązywali łączność z kierownikami analogicznych placówek w Stryju, Nowym Targu i Cieszynie oraz z oficerami informacyjnymi batalionów KOP będących w składzie 2 Pułku KOP „Karpaty”, jak również z kierownikami placówek Straży Granicznej[4]. Hołówkiewicz prowadził szkolenie techniczne agentów i kurierów, którzy przekazywali informacje ze Słowacji, dowodzące o przygotowaniach do wojny[4]. Uzyskiwane informacje były przekazywane do Centrali SG przez Ekspozyturę nr 50 we Lwowie oraz do sztabu Korpusu w Przemyślu i do sztabu 29 Dywizji Piechoty w Jaśle[4]. W połowie lipca 1939 został zwerbowany do pracy wywiadowczej oficer informacyjny słowackiej Straży Granicznej[4].
Z dniem 1 sierpnia 1939 placówka nr 12 została przeniesiona z Sanoka do Jasła i została umieszczona w domu Gembarowskiego przy ul. Floriańskiej[4][3]. Jej miejsce w Sanoku przejęła placówka nr 11, przeniesiona ze Stryja[4]. W sierpniu 1939 placówka wywiadowcza KOP nr 12 „Jasło” podlegała szefowi ekspozytury Oddziału II nr 5 „Lwów”[7].
Kierownicy placówki
edytuj- p.o. kpt. Klemens Szymkiewicz (15 IV 1934[8] − )
- kpt. aeron. Józef Robak (VI 1939)
Uwagi
edytuj- ↑ Zarządzenie szefa sztabu Korpusu Ochrony Ochrony Pogranicza ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
Przypisy
edytuj- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 428.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 48.
- ↑ a b c Prochwicz 2002 ↓, s. 31.
- ↑ a b c d e f g h i j Tadeusz Hołówkiewicz. Na granicy przed burzą. „Nowiny”, s. 4, Nr 237 z 1 września 1974.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. Ur. 5 listopada 1899, w 1932 porucznik aeronautyki, służący w Sztabie Głównym, zob. 233, 423.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. Ur. 9 marca 1897, w 1932 rotmistrz 7 Pulku Strzelców Konnych przydzielony do Komendy Miasta Poznań, zob. 152, 505.
- ↑ Prochwicz 2002 ↓, s. 32.
- ↑ Obsada oficerska wywiadu KOP ↓, s. 47.
Bibliografia
edytuj- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Jerzy Prochwicz. Wywiad Korpusu Ochrony Pogranicza 1924-1939. „Problemy Ochrony Granic”. 22, 2002.
- Regina Czarnecka: Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) w latach 1921-1939. [dostęp 2016-03-04].
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Wykazy imienne całkowitej obsady oficerskiej oraz zmian stanu oficerów Szefostwa Wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1933–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/260.)