2 Pułk KOP „Karpaty”
2 Pułk KOP "Karpaty" (2 pułk piechoty KOP "Karpaty") – oddział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Jan Żachodny |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Numer |
kryptonimowy: 219[a] |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytujNa mocy rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych DDO L.7677/Org.Tjn./39 i powtórzony przez Dowództwo KOP L.5734/Tjn.Og.Org/39[1], w trybie alarmowym, w lipcu 1939 przystąpiono do organizacji 2 pułku KOP „Karpaty”[2]. Pułk miał zostać sformowany do 20 lipca[3]. W jego skład miały wejść dwa bataliony: „Dukla” i „Komańcza”. Dowódcą pułku mianowany został ppłk Jan Zachodny[4]. Część żołnierzy z likwidowanego batalionu KOP „Worochta” przekazana została do 2 pułku KOP „Karpaty”[5].
Formalnie w skład pułku wchodził także batalion KOP „Żytyń” jako III batalion, który od marca stacjonował w Starym Sączu i podlegał bezpośrednio dowódcy Armii „Kraków”. 10 lipca batalion KOP „Żytyń” podporządkowany został dowódcy pododcinka „Sucha”, który w sierpniu przemianowany został w 1 Brygadę Górską Strzelców. W składzie tej brygady batalion KOP „Żytyń” rozpoczął kampanię wrześniową[b].
2 pułk KOP „Karpaty” bez batalionu KOP „Żytyń” podporządkowany został dowódcy pododcinka „Sanok”. Pododcinek w sierpniu przemianowany został w 3 Brygadę Górską Strzelców (Grupa Operacyjna „Jasło”, Armia „Karpaty”).
Walki w kampanii wrześniowej
edytuj
2 pułk KOP „Karpaty” ppłk. Jana Zachodnego walczył w składzie 3 Brygady Górskiej Strzelców i stanowił jej trzon. Jego zadaniem było zamknięcie kierunków Krajna Polana–Przełęcz Dukielska–Iwonicz–Krosno i Czeremcha–Jaśliska–Rymanów. I batalion mjr. Wacława Majchrowskiego zajął stanowiska w rejonie Dukli, a II batalion mjr. Karola Piłata pod Sieniawą[6]. W pierwszych dniach września działania oddziałów słowackiej 3 Dywizji Piechoty płk. Augustina Malała miały charakter drobnych wypadów bez istotnego znaczenia dla obu stron. 7 września weszła do działań niemiecka 1 Dywizja Górska gen. mjr. Ludwiga Kublera. Uderzyła ona na prawe skrzydło 3 BGór. w kierunku na Krempną i Nowy Żmigród[7]. W pierwszym rzucie przy wsparciu artylerii dywizyjnej uderzał 2. i 3 batalion 100 pułku strzelców górskich. Bataliony prowadziły działania zaczepne wzdłuż szosy Ożenna–Żydowskie–Krempna. Polska brygada, z małą liczbą broni maszynowej i pozbawiona artylerii, mimo dogodnych warunków terenowych, nie mogła stawić skutecznego i długotrwałego oporu[7]. Dlatego też 8 września otrzymała od dowódcy GO „Południowej” gen. Łukoskiego zadanie przegrupowania frontu obrony z południowego na zachodni i zorganizowania trzech rubieży opóźniania. Łączny czas walki na rubieżach miał wynosić 2 dni. Były one potrzebne na organizację obrony w oparciu o San. Pierwszą pozycję na wschodnim brzegu Jasiołki w rejonie Dukli obsadził I batalion 2 pp KOP Karpaty mjr. Majchrowskiego. Współdziałał z nim batalion ON „Krosno” kpt. Antoniego Melnarowicza. Drugą pozycję na linii Rymanów–Wróblik Szlachecki zajął II batalion mjr. Piłata i batalion ON „Brzozów” kpt. Jana Krausa. Trzecią pozycję w rejonie Zarszyna, po wycofaniu się z przedpola, obsadzić miały bataliony ON[7].
