Paweł Janeczko
Paweł Zygmunt Janeczko (ur. 10 stycznia 1895 w Dzierzkowicach, zm. 6 września 1944 w Równiankach) – kapitan pilot Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari. Żołnierz Armii Krajowej, zabity przez grupę operacyjną NKWD i UB.
| |
 kapitan pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 stycznia 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 września 1944 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki |
3 pułk strzelców polskich |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
  
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytujSyn Wojciecha i Heleny z Plechów. Ukończył 6 klas gimnazjum i w 1910 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował w fabryce samochodów. W 1917 roku wstąpił do armii kanadyjskiej. Został skierowany na szkolenie do szkoły oficerskiej w Camp Borden, którą ukończył 30 września 1917 roku. Trafił do obozu szkoleniowego w Niagara-on-the-Lake, gdzie wstąpił do armii Hallera. W 1918 roku został przeniesiony do Francji, otrzymał przydział do 1. batalionu 3 pułku strzelców polskich w Mamers. Od kwietnia do czerwca 1918 roku przebywał na kursie oficerów piechoty w Camp du Ruchard. Po jego ukończeniu objął stanowisko dowódcy kompanii i walczył w składzie 3 psp na froncie do końca działań wojennych[1]. W 1919 roku zgłosił się do służby w lotnictwie i został skierowany na przeszkolenie do szkoły w Istres[2].
Po ukończeniu szkolenia wyjechał do Polski, gdzie otrzymał przydział do 1 eskadry wywiadowczej. Jednostka początkowo pozostawała w rezerwie Szefa Lotnictwa Naczelnego Dowództwa, w lutym 1920 roku rozpoczęła loty bojowe związane z walkami o Dyneburg. 2 lutego Janeczko, podczas ataków z niskiej wysokości na piechotę Armii Czerwonej, został ranny w głowę[3].
Wiosną 1920 roku jego jednostka została przebazowana do Zahacia skąd wykonywał loty rozpoznawcze na rzecz 1 Armii. 10 czerwca, w załodze z ppor. obs. Ignacym Skorobohatym przeprowadził bombardowanie mostu w Połocku, który był wykorzystywany do transportu zaopatrzenia dla XV Armii. Polakom udało się, pomimo trudnych warunków, odnaleźć cel i uszkodzić dwa mosty pontonowe[4][5].
15 lipca 1920 roku został przeniesiony, na jego wniosek, do 8 eskadry wywiadowczej[6]. W jej składzie wziął udział w bitwie warszawskiej. Wykonywał loty szturmowe podczas których atakował wojska nieprzyjaciela w rejonie Małkini i Tłuszcza. W dniach 14-15 sierpnia wykonywał loty bojowe w rejonie Radzymina, następnie przeprowadzał ataki na nieprzyjaciela pod Wyszkowem i Pułtuskiem. Pod koniec sierpnia brał udział w walkach z 1 Armią Konną Siemiona Budionnego pod Hrubieszowem i Uściługiem[6].
Na początku października jego eskadra została przebazowana na lotnisko w Korcu skąd brał udział w atakach na radzieckie pociągi pancerne operujące na trasie Zwiahel-Korosteń. Przeprowadzane ataki zmusiły nieprzyjaciela do wycofania pociągów z rejonu działania polskiego lotnictwa[7]. 7 października, podczas powrotu z zadania bojowego, pilotowany przez niego samolot rozbił się podczas lądowania na lotnisku w Korcu. Załoga odniosła niegroźne obrażenia[8].
Po zawieszeniu broni, 15 listopada 1920 roku, został przeniesiony do 9 eskadry wywiadowczej. 10 lutego 1921 roku, w wyniku połączenia jednostek, wszedł w skład 10 eskadry wywiadowczej. 29 września 10 ew została dyslokowana do Poznania, gdzie weszła w skład 3 pułku lotniczego. 17 lutego 1925 roku został przeniesiony do Centralnych Zakładów Lotniczych w Warszawie, skąd 31 maja 1926 r. powrócił do 3 pl. 31 października 1927 roku został przeniesiony do Centralnej Szkoły Mechaników Lotniczych w Bydgoszczy, a po jej reorganizacji pełnił funkcję oficera technicznego w Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa. Następnie w Szkole Podoficerów Mechaników Samolotowych był kierownikiem Warsztatów Szkolnych, a od 22 lipca 1931 roku dowódcą kompanii portowej na bydgoskim lotnisku. 7 kwietnia 1932 roku został wykładowcą w Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa[9]. Z dniem 30 listopada 1932 został przeniesiony w stan spoczynku[10].
Przeniósł się z rodziną do Lublina gdzie pracował jako konstruktor w zakładach Plage i Laśkiewicz. Po wybuchu II wojny światowej zamieszkał w gospodarstwie rolnym ojca w Równiankach. Został członkiem Armii Krajowej. Po zajęciu tych terenów w 1944 roku przez Armię Czerwoną pozostał w podziemiu. 6 września grupa operacyjna NKWD i UB urządziły zasadzkę w jego domu, w której zginął[9].
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 481
- Polowa Odznaka Pilota nr 50 (11 listopada 1928)[13]
- Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)[14]
- francuska Odznaka Pilota nr 10641
Przypisy
edytuj- ↑ Kalasiński 2000 ↓, s. 230.
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 54.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 44.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 220.
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 242.
- ↑ a b Kalasiński 2000 ↓, s. 231.
- ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 356.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 183.
- ↑ a b Kalasiński 2000 ↓, s. 232.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 15 listopada 1932 roku, s. 401.
- ↑ Janeczko Paweł kpt. pil.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-01-19]. (pol.).
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 244, 255.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 240.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
- Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
- Arkadiusz Kalasiński: Kapitan pilot Paweł Janeczko (10.01.1895–6.09.1944). „Kronika Bydgoska”. XXI/1999, 2000. Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. ISSN 0454-5451. OCLC 68757189.
- Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I, początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II, Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.