Piotr Gorodiszcz

Piotr Gorodiszcz (ur. 12 lipca 1884 w Rochaczewie, zm. 31 grudnia 1941 w Wilnie) – duchowny protestancki, związany m.in. z Kościołem Anglikańskim w Polsce, w okresie międzywojennym superintendent Misji Barbikańskiej nawracającej Żydów na chrześcijaństwo.

Piotr Gorodiszcz

Data i miejsce urodzenia	12 lipca 1884 Rohaczów
Data i miejsce śmierci	31 grudnia 1941 Wilno
Miejsce pochówku	Cmentarz ewangelicki w Wilnie
Wyznanie	kalwinizm / anglikanizm
Kościół	Jednota Wileńska
Odznaczenia

Życiorys

Pochodził z ochrzczonej rodziny żydowskiej, był synem Maurycego i Eugenii ze Szmitów (Schmidt), sam był ochrzczony po urodzeniu w 1885 w kościele luterańskim w Mohylewie. W latach 1913–1915 był wikariuszem parafii ewangelicko-augsburskiej w Grodnie u boku ks. Adolfa Plamscha. W 1916 w Mińsku nawiązał współpracę z ks. Michałem Jastrzębskim z Jednoty Wileńskiej Kościoła Ewangelicko-Reformowanego. Od 1921 roku działał w Równem jako misjonarz anglikański. W 1923 był członkiem delegacji Związku Ewangelicznych Chrześcijan w rozmowach zjednoczeniowych ze Związkiem Słowiańskich Baptystów i został wybrany do zarządu nowo utworzonego Związku Ewangelicznych Chrześcijan i Baptystów w Polsce.

W 1924 osiadł w Białymstoku. Zakupił na potrzeby Misji Barbikańskiej nieruchomość przy ulicy Św. Rocha 25, na której wzniósł świątynię, drukarnię, dom katechumenów z biblioteką i czytelnią oraz ambulatorium. Latami bezskutecznie starał się o zalegalizowanie obrządku anglikańskiego w II Rzeczypospolitej. Gdy to się nie udało rozpoczął rozmowy z kościołem ewangelicko-reformowanym w Warszawie i konsystorzem w Wilnie. W 1934 w związku z wejściem Misji Barbikańskiej w skład kalwińskiej Jednoty wileńskiej został proboszczem parafii tego wyznania w Białymstoku, przy czym była to parafia ewangelicko-reformowana obrządku anglikańskiego, choć skupiała także ewangelików reformowanych nie będących konwertytami. Jednocześnie został superintendentem senioratu (dystryktu) białostockiego, w skład którego wchodziły parafie anglikańskie Jednoty. Podlegały mu parafie w Brześciu, Równem, Lublinie i Grodnie (do 1937).

W 1935 roku założył Towarzystwo „Samarytanin”; pełnił w nim funkcję prezesa. Celem tej organizacji było niesienie pomocy materialnej, kulturalnej oraz moralnej chrześcijanom pochodzenia żydowskiego. Liczyła ona około 120 członków, wśród których byli anglikanie, katolicy oraz luteranie. „Samarytanin” w ramach wsparcia dla neofitów prowadził przez pewien czas własny sklepik oraz dorożkę.

Od 1937 został redaktorem i wydawcą pisma misyjnego „Dwa Światy”. Był to kwartalnik. Ukazywał się w nakładzie 1500 egz. Jeden egzemplarz kwartalnika kosztował 15 groszy. Poszczególne numery gazety liczyły od 8 do 12 stron.

Jego losy podczas II wojny światowej są niejasne. Podobno w chwili wybuchu wojny był za granicą w Wielkiej Brytanii. Jeśli tak, to musiał powrócić na Litwę, być może by spróbować wydostać rodzinę z Białegostoku. Zmarł w Wilnie 31 grudnia 1941 roku i został pochowany przez pastora Kazimierza Ostachiewicza na cmentarzu ewangelickiem w Wilnie.

Odznaczenia

• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Order Czerwonego Krzyża (Estonia)
• Order Gwiazdy Czarnej (Francja)

Życie prywatne

W 1907 ożenił się z Heleną Kahn (zm. 1939 w Białymstoku), z którego to związku urodzili się: Eugenia (ur. 1907) żona Maurucego Syroty lekarza misyjnego, Maria (ur. ok. 1910), Elza (ur. ok. 1913) farmaceutka, Emma (ur. 1916), niepełnosprawna intelektualnie, Jerzy (ur. 1918). Według niektórych źródeł w KL Auschwitz zamordowano jego córkę Eugenię i Emmę, a w Związku Radzieckim zginął jego syn Jerzy. Córki Maria i Elza osiadły w Rodezji.

Wybrane publikacje

• Misja Barbikańska. Krótki zarys historii i zadań Misji Barbikańskiej krzewienia chrześcijaństwa wśród izraelitów, Białystok 1926.
• Błogosławieństwo głodu, Białystok 1931.
• Żydowskie żądania i ich uzasadnienie, Białystok 1931.

Bibliografia

• Dominik Flisiak, Stowarzyszenie Żydów-Chrześcijan w Polsce i dobroczynna działalność anglikanów w międzywojennej Polsce, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, z. 96 (2016), s. 161-174.
• Dominik Flisiak, Promowanie i popularyzacja programu ewangelizacji polskich Żydów na łamach „Dwóch Światów”. Przyczynek do dziejów anglikańskiej Misji Barbikańskiej w II RP, „Studia Żydowskie. Almanach”, 2083-5574, 2018, nr 7-8, s. 75-85.
• Ewa Cherner, Słownik biograficzny duchownych ewangelicko-reformowanych. Jednota Litewska i Wileńska 1815–1939, Warszawa 2017, s. 115–119.
• Tomasz Wiśniewski, Nawracanie Żydów na ziemiach polskich. Misja Barbikańska w Białymstoku, Łódź 2013 ISBN 978-83-7729-190-0.

Linki zewnętrzne

• Biogram pastora P. Gorodiszcza na witrynie Szukamypolski.pl – tożsamy z biogramem zawartym w książce T. Wiśniewskiego (dostęp: 6 sierpnia 2014 r.).. szukamypolski.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-08)].
• Piotr Gorodiszcz – publikacje w bibliotece Polona