W trakcie organizacji przez pułk pozycji opóźniania pododdziały polskie atakowane były przez 1 Dywizję Górską w rejonie Nowego Żmigrodu. Około południa nieprzyjaciel zajął Nowy Żmigród. O godzinie 19:00 Niemcy wznowili natarcie po osi Dukla–Rymanów–Sanok. Niemiecki 2/98 pułku strzelców górskich ppłk. Egberta Pickera uderzył na Duklę bronioną przez I/2 pułku KOP „Karpaty" mjr. W. Majchrowskiego. Walka, ze zmiennym natężeniem, trwała całą noc. O świcie 9 września broniący miasta batalion, wycofał się w góry i pomaszerował na wschód[8].
Broniący II pozycji opóźniania II/2 pułku KOP Karpaty mjr. K. Piłata, został rano 9 września zaatakowany przez niemiecki oddział pościgowy „Geiger”. Nieprzyjaciel przełamał pozycje batalionu ON „Brzozów” i oskrzydlił broniący Rymanowa II batalion. Batalion wyszedł z okrążenia, ale Rymanów został utracony. Trzeciej pozycji bataliony ON nie zdołały obsadzić. Wieczorem nieprzyjaciel dotarł do Sanu, zajął Sanok i zdobył przyczółek na wschodnim brzegu rzeki. Dowódca 3 BGS zrezygnował z obrony Sanu i postanowił wycofać brygadę po osi Sanok–Krościenko–Chyrów. Wycofujące się pododdziały pułku nie stanowiły już realnej siły bojowej[8].
Struktura organizacyjna pułku
edytuj
Skład organizacyjny w lipcu 1939[3]:
- dowództwo pułku
- pluton zwiadowców pułku
- pluton pionierów pułku
- batalion KOP „Dukla”
- batalion KOP „Komańcza”
Pułk uzbrojony był w:
- karabinek – 1400 egz.,
- ręczny karabin maszynowy – 57 egz.,
- ciężki karabin maszynowy – 18 egz.,
- 46 mm granatnik wz. 1936 – 6 egz.,
- 81 mm moździerz wz. 1931 – 4 egz.,
- 37 mm armata przeciwpancerna wz. 1937 – 3 egz.
Żołnierze 2 pp KOP "Karpaty"
edytujDowódca pułku - ppłk Jan Zachodny
Dowódca I batalionu (Batalion KOP Dukla) - mjr Wacław Majchrowski
Dowódca II batalionu (Batalion KOP Komańcza) - mjr Karol Piłat
dowódcy kompanii i plutonów wskazani w linkach do poszczególnych batalionów[9]
Uwagi
edytuj- ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 425
- ↑ W dziele "Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej", tom I "Kampania wrześniowa 1939", cz. I, w tabeli XXIV - Wykaz oddziałów liniowych mobilizowanych przez KOP, batalion KOP „Żytyń” figuruje jako III batalion pułku KOP „Karpaty II”.
Przypisy
edytuj- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CXLII.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 73.
- ↑ a b Rozkaz o sformowaniu 2 p KOP „Karpaty” ↓, s. 2.
- ↑ Rozkaz o sformowaniu 2 p KOP „Karpaty” ↓, s. 4.
- ↑ Prochwicz i 4/1994 ↓, s. 6.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 133.
- ↑ a b c Prochwicz 2003 ↓, s. 134.
- ↑ a b Prochwicz 2003 ↓, s. 135.
- ↑ Pięciak i Sadowski 2020 ↓, s. 55.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Ryszard Dalecki, Armia "Karpaty" w wojnie obronnej 1939 r., Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1989, wyd. II, ISBN 83-03-02830-8.
- Władysław Steblik, Armia "Kraków" 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1989, wyd. II, ISBN 83-11-07434-8.
- Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny "W", Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza "Ajaks" i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3, s. 267.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Rozkaz organizacyjny w sprawie utworzenia 2 Pułku Korpus Ochrony Pogranicza „Karpaty” → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Krzysztof Pięciak, Piotr Sadowski: Brygady Górskie Strzelców cz. 2. seria Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918–1939, tom nr 53. Warszawa: Wydawnictwo Edipresse Polska S.A., 2020. ISBN 978-83-8164-446-4.